Arkadaşım kuduz mu?

Klinik verilere bakılıp, yarım ağızla konulan kuduz teşhisleri sonunda beklenen etkisi gösterdi. Panik dalga dalga yayılıyor. Kuduz'u tanımayan insanlar, artık evlerini paylaştıkları, can yoldaşlarından şüphe ediyor. 'Acaba kuduz mu?' sorusu pek çok hayvan sahibinin zihnini kemirip duruyor. Evcil hayvan sahiplerinin, kliniğini telefon yağmuruna tuttuğu Veteriner Hekim Talat Gülbay, Kuduz Virüsü'nü Pet Corner için ele aldı. Hayvanseverlerin merak ettiği, 'Nasıl bulaşır?', 'Nasıl korunulur?', 'Hastalığın belirtileri nelerdir?', 'Aşı dışında başka ne tür önlemler alınır?' sorularına cevap verdi.

Köpek ya da kediniz kuduz bir hayvan tarafından ısırılıp yaralanmadığı taktirde kuduz virüsünü alamaz ve size de bulaştıramaz. Size kuduz hastalığını bulaştırabilmesi için evcil hayvanınızın da kuduz bir hayvan tarafından ısırılması, kuduz hastalığına yakalanması, virüsün dışarı çıkma yolu olan tükürük bezine ulaşması, hayvanınızın sizi ısırarak yaralaması ve 10 gün içinde de bu hastalıktan dolayı ölmesi gerekmektedir. Eğer hayvanınız aşılıysa ve yukarıdaki sıralanan şeylerden herhangi birisi gerçekleşmediyse size kuduz bulaşması imkansızdır. Hiçbir evcil hayvan kuduz virüsünü bu hastalığa yakalanmadan taşıma yoluyla insana bulaştıramaz. Kuduz olmayan bir evcil hayvan kuduz virüsünü taşıyarak insana bulaştıramaz. Kuduz bulaştıran hayvan kuduz hastalığından dolayı 10 gün içinde ölür. Sadece Güney Afrika'da yaşayan bir vampir (kan emen) yarasa türü kuduz hastalığına yakalanmadan bu virüsü taşıyabilmektedir. Ve bu yarasa türü ülkemizde yaşamamaktadır.

Tüm bu bilgiler ışığında hayvanlarını kuduz hastalığına karşı zamanında aşılatan ve yabani ve sokak hayvanları tarafından ısırılmasını engelleyen hayvan sahiplerinin, can dostları evcil hayvanlarından çekinmeleri ve korkmaları yersiz ve gereksizdir.

LYSSA VİRÜSÜ

Kuduz hastalığının etkeni Rhabdoviridae ailesinde yer alan Lyssa virüsüdür.

Kuduz virüsü, çevresel koşullara karşı son derece zayıf ve dayanıksızdır. Kuduz bir köpeğin salyası ile çevreye saçılırsa, güneşin ultraviyole karşılaşan virüs kısa sürede hastalık yapma özelliğini yitirir.

Kuduz virüsünün en çok etkilendiği ve duyarlı olduğu maddeler deterjanlar, sabun, formaldehit ve NaOH (sodyum hidroksit)'tir.

56 derecede 30 dakika içinde yapısını yitirdiği için ısıya karşı duyarlı bir virüstür.

NASIL BULAŞIYOR?

Kuduz Hastalığı kedi ve köpek gibi canlılara kuduz hastası olan bir başka memeli hayvandan ısırma yoluyla bulaşır. Kuduz virüsü, ülkemizde tilki, kurt ve çakal gibi yabani etçil hayvanları hastalığı sürdürmek için kullanır. Hastalık, yarasalar aracılığıyla da yayılır. Yarasalar yoluyla etkenin son konakçı olan evcil hayvan ve insana bulaşması çok zordur. Tavşanlar ve fare gibi kemirici hayvanlar da hastalığa yakalanıp bulaşmada rol oynamakta ancak bu şekilde bulaşma ender olarak görülmektedir. Sığır, koyun, keçi gibi hayvanlara hastalığın bulaşması çoğunlukla tilki ve kurtlar aracılığıyla olur.

Kuduz hayvanın ısırması sonucu, salyasında bulunan virüs ısırılan hayvanın sinir terminallerine ulaştıktan sonra, sinir uzantılarını kullanarak merkezi sinir sistemine doğru yol almaya başlar.Bu döneme inkübasyon-kuluçka dönemi denir ve süresi ısırılan bölgenin merkezi sinir sistemine uzaklığına bağlı olarak 10-90 gün sürer. Virüs merkezi sinir sistemi hücrelerine ulaştıktan sonra bir üreme dönemi geçirir ve beyin hücreleri arasındaki sıvıyı kullanarak ve hücreden hücreye bulaşarak tüm merkezi sinir sistemini etkisi altına alır. Bu dönemin sonunda tekrar bir üreme dönemi geçirir. Bundan sonra virüsün amacı artık tükürük bezlerine giderek oraya yerleşmektir. Tükürük bezine yerleşen virüs salya yoluyla diğer memeli canlılara bulaşmaya hazırdır. Yapılan bilimsel araştırmalar Kuduz virüsünün hasta hayvanların salyasında görülme oranının yüzde 50-60 oranındadır. Hastalığın salya yoluyla bulaşma oranı olarak da bu rakam kabul edilebilir.

HASTALIĞIN ÜÇ DÖNEMİ

1- Başlangıç Dönemi

Hayvanın günlük hareketliliğinde ve aktifliğinde azalma meydana gelir. Hayvanda korku ve çekingenlik gibi ruhsal belirtiler görülür. Hayvan normale göre daha sakindir. Bu dönem ortalama 2-5 gün sürer

2- Saldırganlık Dönemi

Hayvan aşırı sinirli ve saldırgan tavırlar gösterir. Her şeyi ısırmak ve parçalamak ister. Yabancı cisim yeme alışkanlığı görülür. Bu dönem 1-2 gün sürer

3- Felç Dönemi

Hayvan birdenbire sakinleşir. Göz felcine bağlı olarak hayvanda ışıktan korkma ve karanlık yerlere girme isteği görülür. Yutak felcine bağlı olarak sudan ve yiyecekten uzak durur ve sürekli olarak yutamadığı için salyası ağzından dışarıya akar. Arka ayaklarını tutamadığı ve sallantılı yürüdüğü gözlenir. Bu dönem 1-2 gün sürer. Bu son dönemin ardından hayvan yutak felci sonucu asfeksi (solunum durması nedeniyle boğularak) nedeniyle ölür.

Kuduz bir kedi veya köpekte belirtiler ortaya çıktıktan sonraki en fazla 10 gün içinde hayvan ölür. Kuduz hastalığından şüpheli bir hayvanın 10 gün gözetim altında tutulmasının nedeni budur. Kuduz bulaştıran hayvan en fazla 10 gün içinde ölür .

Evcil hayvanları nasıl koruruz

Aşı asla ihmal edilmemelidir. Bugün ülkemizdeki tüm küçük hayvan veteriner kliniklerinde 3 aylıktan itibaren yavru kedi ve köpeklere 1 yıl süre ile bağışıklık sağlayan, her yıl tekrarlanması halinde evcil hayvanları kuduz hastalığından koruyan aşılar uygulanmaktadır.

Kedi veya köpeğiniz, yabani ya da takip edemediğiniz bir sokak hayvanı tarafından ısırılırsa, en kısa zamanda, veteriner hekime gitmelisiniz.

Kedi ve köpeklerde merkezi sinir sistemi ile ilgili bir çok hastalık ve bazı zehirlenmeler kuduz hastalığına benzer belirtiler oluşturabilir. Bu belirtileri gördüğünüzde hayvanınızı mutlaka bir veterinere götürün.

Sokak hayvanlarının aşılanmaları, sahiplendirilmeleri için yardım etmelisiniz. Böylece sokak hayvanlarını, evde beslediğiniz hayvanları ve kendinizi bu hastalıktan korumuş olursunuz.