Atatürk'ü sadece bugün hatırlamayın

AVRUPA, Batı sözü ne zaman geçse, İlhan Demiraslan'ın şiirinin başındaki sözü anımsarım:Atatürk dedim iptidaÖnümü ilikledim.Tanzimat'ın Batı'ya araladığı kapıyı, o sonuna kadar açtı.Türk edebiyatında yazarların, şairlerin eserlerinde, anılarında yer eden, hakkında şiir, öykü yazılan tek liderdir o.Demek ki sonradan gelenler, edebiyatçılarda iz bırakmadılar, ressamlarda da.Haldun Taner'in Atatürk'ün Galatasaray Lisesi'ne geldiği günü anlatan öyküsünü çok severim. Bir öğrencinin gözünden bir kurtarıcı anlatılır.Ne yaptı Atatürk? Her kuşak bu soruyu sormalıdır. Yanıtını ünlü bir tarihçi veriyor, Bernard Lewis.Modern Türkiye'nin Doğuşu kitabının (Çeviren: Metin Kıratlı) ilk bölümündeki bir paragraf; değişimin bütün ana unsurlarını verir:‘‘Türkler, Türkçe konuşan ve Türkiye'de yaşayan bir millettir.İlk bakışta bu, göze çarpıcı bir orijinallik veya pek devrimci muhteva taşıyan bir cümle gibi görünmez. Fakat bu fikrin Türkiye'ye girişi, yayılışı ve bir tüzel varlık ve devlet olma niteliklerinin bir ifadesi olarak Türk halkı tarafından nihai olarak kabulü, modern çağın, geçmişin sosyal, kültürel ve siyasal geleneklerinden köklü ve sert bir ayrılışı kapsayan büyük devrimlerden biri olmuştur.’’Zaman zaman Nutuk'u hitabet sanatının eşsiz örneği olarak okurum, Türk'ün Ateşle İmtihanı'nın parlak bir mezuniyet belgesidir.İnandırıcı üslubuna dikkat etmişsinizdir. İhanetlerin, yardımların, her devrimde geçerli klasik tarihini de.* * *YUKARDAKİ alıntıda kültürel gelenekler sözü üzerinde durmalı.Yeni devletin, yeni rejimin kültürü nasıl yaygınlaşır, nasıl yerleşir?Atatürk, bence bu yolculukta, yaratıcılara önem ve öncülük verdi.Siyasetçiler ikinci plandaydı. Çünkü devrim tarihi ve siyasal tarih göstermiştir ki, inandırıcılık, etkileyicilik ancak sanat eserleri sayesinde kazanılır. Siyasetçilerin içi boş söylevleriyle değil.Müzikçilerin Avrupa ülkelerinde eğitim yapmalarını sağladı. Çünkü çoksesli müzik böyle kurulurdu. Çünkü bizim folklorumuz, türkülerimiz, bu yöntemle ayakta kalabilirdi.Ressamlarımız yabancı ülkelerdeki ünlü ressamların atölyelerinde çalışmalıydılar.Çünkü cumhuriyeti ancak onlar tuvale geçirebilirlerdi. Batı'nın tekniği, bilgisi ile Anadolu'yu ve Anadolu halkını bize renk renk iletebilirlerdi.Yoksul bir ülkenin, küçük bütçesinin büyük miktarı sanata ayrıldı.Unutmayın ki, Atatürk ve İnönü döneminden sonra, öne geçen sınıf sanatçılar değil siyasetçilerdi.Tek parti döneminin kültüre verdiği önem ile çok parti döneminin kültüre vermediği önemi bir karşılaştırın.* * *BUGÜN sadece düşünün, bir zevk sınavına girin.Hangi müziği dinliyorsunuz? Hangi eserleri okuyorsunuz? Hangi resimleri beğeniyorsunuz?Bunların sonucundan çıkacak tek sonuç Atatürk'ün Avrupa'ya dönen yüzümüz olduğu gerçeğidir.İlhan Demiraslan'la başladım, onun dizeleriyle bitireceğim:‘‘Nasıl söylerim öldüğünü nasıl/ Bir ışık vurmuş yüzümüze/ Atatürk'üm bakıyor besbelli/ Çekidüzen verelim üstümüze’’