Atacama'dan Soma'ya dayanışma ziyareti
Güncelleme Tarihi:
Şili'deki maden kazasında 69 gün toprak altında kaldıktan sonra kurtarılan işçiler, Hürriyet Pazar aracılığıyla Türkiye'yle dayanışmak istediklerini duyurmuştu. Katılımcı demokrasi kültürünü Türkiye'de yerleştirmek adına Gezi sürecinden sonra kurulmuş bir sivil toplum kuruluşu olan Demokrasi Denetçileri Derneği de 'Şili'deki kurtarma operasyonundan öğreneceklerimiz var' diye düşünerek Hürriyet'in aracılığıyla onları Türkiye'ye çağırdı.
Daha önce internet üzerinden röportaj yaptığımız Senyor Rodrigo ve Luis'le bu sefer Sultanahmet'te yüz yüze konuştuk, gezilerinin detaylarina vakıf olduk. Senyor'ları yoğun bir hafta bekliyor; Ankara'da siyasetçilerle görüşecek, Soma'da da madenci ailelerini ziyaret edecekler.
Şili maden kazasında hayatta kalan Senyor Louis ve kurtarma ekibinden Senyor Rodrigo’nun ziyaretiyle neyi amaçlıyorsunuz?
Dr. Mehmet Özkaya (Demokrasi Denetçileri Derneği Genel Sekreteri): Aslında önlenebilir olan Soma faciasını unutturmamak, bundan sonra benzer faciaların gerçekleşmesini engellemek ve hayatta kalan işçilerin hakları en önemli gündemimiz. Bankalar “işçilerin borçlarını sileceğiz” diyerek PR çalışması yaptı. Vefat edenlerin borçlarını zaten sigortaları ödedi. Hayatta kalanlar için hiçbir şey yapılmadı. Tazminat da ödenmedi. Meclis’ten gece yarısı yasasıyla işçilerin maaşlarını ödediler ama 1500 TL ödenmesi gereken işçilere 700 TL maaş ödendi. Konu sadece Soma da değil. Madencilik sektöründe çalışma ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi gerekiyor ki bir daha boyle bir facia yaşamayalım. Şili’li arkadaşlarımızla beraber tüm bu sorunlara dikkat çekmeyi amaçlıyoruz.
Madencilik sektöründe yasal iyileştirilmeler tam olarak nasıl yapılmalı?
- Meclis’te şu an 130 maddenin konuşulduğu bir maden yasası taslağı var ama bu taslağın içine vergi affı gibi maddeler de koyup torba yasaya çevirdiler. İş güvenliğini en ön plana alan, yaşam odalarını zorunlu kalan, devlet ve işverenden bağımsız bir denetleme mekanizması getiren, her madene bir kurtarma ekibini zorunlu kılan bir madencilik yasası lazım. Muhalefet “sadece madencilikle ilgili maddeleri görüşüp, Meclis tatile girmeden geçirelim” dedi, hükümet yanaşmadı. İş güvenliği meselesinin siyasi sorumluluğunu alacak bir merci olması lazım. Şu anda iş güvenliğiyle ilgili kurumun müdürlükten daha üst bir seviyeye, belki de bakanlığa yükseltilmesi lazım.
Senyor Rodrigo, burada kurtarma operasyonu uzmanı olarak bulunuyorsunuz. Şili’deki kazalardan sonra aldığınız dersler ne oldu?
Rodrigo Reveco: Güvenlik protokollerini iyileştirdik. Örneğin bizde her madenin acil durum kurtarma planı vardır. Bunu uygulayan 8 kişilik uzman acil durum ekibi bulunur. Bu ekip Soma’daki gibi ayrıca madende çalışmaz. Madenlerde “rebreather” denilen, verdiğimiz nefesteki oksijeni tekrar değerlendirebilen acil durum solunum cihazları bulunur. Soma’daki gaz maskeleri kağıt üzerinde 1 saat kullanılabiliyor ama pratikte bu rakam 7-15 dakika arasıdır. Rebreatherlar 3 saate kadar solunum yapabilmenizi sağlar. Bir de acil durumlar için sürekli tatbikatlar yaparız. Anladığım kadarıyla Soma’da işçiler gaz maskelerini kullanmayı bile bilmiyormuş.
Madenlerin inşaasında da dikkat edilmesi gereken hususlar var mı?
- Öncelikle Şili’de her madende kazazedelerin günlerce hayatta kalabileceği “yaşam odaları” bulunur. Türkiye’de bu eksik. Bunun yanında her güvenli madende yangın, göçük gibi durumlar için dikey hava çıkışı vardır. Duyduğum kadarıyla Soma’da varolan bu çıkış kurum özelleştirildikten sonra kapatılmış. Bu çıkışlardan madencilere günlerce yetecek hava sağlayabilirsiniz. Ayrıca madencileri buralardan kapsülle çıkarabilirsiniz. Şili’de 33 madenciyi kapsülle teker teker çıkardığımız “Plan B” bana ait bir plandır. Bunun için tasarladığım kapsül sistemi de bana aittir. Türkiye tasarımlarımı isterse kosulsuz verebilirim.
Senyor Louis, Şili’deki kazadan son kurtarılan işçiydiniz. Sizce Soma'dan kurtulan işçiler için bundan sonra ne yapılabilir?
- Louis Irriban: Kazazedelere ilk 72 saat içerisinde psikolojik müdahale yapıldığında travma sonrası sendromları büyük oranda azalıyor. Böyle durumlar için acil durum psikologları hazır olmalı. Kazazede aileleri için de psikolojik destek gerekiyor. Bunun yanında kazazedelere de yaşadıklarını korkmadan anlatmaları, olayın vahametini bir daha yaşanmaması için yaymaları gibi sorumluluklar düşüyor.
Kurtarılan 33 Şilili işçiden madende çalışmaya geri dönenler oldu. Travma atlatılabilir mi?
- Eğer ki yeterli desteği alırlarsa tekrar madene dönmeleri psikolojik olarak mümkün. İşçiler risk altında hissetmeden çalışmalı. Madenciler tahliye konusunda eğitilmeli ve yorgun calıştırılmamalı. Şili`de 4 gün çalışıp 4 gün dinlendiğimiz ve aylık tam maaş aldığımız bir sistemde çalışıyoruz. Türkiye de bunu uygulayabilir.