Askerlik Kanunu Milli Savunma Komisyonu'nda

Askerlik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, TBMM Milli Savunma Komisyonu'nda, önergelerle yapılan değişikliklerle oybirliği ile kabul edildi.

Tasarıya göre, yoklama devri, askerlik çağının başlangıcından muvazzaflık hizmetinin başlangıcına kadar geçen süre olacak. Tasarıyla, seferberlik veya olağanüstü hallerde 19 yaşında bulunanların askere alınmalarına imkan tanıyan düzenleme yürürlükten kaldırıldı.

Her yıl 1 Ocak-30 Haziran tarihleri arasında yapılan yoklama ile 1 Temmuz-31 Ekim tarihleri arasında yapılan son yoklama uygulamasına son verilecek. Yoklam işlemleri, 1 Ocak gününden başlamak üzere yaklaşık 14 aylık süreye yayılacak.

Askeralma işlemleri Milli Savunma Bakanlığı'nca yürütülecek.

Tasarıyla, MERNİS, Adres Kayıt Sistemi ve Milli Savunma Bakanlığı Bilgi Sisteminin yürürlüğe girmesiyle birlikte uygulama alanı kalmayan ilk yoklama ve son yoklama işlemleri kaldırılarak; yoklama, yükümlülerin askerliğe elverişlilik ve öğrenim durumları ile meslek ve niteliklerinin belirlenmesi işlemlerini kapsayacak şekilde yeniden tanımlandı. Buna göre, “yükümlülerin sağlık muayenelerinin yapılarak askerliğe elverişli olup olmadıkları, öğrenim durumları, meslekleri ve niteliklerinin belirlenmesi” işlemine yoklama denecek.

Yükümlülerin yoklama işlemleri yaklaşık 14 aylık bir süreye yayılacak. Böylelikle, yoklama kaçağı sayısı ve yoklama dönemlerinde askerlik şubeleri önünde oluşan yükümlü yoğunluğu azaltılmış olacak.

Sağlık muayenesi aile hekimince yapılabilecek

Yükümlülerin sağlık muayeneleri askerlik şubesinin bulunduğu yerde öncelikle varsa aile hekimi tarafından, yoksa en yakın resmi sivil sağlık kuruluşunda veya asker hastanelerinde tek tabip tarafından yapılacak.

Yükümlüler hakkında ertesi yıla bırakma, sevk geciktirmesi veya “askerliğe elverişli değildir” kararı sağlık raporlarını tanzim etmeye yetkili makam, asker hastanesi sağlık kurulu olacak. Ancak yatalaklar ile gözle görülür rahatsızlığı bulunanlar hakkında ertesi yıla bırakma, sevk geciktirmesi kararlı sağlık raporları, askerlik şubesi başkanı veya vekili ile mülki amirliklerce görevlendirilen resmi iki sivil (varsa biri aile hekimi) tabipten teşkil edilecek geçici sağlık kurulunca verilebilecek.

Tasarıyla, askerlik meclisleri günün gelişen koşullarında etkinliğini yitirdiği gerekçesiyle kaldırılıyor. Bu işlemler bundan sonra askerlik şubelerince yapılacak.

Askere çağrılan kişiler, kimliğini ve öğrenim durumlarını gösterir belgelerle yurtiçinde askerlik şubelerinde, yabancı ülkelerde ise elçilik veya konsolosluklarında bizzat bulunmaya mecbur olacak. Bulunamayacak derecede hastalık veya engeli olanlar, hükümlü, tutuklu olanlar, lise veya yükseköğrenimde olup henüz okullarını bitirmemiş olanlar; rapor veya onaylı öğrenim durumlarını gösterir belge göndermeye, hükümlülük veya tutukluluklarının nedenini bildirmeye mecbur olacak.

Askerlik işlemlerinin ertelenmesine neden olan haller

Tasarıyla, askerlik işlemlerinin ertelenmesine neden olan hallerden bazıları yeniden düzenlendi. Lise veya dengi okullarla fakülte ve yüksekokullarda öğrenim görenlerin askerlikleri; bitirdiği okulun dengi veya daha aşağı seviyedeki bir öğretim kurumuna kayıt yaptırmamak, yoklama kaçağı veya bakaya kalmamak ve 29 yaşını geçmemek üzere mezun oluncaya ya da ilişkileri kesilinceye kadar ertelenebilecek.

Savaş zamanı hariç olmak üzere; bir baba veya ananın iki oğlundan biri askerdeyken diğer oğlu, ikiden fazla oğlu olanlardan ikisi askerde iken diğerleri, oğullarından biri muvazzaf askerlik hizmetini bitirinceye kadar askere sevk edilmeyecek. Bu düzenlemenin uygulanmasında 20 yaşından küçük olanlar ile geçime yardım edemeyecek derecedeki maluller hesaba katılmayacak.

Kardeş sevk tehirinde bulunulabilmesi için ananın dul olması şartı kaldırılacak. Bugünün şartlarında 15 yaşından küçük bir çocuğun aile bütçesine katkı sağlamasındaki zorluk dikkate alınarak, kardeş sevk tehirinde 20 yaşından küçük olanlar dikkate alınmayacak.

Yoklama sırasında lise veya dengi okuldan mezun olduğunu belgeleyenlerin askerlikleri üç yıl, fakülte veya yüksekokuldan ilişikleri kesilenlerle yüksekokul mezunlarının askerlikleri ise 29 yaşını tamamladıkları yılın sonu esas alınarak iki yıl süreyle ertelenecek.

Askerlik çağrısına hasta olduklarından dolayı katılamayan yedek erbaş ve erlerden, bu durumlarını resmi veya askeri hekim ya da sağlık kurulu raporuyla tespit ettirenler herhangi bir cezai işleme tabi tutulmayacak.

Askerlik çağına girdikten sonra yapılan yaş değişiklikleri askerlik işlemlerinde dikkate alınmayacak.

İdari para cezası

Yoklamada bulundukları yerdeki askerlik şubesi, elçilik veya konsolosluklara gelmeyen ve mazereti bulunduğuna dair belge ibraz etmeyenlerden, birlikte yoklamaya tabi oldukları doğumluların sevk yılı içindeki ilk celp ve sevk tarihinden sonra, son celp ve sevk döneminin bitiminden önce ele geçen veya kendiliğinden gelenler, hekime ya da asker hastanesinde muayene ettirilecek. Muayene neticesinde askerliğe elverişli oldukları anlaşılanlar sınıf ve tertibat yerlerine derhal sevk edilecek. Bu durumdakilere 100 TL idari para cezası verilecek.

Tasarıyla, yoklama kaçağı ve bakaya suçları, ilk kez yoklama kaçağı olan ve bakaya kalan yükümlüler için kabahata dönüştürülüyor ve idari para cezası yaptırımına bağlanıyor. Talim ve manevra için çağrıldıkları halde özürsüz gelmedikleri anlaşılan yedek erbaş ve erler hakkında idari para cezaları uygulanacak ve emsalleri kadar hizmete tabi tutulacak.

Yoklama kaçağı, saklı ve bakayaları bilerek resmi veya özel hizmete alanlar, Askeri Ceza Kanunu'na göre cezalandırılacak.

Tasarıyla, muvazzaf subay adaylarından temel askerlik eğitimini tamamlamadan ayrılanlar ile muvazzaf subaylığa nasbedildikten sonra deneme süresinin bitimine kadar ayrılanların temel askerlik eğitiminde veya deneme süresinde geçen sürelerinin ne kadarının askerlik hizmetinden sayılacağı, bu kişilerin eksik kalan askerlik hizmetlerini ne şekilde tamamlayacaklarına ilişkin esaslar da düzenleniyor.

Temel askerlik eğitimi tamamladıktan sonra bedelli veya dövizli askerlik hizmeti kapsamından çıkarılan yükümlüler, bedelli askerlik hakkından yararlanabilecek. Bu kişiler, ödeyecekleri paranın yarısını başvuru sırasında diğer yarısını ise başvuru tarihinden itibaren 12 ay içinde ödeyebilecek.

Adres Kayıt Sistemi ve Milli Savunma Bakanlığı Bilgi Sisteminin yürürlüğe girmesi nedeniyle yedek subay ve astsubayların her yıl 1 Ocak-30 Haziran tarihleri arasında yapılan yedeklik yoklaması uygulamasına son verilecek.

Askerler hakkındaki ihbar ve şikayetler

Tasarıda, Anayasanın 145. maddesinde yapılan değişiklik doğrultusunda, asker kişiler hakkındaki ihbar ve şikayetlere uygulanacak usul, Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun paralelinde yeniden düzenlendi.

Anayasa Mahkemesi, teşkilatında askeri mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askeri kurum amirince, askeri hakimlere idari sicil verilebilmesine yönelik düzenleme Anayasaya aykırı bulunarak iptal edildiğinden tasarıda yeni düzenlemeler yapıldı. Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı ilkeleri esas alınarak Askeri Hakimler Kanunu'nun “Sicil belgeleri ve sicil üstleri” başlıklı maddesi yeniden düzenlendi.

Buna göre, askeri mahkeme kadrolarında görev yapan askeri hakimlere ve savcılara idari sicil verilmesi uygulamasına son verilecek. Yardımcı askeri savcılara ve askeri savcı yardımcılarına yalnızca askeri savcı tarafından idari sicil verilecek.

Askeri hakimlerin birinci sınıfa ayrılma ve birinci sınıf olma kriterleri arasında yer alan “binbaşı rütbesinde bulunmak” şartı kaldırılacak.

Tasarıyla, askeri hakimler; aylık, ek gösterge, ödenek, yargı ödeneği, ek ödeme, mali, sosyal haklar ve yardımlar ile diğer özlük hakları bakımından, eşit oldukları hakim ve savcılar hakkındaki hükümlere tabi olacak.

Mevcut düzenlemede, askeri hakim subaylara Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu hükümlerine göre izin verilirken, tasarıyla bu da değiştiriliyor. Buna göre, askeri mahkeme kıdemli hakimi ve askeri savcının izinleri Milli Savunma Bakanlığı'nca; askeri mahkeme ve askeri savcılık kadrolarında görevli askeri hakimlerin izinleri ise kıdemli hakim veya askeri savcı tarafından verilecek.

Tasarıda, askeri hakimler hakkındaki ihbar ve şikayetlerde yapılacak işlemler, adli ve idari yargıda görevli hakim ve savcılara ilişkin hükümler paralelinde yeniden düzenleniyor. İsimsiz ve imzasız ihbar ve şikayetler hakkında da mutlaka araştırma ve inceleme yapılacak, şikayetten vazgeçilmesi halinde dahi başlatılan disiplin soruşturması sonuçlandırılacak.

Tasarıya göre, Milli Savunma Bakanı, askeri adalet müfettişince düzenlenen evrakı inceledikten sonra, soruşturma yapılması için izin verilmesine, disiplin cezası tayinine karar verecek. Soruşturma yapılmasını gerekli görmediği hallerde ise düzenlenen evrakı işlemden kaldıracak.

Milli Savunma Bakanı tarafından soruşturma açılmasına izin verilmesi halinde söz konusu evrak, gereği yapılmak üzere ilgilinin görevli bulunduğu yere en yakın askeri mahkemenin savcısına gönderilecek.

Askeri savcı tarafından iddianame düzenlenmesi halinde, iddianamenin kabulü ya da iadesi konusunda karar verilmek üzere soruşturma evrakı ve düzenlenen iddianame, Askeri Yargıtay'a gönderilecek. Askeri Yargıtay Başkanlar Kurulu'nun belirleyeceği daire, iddianamenin kabulüne veya iadesine karar verecek.

Askeri hakimler, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre görev yapacak. Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremeyecek, genelge gönderemeyecek, tavsiye ve telkinde bulunamayacak. Askeri hakimler azlolunamayacak.

Ağır ceza mahkemelerinin görevine giren suçüstü halleri dışında, suç işlediği ileri sürülen askeri hakimler yakalanamayacak, üzerleri, konutları ve araçları aranamayacak, sorguya çekilemeyecek. Ancak durum, Milli Savunma Bakanlığı'na bildirilecek. Askeri hakimlere hiçbir şekilde askeri görev verilemeyecek.

Tasarı üzerinde AK Parti, CHP ve MHP gruplarının ortaklaşa verdiği önergenin oybirliğiyle kabul edilmesiyle, emniyet hizmetleri sınıfı mensuplarına 1. derecenin son kademesine kadar yükselme hakkı tanındı.

Üniversite mezunları subay olabilecek

En az 4 yıl süreli fakülte veya yüksekokulları bitiren kadın veya erkeklerden muvazzaf subay olmak için başvuranlar 27 yaşından, lisansüstü öğrenimi tamamlamış olanlar ise 32 yaşından büyük olmamak şartıyla TSK tarafından harp okullarında yetiştirilemeyen sınıflarda muvazzaf subaylığa atanabilecek.

Fakülte veya yüksekokul bitirip TSK'da askerlik hizmetine başladıklarında 27 yaşından, lisansüstü öğrenimini tamamlamış olanlarda ise 32 yaşından büyük olmayanlardan muvazzaf subaylığa geçmek isteyenler, muvazzaf subaylığa atanabilecek. Bunlardan, terhislerinin ardından başvuranlar ile askerlik hizmeti sırasında veya terhislerinin ardından fakülte veya yüksekokulları bitirip başvuranlar da subaylığa atanabilecek.

Subaylığa atananlar, askeri eğitimin ardından bir yıllık deneme süresine tabi tutulacak. Eğitimde başarısız olanlar ve TSK'ya uyum sağlayamayanların TSK ile ilişikleri kesilecek. Devletin bu sürede yaptığı masraflar, kanuni faizleriyle birlikte kendilerinden tahsil edilecek.

Mecburi hizmet süresi 10 yıl olacak

Muvazzaf subayların mecburi hizmet süresi 15 yıldan 10 yıla indirilecek.

Subay ve astsubaylara eşinin doğum yapması, ölmesi, çocuğunun ölümü, kendisinin veya eşinin ana, baba veya kardeşinin ölümü hallerinde 10 güne kadar, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi halinde isteği üzerine 7 güne kadar izin verilebilecek.

Subay ve astsubaylara, bakmakla yükümlü olduğu ya da refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren önemli bir hastalığa tutulmuş olması durumunda, bu durumun sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla, aylık ve özlük hakları korunarak 3 aya kadar izin verilebilecek.

Sözleşmeli Genelkurmay Başkanı danışmanı çalıştırılabilecek

Fakülte veya yüksekokulları bitirenlerden subay olarak atanmak üzere temel askerlik eğitimine alınanlar, asteğmenler için ilgili mevzuatında öngörülen aylık ve mali haklar ile sosyal yardımlardan aynen yararlandırılacak.

Terörle Mücadele Kanunu kapsamında aylık bağlanan TSK personelinin unvan ve rütbeleri, görevdeki emsallerinin unvan ve rütbelerine yükseltilecek, haklarında yapılacak her türlü işlemde yükseltilen unvan ve rütbeleri esas alınacak.

TSK faaliyetleri ile ilgili alanlarda Genelkurmay Başkanı'na danışmanlık yapmak üzere sözleşmeli olarak 10 kişiye kadar “Genelkurmay Başkanı danışmanı” çalıştırılabilecek. Diğer kamu personellerinde olduğu gibi TSK personeli de 1. derecenin 4. kademesine kadar yükselebilecek.

Verilen bir önergenin kabul edilmesiyle, uzman jandarmalara da 1. derecenin 4. kademesine kadar yükselme hakkı tanındı.

Uzman erbaşların her yıl 45 gün izin alma hakları olacak. Bu iznin 15 günü mazeret izni olarak kullanılacak.

Askeri hastanelerden yararlanma

Tasarıda önergeyle yapılan değişiklikle, sivil hastaların askeri hastanelerden yararlanma oranı artırıldı. Buna göre, Genelkurmay Başkanlığı'na, sivillerin askeri hastanelerden yararlanmadaki yüzde 10 oranını artırma yetkisi veriliyor.

Tasarıda, yapılan değişikliklerle uzman jandarmalara bir çok yeni haklar tanındı. Buna göre, yıpranma tazminatından uzman jandarmalar da yararlanabilecek. Uzman jandarmalardan 2 yıllık yüksekokulu tamamlayanlara bir kademe, 3 yıllık yüksek öğrenimini tamamlayanlara 2 kademe, 4 veya daha fazla süreli yükseköğrenimi tamalayanlara ise 1 derece verilecek. Uzman jandarmalar için uygulanacak azami ek gösterge rakamı 2 bin 200 olacak.

Askerlik yükümlülüğünü kısa dönem er olarak yerine getirenlerle, erbaş ve er olarak yerine getirenlerden fakülte ya da yüksekokul bitirenler de sözleşmeli subay olarak istihdam edilebilecek.

Harp Akademilerinde atamalı veya sözleşmeli olarak görevli sivil öğretim elemanlarına, disiplin ve cezai hükümler ile diğer hak ve yükümlülükler açısından TSK'da görevli sivil memurlara uygulanan mevzuat hükümleri uygulanacak. Bu öğretim elemanları, TSK sosyal tesislerinden ve kamu konutlarından görevlendirildikleri kadro derecesindeki subaylar gibi yararlanabilecek, askeri personel ile aralarındaki protokol münasebetlerinin düzenlenmesinde de aynı esas uygulanacak.

Verilen başka bir önergenin kabul edilmesiyle de sivil hastaların GATA'dan yararlanma oranı yüzde 5'den yüzde 10'a çıkarıldı.

Bedelli askerlikte, temel askerlik eğitimi yapmış olup da ilgili yasadaki yurtdışında bulunma süresini tamamlayamadığı, yurtiçinde bulunanlar için de taksitini ödeyemediği için bedelli hakkından yararlanamayanların da bedelli kapsamına alınması bir önergeyle kabul edildi.

Muayeneler aile hekimlerince yapılabilecek

Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz da tasarıyı Komisyona sunarken Askerlik Kanunu'nda yapılan değişiklikler hakkında bilgi verdi.

Tasarıyla ilk yoklama ve yedeklik yoklaması faaliyetlerine son verildiğini belirten Yılmaz, askeri yükümlülerin muayenelerinin aile hekimlerince yapılması imkanı ve bu işlemlerden herhangi bir ücret alınmaması şartı getirildiğini kaydetti.

Yoklama süresinin yaklaşık 14 aya yayılmasıyla askerlik işlemlerinde vatandaşlara kolaylık sağlandığını ve sonuçta yoklama kaçağı sayısının azaltılmasının amaçlandığını ifade eden Yılmaz, fakülte ve yüksekokul öğrencilerinin askerlik ertelenmesi şartlarından olan okula devam ve 2 yıl üst üste sınıfta kalmama şartının kaldırıldığını bildirdi.

Yılmaz, asker kişiler hakkındaki ihbar ve şikayetlere uygulanacak usulun memurların yargılanmasına ilişkin kanun paralelinde yeniden düzenlendiğini söyledi.

Askeri mahkeme kadrolarında görev yapan askeri hakimler ve savcılara idari sicil verilmesi uygulamasına son verildiğini belirten Yılmaz, askeri hakimlerin birlik komutanlıklarından izin alması keyfiyeti uygulamasının da kaldırıldığını anlattı.

Bakan Yılmaz, dış kaynaktan temin edilen muvazzaf subay adaylarının, askeri hakim adayı gibi subay nasbedilmeden önce eğitime tabi tutulmaları ve bu eğitimi başarıyla tamamlamaları halinde subay olarak atanacaklarını belirtti.

Subay, sözleşmeli subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlara verilen izinler hakkında da bilgi veren Yılmaz, askeri öğrenciler ile erbaş ve erlere ödenmesi gereken harçlıkların küsuratlarının 1 liraya tamamlanarak ödeneceğini bildirdi. İsmet Yılmaz, subay ve astsubayların yükümlülük sürelerinin 15 yıldan 10 yıla indirildiğini söyledi.

Askerlik hizmeti sırasında veya terhis olduktan sonra en az 4 yıllık fakülte ve yüksekokulu bitirenlerin de sözleşmeli subay ve astsubaylığa başvurabilmelerinin imkanı getirildiğini ifade eden Yılmaz, “Tasarı TSK personelinin 1. derecenin 4. kademesine kadar yükselebilmesi sağlanmakta, böylece eğitim ve öğretim teşvik edilmekte, personelin kuruma, mesleğine ve görevine karşı motivasyonu artırılmaktadır” dedi.

İŞTE ASKERLİK KANUNUNDA ÖNGÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLER