Atatürk’ün başkentte konakladığı Cumhuriyet mekânları

İLK KONAKLAMA ZİRAAT MEKTEBİ’NDE

Tarih, 27 Aralık 1919’u gösteriyordu. Mustafa Kemal Paşa, Ankara’da ilk uzun soluklu konaklama merkezi olarak Ziraat Mektebi’ni tercih etti. Ayrıca burası karargâh olarak da Cumhuriyet’e uzanan yolda önemli bir özellik taşıyor. Konut, Keçiören tepelerinin yamacında bulunuyor. Atatürk tarafından ilk gazete çıkarılması kararı da bu binada verildi. Adına da “Hâkimiyet-i Millîye Gazetesi” denildi.

Atatürk, Milli Mücadele'nin her anında telgraf ağını inanılmaz bir yoğunlukta kullandı. Ziraat Mektebi’nde bir oda telgrafhane, bir oda da şifreleme odası olarak görev yaptı. Anadolu Ajansı da yine Ziraat Mektebi’nde kuruldu ve bir odasında hizmete başladı. Atatürk, Büyük Millet Meclisi açılış konuşmasını da yine bu binada hazırladı. Meteoroloji Genel Müdürlüğü olarak da kullanılan bu bina, uzun yıllar boyunca atıl olarak durdu. Şimdilerde ise Keçiören Belediyesi tarafından restore edilerek yeniden canlandırıldı.

DİREKSİYON BİNASI FİKRİYE HANIM PENCEREDE ATATÜRK’Ü BEKLERDİ

Mustafa Kemal Paşa, Ziraat Mektebi’nden sonra da iki kattan oluşan Ankara Garı İstasyon Direksiyon Binası'na yerleşti. Bu bina, Milli Mücadele’de, 1920-1922 tarihleri arasında Başkomutanlık karargâhı ve konutu olarak hizmet verdi. Atatürk, Milli Mücadele’de üç yıla yakın süre bu binada kararlarını aldı. Binada aşağı kattaki odalardan ikisinde Özel Kalem Müdürü Hayati Bey’le iki katibi bulunuyordu. Alt giriş katında muhafızlar ve yaverler de ayrı yerlere sahipti. Fikriye Hanım, Direksiyon Binası'nda Atatürk ile beraber kaldı. Bu binanın üst katında kendisine ait bir oda vardı. Hatıratlara göre, Fikriye Hanım gaz lambası ile ikinci kat merdiven penceresinde Atatürk’ü bekler ve yemek mutlaka sıcak olurmuş.

KURTULUŞ SAVAŞI’NIN HAREKÂT PLANLARI 

Direksiyon Binası, çok önemli olaylara da tanık oldu. Kurtuluş Savaşı’nın harekât planları burada tasarlandı. 21 Ekim 1921’de TBMM’nin kurulmasına karar verildi. Fransa ile Ankara Anlaşması imzalanmasının planları da burada yapıldı. Atatürk’ün ünlü sözü “Hâkimiyet kayıtsız şartsız milletindir” ifadesi de bu binada yankılandı. Çerkez Ethem, Atatürk’e suikast için bu binayı bastı. Taş bina, 1964’te TCDD tarafından müze haline getirildi. İstasyon binası, günümüzde mevcut Ankara Gar binası içerisinde “Atatürk Konutu ve Demiryolları Müzesi” olarak biliniyor. Müzenin üst katında Atatürk’ün ikametgâhı olarak çalışma odası, makam odası, yatak odası ve Fikriye Hanım’ın odası yer alıyor. Giriş katı olan alt kat ise, Demiryolları Müzesi olarak kullanılıyor.

BAĞ EVİ İNKILAPLARIN EV SAHİBİ

Bu yapılar Ata’nın çalışma ve dinlenmesi için yetersiz kalınca uygun bir konut arayışı içine girildi. Daha sakin ve huzurlu bir ortamda yaşamasını sağlamak amacıyla bağlar bölgesinde, Çankaya’daki bağ evi, 30 Mayıs 1921’de Mustafa Kemal’e armağan edildi. Bağ evi ağaçlar arasında, kuzeyinde Ankara’ya hâkim büyükçe bir terası bulunan küçük bir yapıydı. 1923’te Atatürk’ün Latife Hanım ile evlenmesinden sonra yetersiz olan bağ evinin büyütülmesi çalışmalarına başlandı. Mimar Vedat Tek tarafından hazırlanan projeye göre eski bağ evinin güney cephesine, iki katlı yeni bir bölüm eklendi. Annesi Zübeyde Hanım ile eşi Latife Hanım da burada yaşadı. Bağ evi 1932’de inşa edilen Pembe Köşk’e taşınıncaya kadar ikametgâhı oldu.

Çankaya sofrası

SALTANATIN KALDIRILMASI VE KANUNLAR...

Bağ evi, büyük devrim olaylarına şahitlik etti. Türkiye tarihinin ilk başkomutanı olarak Sakarya Savaşı’nı kazandı. Büyük zaferin kazanılması, İzmir’in, Trakya’nın ve İstanbul’un geri alınması, Lozan Antlaşması’nın imzalanması, saltanatın kaldırılması, Cumhuriyet'in duyurulması, halifeliğe son verilmesi olayları Atatürk’ün burada ikameti sırasında olgunlaştı. Anayasanın laikleştirilmesi, kıyafet devrimi, tekkelerin kapatılması, Türk Medeni Kanunu’nun kabul edilmesi, Türk harflerinin alınması devrimleri de burada olgunlaştırıldı.

Köşk, 1950 yılında müze olarak halka açıldı. 

ATA’NIN BÜYÜK NUTKU YAZDIĞI MASA

Köşkteki yemek odası iki kısımdan oluşuyor. Renkli camlarla süslü ve şöminesi olan asıl yemek yenen salonu, aynı zamanda Atatürk’ün gece toplantı yeri. Tarihi “Çankaya Sofrası” olarak adlandırılan bu salonda toplanan davetliler, günün siyasi olaylarını konuşup, tartışırlardı. Masada bulunan yemek takımının her bir parçasında “GMK” (Gazi Mustafa Kemal) veya “KA” (Kemal Atatürk) logoları bulunurdu. Köşkün üst katının sağ tarafında ise küçük bir yatak ve istirahat odası bulunuyor. Ankara manzaralı bu odayı Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım yatak odası olarak kullanırdı. Binanın ön ve yan cephesine pencereleri olan kütüphane odasında, ceviz rengi eski tarz rafları ile camekânlı dolaplar bulunuyor. Kanepe ve koltukların da yer aldığı bu odada büyük bir çalışma masası da var. Bu masa Atatürk’ün Büyük Nutku’nu kaleme aldığı masa olarak biliniyor. Bu eski kütüphanede 2 bin 671 kitap ve köşeli pencereli yerde bir çalışma masası daha bulunmakta. 

RESTORASYONDAYDI 29 EKİM’DE AÇILACAK

- Restorasyon nedeniyle uzun süredir ziyarete kapalı olan Cumhurbaşkanlığı Atatürk Müze Köşkü’nün, 29 Ekim 2023’te 13.00 - 17.00 saatleri arasında ziyarete açılması kararlaştırıldı. Atatürk Müze Köşkü ziyaretleri, Cumhurbaşkanlığı Çankaya Yerleşkesi 7 numaralı kapıdan (hafta içi) ve 5 numaralı kapıdan (hafta sonu) yapılıyor. Pazartesi günleri ziyarete kapalı olan Müze Köşk, hafta içi telefonla veya e-posta yoluyla randevu alınarak, hafta sonu ise 13.00-17.00 saatleri arasında randevu alınmasına gerek olmaksızın ücretsiz ziyaret edilebiliyor.

ATATÜRK’E EV SAHİPLİĞİ YAPAN DİĞER MEKÂNLAR

VELİ ÇAVUŞ’A AİT KÖY EVİ

- Atatürk ve Heyeti Temsiliye üyeleri, 26 Aralık 1919’da Ankara’ya gelmeden önce son olarak Bala ilçesine bağlı Beynam Köyü'nde konakladı. Veli Çavuş’a ait olan yapı, tek katlı, küçük, tipik bir köy evi. TSK Güçlendirme Vakfı'na ait olan bina, 2004’te Bala Belediyesi'ne tahsis edildi. Yenilenerek tamir edildi ve müze olarak hizmet veriyor. Her yıl 26 Aralık'ta Atatürk’ün gelişinin ve konaklayışının anısına tören yapılıyor.

SAKARYA SAVAŞI BURADA PLANLANDI

- Ata’ya ev sahipliği yapan bir diğer yapı da Polatlı Alagöz Köyü’nde bulunuyor. Türkoğlu Çiftliği’ne ait olan köy konağı 12 odadan oluşuyor. Taş ve üzeri kerpiçten inşa edilmiş. Milli Mücadele’nin en önemli savaşlarından Sakarya Meydan Muharabesi'nin karargâhı olarak 23 Ağustos- 13 Eylül 1921 arasında Atatürk'e hizmet etti. Sakarya Savaşı burada planlanıp yönetildi. Atatürk, “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh, bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunamaz” sözünü Sakarya Savaşı sırasında söyledi. Ev, 1965 yılında Türkoğlu Ailesi tarafından Anıtkabir Müze Müdürlüğü'ne hibe edildi.