Asırlık komedi

100 yıl önce, Dalaman için hazırlanan av köşkü projesi, Mısır'ın İskenderiye kentine gönderilir. İskenderiye'ye yapılan gar projesi ise Dalaman'a gider. İnşaatçılar farkı anlayamayınca tren yolu bile olmayan Dalaman av köşkü yerine bir gar binasına sahip olur.

Muğla'nın Dalaman İlçesi'nde yaklaşık 100 yıl önce ‘proje karışıklığı’ nedeniyle ‘yanlışlıkla’ yapılan tren garı, Devlet Üretme Çiftliği olarak bölgeye hizmet verirken, yerli turistlerin de ilgi odağı oluyor.

Dalaman Tariş İşletmeleri Müdür Yardımcısı İbrahim Çağlar, demiryolu bağlantısı bulunmayan Dalaman'a gar binasının 1908 yılında Mısır Hidivi Abbas Hilmi Paşa tarafından yapıldığı belirtti.

AV KÖŞKÜ YERİNE GAR

En yakın tren yoluna yüzlerce kilometre uzaktaki gar binasının öyküsünü İbrahim Çağlar şöyle anlattı:

‘‘Abbas Hilmi Paşa, Osmanlı Dönemi'nde Mısır Valisi olan Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın torunu. Bu tarım işletmesinin arazisi başlangıçta Mihrişah Sultan'a aitmiş. Daha sonra Osmanlı ile Mısır arasındaki anlaşmazlık sonucu savaş çıkıyor ve Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Kütahya'ya kadar yürüyor. Bunun üzerine Akdeniz ve Ege sahilleri, barış için Osmanlı tarafından Kavalalı Mehmet Ali Paşa'ya veriliyor. O da Dalaman Ovası'nı torunu olan Abbas Hilmi Paşa'ya hediye ediyor. Büyük bir av tutkunu olan Abbas Hilmi Paşa da söz konusu çiftliği av köşkü olarak koruyor ve aynı arazi üzerine yeni bir av köşkü daha yaptırmak istiyor.

PROJELER KARIŞTI

Bunun için de Fransa'ya proje sipariş ediyor. Tam bu sırada Mısır'ın İskenderiye kentine de tren yolu geleceği için gar binası yaptırılması kararı alınıyor ve onun projesi de Fransa'da aynı mimara veriliyor. Ama garın projesi Dalaman'a, av köşkü de İskenderiye'ye gidiyor ve 1908 yılında gar binası Dalaman'a yapılıyor.’’

Kredi ödenemedi Atatürk el koydu

1908'de yapılan binanın 1928'e kadar Mısır Hidivi Abbas Hilmi Paşa tarafından çiftlik olarak işletildiğini belirten Çağlar, 1928'de Abbas Hilmi Paşa'nın varislerinin çiftliği daha da büyütmek için Türk Sanayi Bankası'ndan aldıkları yüklü krediyi ödeyemediklerini, bunun üzerine Atatürk'ün çiftliğe el koyduğunu söyledi.

Atatürk'ün 10 yıllığına bir Fransız şirketine çiftliği kiraladığını, kira süresi bitince de Tarım Bakanlığı'na devrettiğini belirten Çağlar, ‘‘Daha sonra bu tarihi bina sırasıyla zirai kombinalar, devlet üretme çiftlikleri ve bugünkü adıylaTarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü'ne (TİGEM) bağlı olarak Dalaman Tarım İşletmesi Müdürlüğü olarak hizmet veriyor’’ dedi.

Gar binasının yapımında çalıştırılmak üzere Abbas Hilmi Paşa tarafından Sudan'dan çok sayıda işçi getirildiğini belirten Çağlar, bugün Ege ve Akdeniz'de yaşayan ‘siyahi’ vatandaşların kökenini bu Sudanlıların oluşturduğunu, torunlarının Türk vatandaşı olarak yaşadığını söyledi. Binanın tarihi dokusunun tamamen korunduğunu ve 1'inci dereceden tarihi SİT ilan edildiğini belirten Çağlar, binanın olduğu İşletme Müdürlüğü arazisinin 6 bin dekarında narenciye, bin 500 dekarında pamuk, bin dekarında ayçiçeği, 5 bin dekarında da mısır yetiştirildiğini söyledi.