'Atatürk'ün ardından'

Remzi Kitabevi tarafından yayımlanan eserde, 1930'lu yıllarda İngiltere'nin Türkiye Büyükelçisi olan, Atatürk ile tanışan ve İngiltere Kralı 8. Edward'ın Türkiye ziyaretinde önemli rol oynayan Sir Loraine'in Atatürk'ün devlet adamlığı konusundaki tarihi tanıklığı ve tuttuğu kişisel notlara yer veriliyor.

Seçkin bir psikolojik edebiyat örneği olarak öne çıkan eserde, Sir Loraine'in kahramanı Atatürk ile ilgili bazı izlenimlerinin yanında İstanbul ve Ankara günlerine ilişkin özel notları ilk kez Türk okurların karşısına çıkıyor.

ATATÜRK'Ü TANIDIKTAN SONRA...

Yazar Hikmet Özdemir, sunuş kısmında, kitabı Sir Percy Loraine (1880-1961) anısına hazırladığını belirtiyor.

Loraine'nin Atatürk Türkiyesi'nde İngiltere'nin Ankara Büyükelçisi olduğunu ifade eden Özdemir, Loraine'nin bir diplomat olarak ülkesinin çıkarlarını koruduğunu ancak Ankara'da görevli birçok meslektaşından farklı olduğunu vurguluyor.

Özdemir, Loraine'nin, ABD'li General ve Büyükelçi Charles H. Sherrill, Alman diplomat ve profesör Ernest Jackh veya Arjantinli tarihçi ve Büyükelçi Jorge G. Blanco Villalta gibi, yeni Türkiye'nin kurucusu Atatürk'ü tanıdıktan sonra kalan ömründe “Yükselen Hilal” gerçeğini anlama ve anlatma çabasını titizlikle sürdürdüğünü kaydediyor.

“YÜKSELEN HİLALİNİZİN YURDUNA HOŞ GELDİNİZ”

Kitabın “Yükselen Diplomat” bölümünde, Türkiye'de erken Cumhuriyet dönemi İngiltere diplomatik misyonu ve 1933-39 arasında görevli Büyükelçi Loraine'nin mesleki biyografisi hakkında bilgi veriliyor.

“Yükselen Hilal'in Yurdunda” bölümünde ise Loraine'nin, Alman diplomat ve toplum bilimci profesör Ernest Jackh'e, Türkiye'yi ziyaretinde söylediği şu sözlere dikkat çekiliyor:

“Yükselen hilalinizin yurduna hoş geldiniz. Dünya kamuoyunun daha son zamanlara kadar Türk milletinin hakiki vasıflarını anlamakta ne kadar aldanmış olduğu şayanı hayrettir. Genç Türk ihtilali hakkındaki hatıralarınız bu vasıfları doğru ve dürüst olarak izah etmektedir. O zamandan beri Avrupa kamuoyu değişti ve Türkler hakkındaki takdirlerinizin etrafında toplandı. Bu 30 yıl boyunca Türklerin de ileri-geri bocalamaları olmuştur. Fakat siz hiçbir vakit onların karakterlerine olan inancınızı kaybetmediniz. Türklerin sizi haklı çıkarmalarında şaşılacak bir şey yoktur. Onlar elbette değişmemişlerdir.”

“KORKARIM GELECEK NESİLLERE ATATÜRK DİKTATÖR OLARAK AKTARILACAK”

Kitabın “Veda” bölümünde, Büyükelçinin, Atatürk'ün ölümünün ardından İngiliz Dışişlerine gönderdiği telgraf da geniş şekilde yer buluyor.

Telgrafta Sir Percy Loraine, Atatürk ile ilgili şu görüşlerini açıklıyor:

“Atatürk'ün dinamik enerjisi üzerinde durmama gerek yok, bu enerjinin dayanılmaz gücü, Türk ırkının tarihinde şimdiden önemli bir sayfa olarak yer almıştır. Ancak ben pek bilinmeyen bir başka özelliğine değinmek istiyorum: Bu da Atatürk'ün doğuştan gelen, belki de farkında olmadan tıpkı sütün kaymağını hemen ayıran aletler gibi, önemliyi önemsizden ayırma yeteneğiydi”

“Korkarım gelecek nesillere Atatürk bir diktatör olarak aktarılacak. Bunun yanlış olacağı kanısındayım. Hem savaşta hem barışta evet o büyük bir liderdi ancak gerçek bir diktatör değildi. Ne yazık ki ben, şimdiye kadar onu anlatabilecek diktatör kelimesine ait bir tanımımız olduğuna inanmıyorum.”

BÜYÜKELÇİNİN ATATÜRK'Ü ANLATMA TUTKUSU...

“Türkiye'den Sonra” bölümünde ise Büyükelçinin Atatürk'ün ölümü üzerine Ankara'dan ayrılışından sonraki evre “diplomatların başına gelebilecek türden hüzünlü ve talihsiz bir öykü” olarak değerlendiriliyor.

“Londra'da Bir Atatürk Dostu” da Loraine'nin, İngiltere'nin Roma Büyükelçiliğinden Londra'ya merkeze döndükten ve 1941 sonbaharında aktif diplomatlık görevinden ayrıldıktan sonra ölümüne kadar “Yeni Türkiye'yi ve kurucusu Atatürk'ü anlatmayı artan bir hayranlık ve tutkuyla kendisine dert edindiği” belirtiliyor.

Kitapta “Randevular ve Notlar”, “Türkiye'yi ve Atatürk'ü Ziyaret”, “Tanıklık, Adalet ve Nesnellik”, “Mezara Kadar” ve “Yayınlanmamış Günlük” bölümleri de okuyucuların, Sir Loraine'nin gözüyle Atatürk'e bir kez daha bakmalarını sağlıyor.