Artık 175 bin polisin cebinde sanığa okuması zorunlu olan Haklar Bildirgesi var

1 Nisan’da yürürlüğe girecek yeni Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Ceza Muhakemeleri Kanunu (CMK) için Emniyet’in hazırlığı ne aÅŸamadaydı? Emniyet Genel Müdürü Gökhan Aydıner’le röportaj yapmak, uyum yasalarından sonra suçla mücadele plan ve yöntemlerini, polis cephesinde neler olup bittiÄŸini sormak istedim. Ancak Aydıner soruları yazılı cevaplandırmak istedi. Sayfalarca soru gönderdim. Hız kesmeyen gasp, kapkaç, hırsızlık ve cinayet konusunda Emniyet’in tedbirlerini sormayı da ihmal etmedim.EMNÄ°YET 1 NÄ°SAN’A Ä°ÅžTE BÖYLE HAZIRLANIYOR3 175 BÄ°N ADET BASILDI, DAÄžITILIYOR Yakalama sırasında bildirilecek haklar baÅŸlıklı ‘Haklar Bildirgesi’ kartı, nüfus cüzdanı ebadında 175 bin adet bastırıldı. Tüm Emniyet personeline dağıtıldı. Kartın ön yüzünde yakalanan kiÅŸilere bildirilecek 10 hak yer alıyor. Arka yüzünde ise bu hakların bildirilmesine dayanak olan hukuki metinlerin ilgili maddeleri ve bu hakların bildirilmemesi, eksik ya da geç bildirilmesi halinde doÄŸacak hukuki sorumluluk yer aldı.3 1200 POLÄ°SE Ä°FADE ALMA EĞİTÄ°MÄ°AB Mali Ä°ÅŸbirliÄŸi çerçevesinde yürütülmekte olan Twinning Projesi (Ä°fade Alma Tekniklerinin ve Ä°fade Alma Odalarının GeliÅŸtirilmesi) 22 Temmuz 2004’te AB Komisyonu’nca ÅŸartsız onaylandı ve proje kapsamında 1200 personele ifade alma konusunda eÄŸitim verilmesi planlandı. Polis, savcı, mahkeme ve avukatlar arasında iÅŸbirliÄŸinin en üst seviyeye çıkarılması için ortak çalışma grubu oluÅŸturulacak. 3 Ä°FADE ODALARI YAPIM VE DONATIMI27 ilimizde yer alan 30 adet Ä°fade Alma Odası’nın yapım ve donatım çalışmaları baÅŸladı. Ä°ngiltere ile ‘PACE Projesi’ kapsamında Suç Analizi konusunda iÅŸbirliÄŸi yapıldı, hazırlanan Suç Analizi Projesi hayata geçirildi. 28 Haziran 2004’te ‘Şüpheli ve Sanık Hakları Formları’nın 11 dilde tercümesi yaptırılarak pol-net ortamında sunuldu ve 81 Ä°l Emniyet Müdürlüğü ve Merkez TeÅŸkilatı’na dağıtımı saÄŸlandı.3 SEMÄ°NERLER DÃœZENLENDÄ°Genel Müdürlüğümüz, sekiz ilde BahçeÅŸehir Ãœniversitesi Hukuk Fakültesi öncülüğünde Adalet Bakanlığı ve barolardan da katılım saÄŸlanarak ‘İnsan Hakları ve Devletin Yetkileri / Hukuk Devleti Semineri’ düzenledi. Ãœniversitelerden uzman profesörlerle kanun uygulayıcı kurumların üst düzey temsilcileri seminerlerde ele alınan konulara iliÅŸkin tebliÄŸler sundu.3 TCK VE CMK BRÄ°FÄ°NGLERÄ° VERÄ°LÄ°YORYeni TCK ve CMK ile ilgili olarak Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Bölge DeÄŸerlendirme Toplantıları ile Merkez Kaçakçılık ve Organize Suçlar Birimlerine brifingler veriliyor. Bu bilgiler aynı zamanda intranet ortamında yayınlanıyor.3 CD VE KÄ°TAPÇIKLAR HAZIRLANDIKolluÄŸun görev, yetki ve sorumlulukları hakkında personeli bilgilendirmek için CD ve kitapçıklar hazırlandı. Her iki kanun hakkında daha hızlı bir ÅŸekilde bilgilendirme saÄŸlamak için Terörle Mücadele ve Harekat Dairesi BaÅŸkanlığı koordinesinde Ä°l Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele Åžube Müdürlerine Åžubat 2005’te iki dönem halinde eÄŸitim programı düzenlendi. Hazırlanan CD ve kitapçıklar eÄŸitim seminerine katılan TEM Åžube Müdürlerimize dağıtılarak illerinde kendi personellerini bilgilendirmek amacıyla bilgi desteÄŸi saÄŸlandı.ÖN YÃœZ Zanlıya okunması mecburi haklar1) (...) sebebiyle yakalandınız.2) Hakkınızdaki iddialar ÅŸunlardır: (...)3) Susma hakkına sahipsiniz. Ancak kimliÄŸinizle ilgili sorulara doÄŸru cevap vermek zorundasınız.4) Müdafiden (avukattan) yararlanma hakkına sahipsiniz.5) Müdafi tayin edebilecek durumda deÄŸilseniz, Baro tarafından tayin edilecek müdafinin hukuki yardımından faydalanabilirsiniz.6) Yakalandığınız, kanuni yakınlarınıza bildirilecektir. Yakınlarınız dışında belirleyeceÄŸiniz bir kiÅŸiye haber verilmesi durumu ise C. Savcısı’nın kararına baÄŸlıdır.7) Yakalanmaya itiraz etme hakkınız vardır. Dilekçeniz en seri ÅŸekilde yetkili hakime ulaÅŸtırılacaktır.8) Lehinize olan hususları ileri sürebilirsiniz. 9) Ä°fade alma öncesinde müdafi ile görüşme ve konuÅŸma hakkınız vardır.10) Ä°sterseniz müdafiiniz ‘İfade alma sırasında’ hazır bulunacaktır.ARKA YÃœZ Görevli polise uyarılarn Bu belge Anayasa’nın 19, Avrupa Ä°nsan hakları SözleÅŸmesi’nin 5 ve 6, 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun 128, 2559 Sayılı Polis Vazife Salahiyet Kanunu’nun 13 ve Yakalama, Gözaltına Alma Ä°fade YönetmeliÄŸi’nin 6’ncı Maddesi hükümleri çerçevesinde hazırlanmıştır.n Yakalanan kiÅŸiye haklarının bildirilmemesi, eksik ya da geç bildirilmesi, yaptığınız yakalama iÅŸlemini ‘hukuka aykırı’ hale getirebilecektir. Her hukuka aykırı iÅŸlem kiÅŸisel anlamda ‘hukuki sorumluluk’ doÄŸuracaktır.n Gerek milli mahkemelerimizce ve gerekse Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi’nce devlet aleyhine hükmedilen tazminatların Anayasamızın 40’ıncı Maddesi gereÄŸince iÅŸlemi yapan görevliden rücu yoluyla tahsil edileceÄŸi unutulmamalıdır.Bu Nedenle Yakalama AnındaKİŞİLERE YASAL HAKLARINI MUTLAK SURETTE BÄ°LDÄ°RÄ°NÄ°Z ve Bu Hususu TutanaÄŸa Geçiriniz!..Emniyet Genel Müdürlüğü AsayiÅŸ Dairesi BaÅŸkanlığıYakalanan kiÅŸinin yakınına haber vermeye istisna getirilmemesi suçla mücadelede önemli zafiyetlere sebep olabilirn Bir suçun iÅŸleniÅŸine tanıklık eden kiÅŸi artık polise bilgi ve ifade vermek zorunda kalmayacak. ‘Susma Hakkı’na iliÅŸkin neler söylemek istersiniz?- Kolluk kuvvetlerine ifade veren kiÅŸi, kimliÄŸine iliÅŸkin soruları doÄŸru olarak cevaplandırmak zorunda. Kendisine isnat edilen suç anlatılır, suç hakkında açıklamada bulunmamasının kanuni hakkı olduÄŸu hatırlatılır.n Güvenlik güçleri, hakim kararı ve savcının yazılı emri olmadan konut veya iÅŸyerinde arama yapamayacak, kimlik tespiti için giremeyecek. Bu konuyla ilgili hazırlıklarınız hangi aÅŸamada?- Aramaya izin verme yetkisinin hakime verilmesi, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde bile sadece bu yetkinin cumhuriyet savcısına verilmesi delil toplanmasında bazı kayıplara yol açabilecek. Bu düzenlemeye uygun olarak cumhuriyet savcısının yazılı emirlerinin arama mahalline aktarılmasında pratik bir yol bulmak için hukuki düzenlemeler gerekiyor.n Bir sanık hakkındaki şüpheden kurtulmak için somut delillerin toplanmasını talep edebilecek, lehindeki delilleri ileri sürme hakkına sahip olacak.- Kolluk kuvvetleri, yapmış oldukları delil araÅŸtırmalarında ilgili mevzuat gereÄŸi, sadece kiÅŸilerin suçluluÄŸunu ispatlamayı deÄŸil, aynı zamanda masum insanların suçsuzluÄŸunun da ortaya çıkmasına çalışır. Sanığın sadece aleyhinde olan deliller deÄŸil, lehinde olan deliller de araÅŸtırılır. Parmak izi, DNA vb. veri bankalarının oluÅŸturulmasıyla, haksız suç isnadına maruz kalan masum kiÅŸilerin suçsuzlukları da ortaya çıkacak.n Henüz polis aÅŸamasındaki olay tanığının sanık yakınlarınca öğrenilip rüşvet ya da tehditle vazgeçirilmesine karşı Emniyet tedbirleri düşünülüyor mu?- 2001 yılında Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire BaÅŸkanlığı bünyesinde Koruma Birimi Büro AmirliÄŸi kuruldu. 4422 Sayılı Kanun’da sayılan suçlarla ilgili olarak tanık, muhbir, gizli görevli ve kolluk görevlisiyle gerektiÄŸinde bunların aile bireylerini koruma taleplerini incelemek, en uygun tedbiri uygulamak Koruma Birimi AmirliÄŸi’nin görevi. Bu birim, bütün koruma tedbirlerinin aynı standartta uygulanabilmesi için diÄŸer ülkelerin koruma programları, koruma birimleri ve hukuki yapılarını inceliyor. Önümüzdeki günlerde çıkacak olan özel kanuna hazırlık yapıyor. n Gözaltı süresi kısaldı. Gözaltındaki veya tutuklanmış sanığın yakınına bizzat gecikmeden haber verme hakkı tanınıyor. Polisin buna uygun donanımı var mı?- Yakalanan kiÅŸinin yanında bir kiÅŸi varsa bu kiÅŸi vasıtasıyla, suçun iÅŸlendiÄŸi yerde ikamet ediyorsa ve haber vereceÄŸi yakınının telefon numarasını biliyorsa telefonla, haber vereceÄŸi yakınının telefon numarasını bilmiyorsa bölge karakolu vasıtasıyla, konutu suç yeri dışında ise telefonla veya kiÅŸinin adresinin bulunduÄŸu yerle iliÅŸki kurulmak suretiyle; haber vermek istediÄŸi bir yakınına veya belirlediÄŸi bir kiÅŸiye gözaltı veya gözaltı süresinin uzatılmasıyla ilgili olarak cumhuriyet savcısı kararıyla haber verilmesi saÄŸlanır. Yakalanan kiÅŸinin yakınına veya belirlediÄŸi bir kiÅŸiye haber verme zorunluluÄŸuna istisna getirilmemesi, suçla mücadelede önemli zafiyetlere sebep olabilir. Zira özellikle örgütlü ve ağır suçların failleri yakalandığında yakalanan kiÅŸi bu suçun delillerini örtbas edebilecek bir yakınına veya suç ortağına haber verilmesini isteyebilecek. HEDEF, KOMÅžUYU GÖZETLEYEN GÃœVENLÄ°K SÄ°STEMÄ°n Toplumdaki duyarsızlığın arttığı, buna paralel biçimde vatandaÅŸların ÅŸikayet ve ihbar için Emniyet’e baÅŸvurmaktan kaçındığı yolundaki tespitlere katılıyor musunuz? - Etrafımızda olup biten olaylara karşı duyarsız kalınıyor, suça maruz kalan veya kalabilecek insanlara karşı uyarıcı davranışlarda bulunulmuyor. Sadece kendimiz ya da bir yakınımız suça maruz kaldığında çözüm yolları arıyoruz. Toplumun huzurlu ve güvenli olabilmesi için bütün vatandaÅŸlarımızın çevresini gözetmesi, haklarına sahip çıkması ve suçtan zarar görmelerinin engellenmesi gerekiyor. EÄŸer birbirimizin hakkını gözetirsek suça maruz kalma da azalır.n Toplumdaki ÅŸiddet ve olaylara seyirci kalma eÄŸilimine iliÅŸkin kriminal, sosyolojik ve psikolojik verilerin toplanmasına iliÅŸkin çalışmalar var mı?- KomÅŸuluk gözetim çalışmaları toplum destekli polisliÄŸin önemli bir boyutu. Bu yaklaşımın özü, suçların önlenmesinde sorumluluÄŸu halkla polisin paylaÅŸması. Projeler daha çok meskun mahallerde uygulanıyor. KomÅŸular düzenli aralıklarla bir araya gelir, oturdukları bölgedeki güvenlik sorunlarını ve alınacak önlemleri konuÅŸurlar. Polis ve halk kaynaklarını ortak bir biçimde seferber eder. Sonuç olarak toplumsal baÄŸların güçlendiÄŸi, suçlara karşı ortak bir bilincin oluÅŸtuÄŸu varsayılır. KomÅŸuluk gözetim uygulamalarında komÅŸuların şüpheli durumları izlemesi ve polise haber vermesi istenir. Halkın, polisin gözü ve kulağı olarak gayri resmi sosyal kontrolün saÄŸlanması da önemli hedeflerin başında geliyor. Çalışmalara katılanların birbirleriyle tanışma, kaynaÅŸma ve sorunlarını öğrenebilmelerini saÄŸlayacak bir iletiÅŸim ortamı oluÅŸur. Böylece toplumsal baÄŸların geliÅŸme ÅŸansı da artırılıyor.n Sokak güvenliÄŸi için polis sayısının artırılması çözüm mü?- Polisin tali iÅŸlere harcamış olduÄŸu zamanı ve görevlendirdiÄŸi personeli asli vazifelerinde kullanması, suç artışının engellenmesini saÄŸlayacak. Bu kadar farklı ve geniÅŸ bir yelpazede görevini yapmaya çalışan polisin gerçek görevi olan suçu önleme ve suçların faillerini yakalayarak adalete teslim etmesinin ne kadar güç olduÄŸu ortada. Bunlara personel sayısı ve teknolojik yetersizlikleri de ekleyebiliriz. Polis, bunları bireysel fedakarlık ve gayretiyle aÅŸmaya çalışıyor.n Sokak güvenliÄŸini saÄŸlama görevinin bir kısmı özel güvenlik görevlilerine ve ÅŸirketlerine emanet edilecek mi? - Kamu kurum ve kuruluÅŸlarıyla özel teÅŸebbüse ait yerlerde özel güvenlik teÅŸkilatlarının kurulmasının suçla mücadelede önemli bir etkisi olacaktır. Ä°kamet ve iÅŸyerlerinin toplu olarak bulunduÄŸu sitelerin, pasajların, iÅŸhanlarının ve alışveriÅŸ merkezlerinin kontrolleri yapılmalı. Buralarda özel güvenlik görevlileri bulundurulması özendirilmeli, aydınlatma, kamera, alarm sistemi vb. teknolojik imkanlarla caydırıcı tedbirler alınmalı.Â