AraÅŸtırma dünyasından

Bebekteki yaÄŸ dokusunun iÅŸlevi ne?Portekizli bilim adamları bebeklerin neden tombul doÄŸduklarını buldular. Ä°nsan diÄŸer tüm canlılardan daha ÅŸiÅŸman yavru dünyaya getiriyor. Yeni doÄŸan bebeklerin bedeninde karada yaÅŸayan diÄŸer tüm canlıların yavrularına kıyasla dört misli yaÄŸ bulunmakta. Portekizli bilim adamları yaÄŸ tabakasının zihinsel geliÅŸim için gerekli olduÄŸunu sanıyorlar. Konuyla ilgili araÅŸtırma yazısı American Journal of Human Biology dergisinde yayımlandı. Yeni doÄŸan bebekler kutuplarda yaÅŸayan hayvanların yavrularıyla eÅŸit ÅŸiÅŸmanlıktadır. Hatta kendilerini soÄŸuktan koruyan yaÄŸ tabakasına sahip suda yaÅŸayan canlıların yavrularından bile daha tombul olarak gelirler dünyaya. ‘ŞiÅŸmanlık, yeni doÄŸan bebeklerin ihtiyaç duydukları yoÄŸun miktarda lipitlere dayanıyor diyor Coimbra Ãœniveritesi’nden Hamilton Correia. Correia yönetiminde çalışan ekip, Coimbra Ãœniversite kliniÄŸinde dünyaya gelen 1000 bebeÄŸi incelerken özellikle de kafa büyüklüğü ve bedendeki yaÄŸ oranına dikkat etmiÅŸler. Kafaları büyük olan bebekler aynı zamanda daha fazla beden yağına sahip. Bu bilgilerden yola çıkan bilim adamları, beynin geliÅŸimi için üç yaşına kadar önemli ölçüde enerjiye gerek duyduÄŸu sonucuna vardılar. Bu enerjinin ise henüz hamilelik döneminde depolandığı sanılmakta. Yeni domates türü kanser ve enfarktüsten koruyacakAmerikalı bilim adamları son derece yararlı bir domates türü yetiÅŸtirdiler. Morumsu renkteki domates, bildik domatesin saÄŸlığa yararlı maddeleri dışında antosiyanin de (Anthocyanine) içeriyor. Koyu kırmızıdan maviye kadar deÄŸiÅŸen pigmentler örneÄŸin kırmızı ÅŸarapta da bulunur ve kalp hastalıklarını önler. AraÅŸtırmayla ilgili sonuçlar Journal of Heredity dergisinde yayımlandı. Son derece etkili olan antosiyaninler, flavonitler grubuna dahildir. Farklı miktarlarda mesela böğürtlen, frenk üzümü, siyah üzüm, kan portakalı, kırmızı lahana, patlıcan ve kiraz gibi koyu renkli meyve ve sebzelerde bulunur. Aslında domates de örneÄŸin kanserden koruyan lisopin (Lycopin) gibi saÄŸlığa yararlı çok sayıda madde içerir. Fakat domatesi daha yararlı hale getirmek isteyen Oregon Devlet Ãœniversitesi bilim adamlarından Carl Jones ve çalışma arkadaÅŸları bildik domatesi, antosiyanin üretiminden sorumlu bir gene sahip bir türle aşılamış. Bu ÅŸekilde elde edilen morumsu domateslerde gerçekten de üç farklı antosiyanin saptanmış. Aşılanmış domates tohumlarından da yine antioksidan içeren meyveler yetiÅŸtiÄŸinden yola çıkan araÅŸtırmacılar melezleÅŸtirme sayesinde yeni bir tür ürettiklerine inanıyorlar. Jones ve arkadaÅŸları ÅŸimdi melezleÅŸtirme yöntemiyle domatese diÄŸer bazı yararlı maddeleri de aşılamak istiyorlar. Aslanın yaşı burnundan belliAvcılar, aslanları belli baÅŸlı özelliklerine bakarak vurduklarında aslan soyu tehlikeye girmiyor. Çünkü bir aslan ne kadar yaÅŸlanırsa burnundaki koyu lekeler de o denli çoÄŸalmakta. Amerikalı bilim adamlarının bir bilgisayar tasarımı burunlarının yarısından fazlası kararmış olan erkek aslanların öldürülmesi halinde aslan neslinin tehlikeye girmeyeceÄŸini gösterdi. Minnesota Ãœniversitesi’nden Craig Packer’ın Nature dergisinde araÅŸtırma yazısına göre genç erkek aslanların vurulması, genelde sürüde lider deÄŸiÅŸimine neden olduÄŸu için sorun yaratıyor. Sürü yeni lidere geçtiÄŸinde, lider hayvan diÅŸilerin sadece kendi yavrularını büyütmlerini saÄŸlamak için genç aslanları öldürüyor çünkü. Dolayısıyla da liderlerin sık sık deÄŸiÅŸmesi yüzünden genç aslanların yaÅŸama ÅŸansı hemen hemen kaybolur ve aslan nesli de tükenebilir deniyor. Oysa araÅŸtırmacıların hesaplarına göre beÅŸ yaşını aÅŸkın aslanların öldürülmesi aslan nesli üzerinde etkili deÄŸil. Bu yaÅŸtaki aslanların liderlikleri genelde genç aslanlar tarafından ele geçirilmiÅŸ ya da uzun yıllardır lider konumunda oldukları için yavrularını yetiÅŸtirecek yeterince zaman bulabilmiÅŸlerdir. Her iki durumda da yaÅŸlı aslanların kaybı sürü üzerinde olumsuz etki yapmaz diyor araÅŸtırmacılar. YaÅŸlı aslanların avcılar tarafından fark edilmesi çok kolay. BeÅŸ yaşındaki aslanın burnunun yarısından fazlası kararır. Bu yüzden burunlarının yarısından fazla siyah beneklerle kaplı olan hayvanların vurulmasında bir sakınca bulunmuyor. Ve bu stratejiye uyulduÄŸu taktirde avlanma sınırına gerek duyulmaz. Açlık, tat alma duyusunu güçlendiriyorAfrikalı bir bilim adamı açlığın tat alma duyusunu güçlendirdiÄŸini buldu. Malawi Ãœniversitesi’nden Yuriy Zverev, BioMed Central Neuroscience dergisinde yayımlamış olduÄŸu araÅŸtırma yazısında, aç insanların çok düşük orandaki tatlı ve tuzlu tatları tok kiÅŸilere göre çok daha iyi algılayabildiklerini söylüyor. Zverev, yaÅŸları 19-24 arasında deÄŸiÅŸen 16 öğrencisine aç iken içine farklı miktarlarda ÅŸeker, tuz veya kinin karıştırılmış su içirmiÅŸ. Ve aynı testi yemekten sonra tekrarlamış. Sonuç olarak sadece bir öğün atlamak bile tat alma sinirlerinin duyarlılığını arttırıyor. Denekler aç olduklarında %50 daha az tatlı veya tuzlu suyun tadını daha iyi almışlar. Ancak acı tada karşı duyarlılık açken de deÄŸiÅŸmiyor. Bu fark olasılıkla tatlı ve tuzlu tatların yiyeceklerle ilgili olmasına dolayısıyla da yiyecek arayışında önemli olmasına dayanmakta. Oya acı tat, yenmemesi gerekenlere hatta zehirli maddelere iÅŸaret olduÄŸu için besin arayışında etkisizdir diyor Zverev. Yoksa Placebo etkili mi?Etkisiz ilaç olarak bilinen Placebo hapı veya merheminin aÄŸrıları dindirebildiÄŸi ortaya çıktı. Söz konusu etkisiz ilaçlar, tüm aÄŸrı duyarlılığını etkilemeden belli baÅŸlı beyin bölgelerindeki etkinlikleri hafifletiyorlar diyor Amerikalı bilim adamları Science dergisinde. Placebo maddelerinin gizini çözmeye çalışan Michigan Ãœniversitesi’nden Tor Wager, deneklerin mesela aşırı sıcaÄŸa, hafif veya ÅŸiddetli elektrik akımına baÄŸlı aÄŸrılı durumlara ne ÅŸekilde reaksiyon gösterdiklerini inceleyerek, nükleer spin tomografisiyle hastalardaki farklı beyin etkinliklerini görüntülemiÅŸ. Åžiddetli elektrik akımına üç saniye kadar dayanmak zorunda kalan denekler aÄŸrılar geçtiÄŸinde ise elektrik akımının ÅŸiddetini tahmin etmiÅŸler. Deney daha sonra sözde aÄŸrı kesici merhemin sürülmesinden sonra tekrarlanmış. Ve ilginç bir biçimde Placebo merheminin iÅŸe yaradığı ortaya çıkmış. Deneklerin merhem sayesinde daha az acı hissettikleri tomografi görüntülerinden de anlaşılmakta. Etkisiz merhemin sürülmesinden sonra aÄŸrılardan sorumlu beyin bölgeleri eskisi kadar etkin deÄŸildi diyor bilim adamları. Ama buna karşın bedeni ve beyni, ÅŸiddetli aÄŸrılara hazırlayan sinir hücreleri merhemin ‘etkisindeyken’ bile son derece etkin. Sonuç, Placebo tedavisinde de aÄŸrı mesajlarının beyne ulaÅŸtığını fakat cildin sinir hücrelerinde ya da beyne giden yolda engellenemediÄŸini gösteriyor. Placebo’nun ne kadar süre içinde etkidiÄŸini anlamak isteyen araÅŸtırmacılar, denekleri, daha uzun bir süre hissedilen yanık aÄŸrısının etkisinde bırakmışlar. Bu durumda Placebo hemen etkimek yerine, acının kesilmesine az bir kala beyindeki aÄŸrı merkezinin etkinliÄŸini yavaÅŸlatıyor. Bu sonuçtan yola çıkan bilim adamları Placebo’yla yanıltılan beynin, aÄŸrıları dindirmeden önce bunları hissetmesi gerektiÄŸini tahmin ediyorlar. Kanserden korunmak için daha fazla seksAlman Apotheken Umschau dergisindeki bir habere göre daha fazla seks yapan erkeklerin prostat kanserine yakalanma riskleri daha düşük. Sonuç, %50’isinde prostat kanseri bulunan 2300 erkekle araÅŸtırma yapan Avustralyalı bilim adamlarına ait. Buna göre 20 ila 30’lu yaÅŸlar arasında çok sık boÅŸalan erkeklerde prostat kanseri tehlikesi üçte bir oranında düşüyor. Erkeklerin cinsel iliÅŸkiye girerek ya da kendi kendilerini tatmin ederek boÅŸalmaları bu etkinin ortaya çıkmasında hiçbir rol oynamıyor diyor araÅŸtırmacılar. Prostat kanseri erkekte akciÄŸer kanserinden sonra en çok görülen kanser türüdür. Empati, aÄŸrılardan sorumlu beyin bölgelerini etkinleÅŸtiriyorSıkıntıları paylaÅŸmak gerçekten de acı veriyor. Ä°ngiliz bilim adamlarının son araÅŸtırmalarına göre empati, aÄŸrılardan sorumlu beyin bölgelerini etkinleÅŸtirmekte. AraÅŸtırmaya katılan kadınlar karşılarındaki kiÅŸilerin dertlerini ne kadar çok hissederlerse aÄŸrılardan sorumlu merkezler de o denli etkinleÅŸmiÅŸ. BaÅŸkalarının duygularını anlamak ve duygudaÅŸlık, iliÅŸkilerin geliÅŸmesinde ve kalıcı olmasında yararlıdır. Empati olarak adlandırılan bu yeti sayesinde karşımızdaki insanın üzünçlü veya mutlu olduÄŸunu anlayabiliriz. Ancak bu bilinçsiz yetinin hangi nörolojik süreçlere baÄŸlı olduÄŸu henüz kesin olarak bilinmemekte. Bilim adamları belli baÅŸlı duygular içinde bulunan insanları gören kiÅŸilerin ister istemez aynı durumu hayallerinde canlandırdıklarını sanıyorlar. Londra’daki College Ãœniversitesi’nden Tania Singer, ÅŸimdi bu hayali pratikte gözlemledi. AraÅŸtırmacı önce iÅŸlevsel manyetik rezonans tomografisiyle deneklerin ellerinde acı duymaları halinde hangi beyin bölgelerinin etkinleÅŸtiÄŸini kontrol etmiÅŸ. Denekler daha sonra acı çeken hayat arkadaÅŸlarını izlediklerinde aynı beyin bölgeleri etkinleÅŸmiÅŸ. Ä°ki etkinlik motifleri birbirleriyle önemli ölçüde örtüşmekte. AÄŸrıların hissedilmesinden sorumlu beyin bölgeleri hem bedendeki aÄŸrılar sırasında hem de aÄŸrı duyan kiÅŸinin izlenmesi sırasında etkinleÅŸiyorlar. Oysa aÄŸrının kaynağı ve yoÄŸunluÄŸuyla ilgili bilgileri yansıtan bölgeler sadece aÄŸrı duyulduÄŸunda etkinleÅŸmekte. AraÅŸtırma sırasında deneklerden ayrıca acı çeken eÅŸlerinin duygularını ne yoÄŸunlukta hissettiklerini bir soru formuna yazmalarını istenmiÅŸ. Formlarda verilen bilgilerin beyin bölgelerindeki etkinlik motifleriyle karşılaÅŸtırıldığında, bunların beyin etkinlikleriyle uyuÅŸtuÄŸu görülmüş. Yeni kan testi bakteri ve virüs enfeksiyonlarını ayırt ediyorYeni bir kan testinin gelecekte antibiyotik alımını gereksiz kılabileceÄŸi bildirildi. Test, bakteri ve virüslere baÄŸlı enfeksiyonların birbirinden ayırt edilmesinde yardımcı oluyor. Ä°sviçreli bilim adamlarının sonuçları Lancet dergisinde yayımlandı. Gereksiz antibiyotik alımı bakterileri daha çabuk dirençli kılar. Özellikle de bu tür ilaçların etkisiz kaldığı virüs enfeksiyonlarında antibiyotikler gereksiz yeri yutulur. Yeni test kandaki prokalsitonin yoÄŸunluÄŸunun ölçülmesine dayanıyor. Bu protein yalnızca bakteriyel enfeksiyon sırasında önemli ölçüde yükselir. Solunum yollarında, enfeksiyon olasılığı bulunan 200 hastanın test edilmesine dayanan ilk araÅŸtırmada kan testinin prokalsitonin üzerindeki etkisi kontrol edildi. Doktorlar hastaların yarısını test yapmadan standart terapilerle tedavi ederken, diÄŸerlerine prokalsitonin testi yapmışlar. Standart terapiyle tedavi edilenlere kandaki protein yoÄŸunluÄŸu belli bir limiti aÅŸması durumunda bile sadece antibiyotik verilmiÅŸ. Prokalsitonin grubundaki hastaların ise sadece yarısı antibiyotik almış. Kutup ayıları yeÅŸile büründüSingapur’daki bir hayvanat bahçesinde yaÅŸayan iki kutup ayısının yeÅŸermesinden tropikal yosunlar sorumlu. Sheba ve 13 yaşındaki oÄŸlu Inuka’nın tüyleri birkaç ay önce yeÅŸermeye baÅŸladı diyor hayvanat bahçesi sözcüsü Vincent Tan. Tüylerin yeÅŸermesi kıl köklerinde yetiÅŸen yosunlarla ilgili. Zararsız yosunlar Singapur’daki sıcak ve nemli hava koÅŸullarına baÄŸlı olarak geliÅŸmekte. Sheba’nın tüyleri iki buçuk hafta kadar önce özel çözeltilerle eski rengine dönüştürülmüş. Hayvanat bahçesi iÅŸlemin etkisini görmek için beklemiÅŸ. Åžimdi Inuka’ya da aynı iÅŸlem uygulanacak. Â