Aptallığın temel yasaları
Güncelleme Tarihi:
<b>Cüneyt ÜLSEVER </b>
Oluşturulma Tarihi: Eylül 28, 2002 18:22
İki haftalık aradan sonra merhaba!
Aşağıda kaynağını verdiğim kitabı bana bir dostum çok önceleri vermişti ama okumak şimdi nasip oldu.
Bu nefis kitabı okudum ve Orhan Pamuk'un roman kahramanı gibi hayatım değişti.
* * *
Yazar, kitabında tarihe yön veren basit ama komik bazı olayları irdeliyor.
Ona göre tarih; büyük çapta aptalların yönlendirdiği komik olaylar ile gelişiyor:
‘‘İnsanın gerçeğe gülmesini kim yasaklayabilir?‘‘ (Horatius: ‘‘Satirae‘‘.)
Dünyada insan var olalı beri aptallık da var, hatta kitabın yazarı ünlü tarihçiye göre yasaları bile var!
* * *
Carlo M. Cipolla kitabın sonunda yer alan makalesinde ‘‘Aptallığın Temel Yasaları‘‘nı irdeliyor.
Ona göre, tarih bazı insanların (A), belirli eylemleri sonucunda diğer insanları (B) etkilemesi ile şekilleniyor.
İnsanlar (A) kendilerine ‘‘fayda‘‘ sağlamak amacı ile eyleme giriyorlar ve ister istemez başka insanlara (B) da eylemleri sonucunda zarar veriyor veya onlara da fayda sağlıyorlar.
* * *
Cipolla'ya göre dört çeşit insan var:
Zeki, aptal, saf ve haydut insanlar!
Şöyle ki:
Eylemleri ile: (A-B)
a) Kendilerine zarar verdikleri halde başkalarına fayda sağlayanlar saf insanlar,
b) Kendilerine fayda sağlayan ama bu arada başkalarına zarar veren haydut insanlar,
c) Hem kendilerine, hem de başkalarına fayda sağlayanlar zeki insanlar,
d) Kendisine hiçbir yarar sağlamadan hatta bazen zarara uğrayarak başkalarına illa ki zarar verenler aptal insanlar oluyorlar.
Cipolla'ya göre dünyaya zekilerden çok aptallar yön veriyor.
* * *
Aptallığın temel yasaları ise şöyle:
1) Her zaman ve kaçınılmaz olarak her birimiz çevremizde dolaşan aptalların sayısını azımsarız.
a) Birisinin geçmişte mantıklı ve zeki sandığı insanların tartışmasız ve çaresiz bir şekilde aptal oldukları birdenbire ortaya çıkıveriyor.
b) İnsanlar günden güne, sürekli bir tekdüzelikte, inatla aptallığını sürdüren, en elverişsiz yerlerde ve zamanlarda birdenbire ve beklenmedik şekilde beliriveren bireyler yüzünden, davranışlarında sıkıntıya sokuluyorlar ve engelleniyorlar.
Cipolla'ya göre her toplumda eşit ve belirli bir miktarda (% X) aptal var.
* * *
2) Herhangi bir insanın aptal olma özelliği aynı kişinin herhangi bir başka karakter özelliğinden bağımsızdır.
Cipolla'ya göre; kadın-erkek, siyah-beyaz, şu veya bu dinden, coğrafyadan, etnik gruptan, milletten, kıtadan, renkten, boydan, postan v.b. bağımsız olarak her türlü insan topluluğunda şaşmaz bir şekilde aynı oranda (% X) aptal var.
* * *
3) Aptal olmayanlar her zaman aptalların zarar potansiyelini küçümser. Özellikle de aptal olmayanlar herhangi bir yerde, herhangi bir durumda, aptal bireylerle ilişki kurmanın ve/veya onlarla bir araya gelmenin kaçınılmaz olarak pahalıya mal olan bir yanlışa yol açtığını sürekli unuturlar.
* * *
4) Aptal insan var olan en tehlikeli insan türüdür.
Zekinin, haydutun, safın nasıl davranacağı az çok tahmin edilip, önden tedbir alınabilir ama aptalın ne yapacağı katiyen tahmin edilemez. Zira, aptal hangi olay karşısında nasıl davranacağını kendisi de bilmez.
* * *
5) Aptal, haydutttan daha tehlikelidir.
* * *
Yazara göre, gelişmiş veya geri kalmış ülkelerdeki fark aptal oranında değil. Her iki tür ülkede de eşit oranda (% X) aptal var.
Aradaki terk fark geri kalmış ülkelerde:
Toplumun aptal üyelerine öbür üyeler tarafından daha etkin olma hakkı tanınmış olması.
* * *
Söylemiştim; Cipolla kendilerine fayda sağlamak için başkalarına zarar verenleri haydut olarak niteliyor, ancak onları da ikiye ayırıyor:
Kendilerine az fayda sağlamak için başkalarına çok zarar verenler aptal-haydutlar oluyorlar.
Kendilerine çok fayda sağlarken başkalarına az zarar verenler ise zeki-haydutlar oluyorlar.
Yine yazara göre siyasiler her ülkede aptal-haydutların arasından çıkıyor.
* * *
Cipolla'ya göre demokrasi ise her ülkede eşit oranda bulunan ve ne zaman ne yapacakları belli olmayan aptalların inatla ve sürekli olarak aptal-haydutları iktidara getirmesi olarak tecelli ediyor.
* * *
Haftaya sözü ben alacağım ve Aptallığın Faydalarını yazacağım.
Carlo M.Cipolla: ‘‘Neşeli Öyküler‘‘. Çeviri: Tülin Altınova. Tarih Vakfı Yurt Yayınları. 2. Baskı. Sayfa: 72-87.
* * *
Not: PERYÖN'ün 4-5 Ekim'de Maslak Princess Otel'de düzenlediği Ulusal Kongresi'nde bir oturumun yöneticiliğini yapıyorum. 5 Ekim günü İşkur Genel Müdürü Necdet Kenar ve Chartered Institute of Personnel Development Genel Müdürü Geoff Armstrong ile AB Yolunda İstihdam Politikaları'nı tartışacağız. İlgi duyanları bekliyorum. Katılmak için tel: 0212 243 22 86.
Aşağıda kaynağını verdiğim kitabı bana bir dostum çok önceleri vermişti ama okumak şimdi nasip oldu.
Bu nefis kitabı okudum ve Orhan Pamuk'un roman kahramanı gibi hayatım değişti.
* * *
Yazar, kitabında tarihe yön veren basit ama komik bazı olayları irdeliyor.
Ona göre tarih; büyük çapta aptalların yönlendirdiği komik olaylar ile gelişiyor:
‘‘İnsanın gerçeğe gülmesini kim yasaklayabilir?‘‘ (Horatius: ‘‘Satirae‘‘.)
Dünyada insan var olalı beri aptallık da var, hatta kitabın yazarı ünlü tarihçiye göre yasaları bile var!
* * *
Carlo M. Cipolla kitabın sonunda yer alan makalesinde ‘‘Aptallığın Temel Yasaları‘‘nı irdeliyor.
Ona göre, tarih bazı insanların (A), belirli eylemleri sonucunda diğer insanları (B) etkilemesi ile şekilleniyor.
İnsanlar (A) kendilerine ‘‘fayda‘‘ sağlamak amacı ile eyleme giriyorlar ve ister istemez başka insanlara (B) da eylemleri sonucunda zarar veriyor veya onlara da fayda sağlıyorlar.
* * *
Cipolla'ya göre dört çeşit insan var:
Zeki, aptal, saf ve haydut insanlar!
Şöyle ki:
Eylemleri ile: (A-B)
a) Kendilerine zarar verdikleri halde başkalarına fayda sağlayanlar saf insanlar,
b) Kendilerine fayda sağlayan ama bu arada başkalarına zarar veren haydut insanlar,
c) Hem kendilerine, hem de başkalarına fayda sağlayanlar zeki insanlar,
d) Kendisine hiçbir yarar sağlamadan hatta bazen zarara uğrayarak başkalarına illa ki zarar verenler aptal insanlar oluyorlar.
Cipolla'ya göre dünyaya zekilerden çok aptallar yön veriyor.
* * *
Aptallığın temel yasaları ise şöyle:
1) Her zaman ve kaçınılmaz olarak her birimiz çevremizde dolaşan aptalların sayısını azımsarız.
a) Birisinin geçmişte mantıklı ve zeki sandığı insanların tartışmasız ve çaresiz bir şekilde aptal oldukları birdenbire ortaya çıkıveriyor.
b) İnsanlar günden güne, sürekli bir tekdüzelikte, inatla aptallığını sürdüren, en elverişsiz yerlerde ve zamanlarda birdenbire ve beklenmedik şekilde beliriveren bireyler yüzünden, davranışlarında sıkıntıya sokuluyorlar ve engelleniyorlar.
Cipolla'ya göre her toplumda eşit ve belirli bir miktarda (% X) aptal var.
* * *
2) Herhangi bir insanın aptal olma özelliği aynı kişinin herhangi bir başka karakter özelliğinden bağımsızdır.
Cipolla'ya göre; kadın-erkek, siyah-beyaz, şu veya bu dinden, coğrafyadan, etnik gruptan, milletten, kıtadan, renkten, boydan, postan v.b. bağımsız olarak her türlü insan topluluğunda şaşmaz bir şekilde aynı oranda (% X) aptal var.
* * *
3) Aptal olmayanlar her zaman aptalların zarar potansiyelini küçümser. Özellikle de aptal olmayanlar herhangi bir yerde, herhangi bir durumda, aptal bireylerle ilişki kurmanın ve/veya onlarla bir araya gelmenin kaçınılmaz olarak pahalıya mal olan bir yanlışa yol açtığını sürekli unuturlar.
* * *
4) Aptal insan var olan en tehlikeli insan türüdür.
Zekinin, haydutun, safın nasıl davranacağı az çok tahmin edilip, önden tedbir alınabilir ama aptalın ne yapacağı katiyen tahmin edilemez. Zira, aptal hangi olay karşısında nasıl davranacağını kendisi de bilmez.
* * *
5) Aptal, haydutttan daha tehlikelidir.
* * *
Yazara göre, gelişmiş veya geri kalmış ülkelerdeki fark aptal oranında değil. Her iki tür ülkede de eşit oranda (% X) aptal var.
Aradaki terk fark geri kalmış ülkelerde:
Toplumun aptal üyelerine öbür üyeler tarafından daha etkin olma hakkı tanınmış olması.
* * *
Söylemiştim; Cipolla kendilerine fayda sağlamak için başkalarına zarar verenleri haydut olarak niteliyor, ancak onları da ikiye ayırıyor:
Kendilerine az fayda sağlamak için başkalarına çok zarar verenler aptal-haydutlar oluyorlar.
Kendilerine çok fayda sağlarken başkalarına az zarar verenler ise zeki-haydutlar oluyorlar.
Yine yazara göre siyasiler her ülkede aptal-haydutların arasından çıkıyor.
* * *
Cipolla'ya göre demokrasi ise her ülkede eşit oranda bulunan ve ne zaman ne yapacakları belli olmayan aptalların inatla ve sürekli olarak aptal-haydutları iktidara getirmesi olarak tecelli ediyor.
* * *
Haftaya sözü ben alacağım ve Aptallığın Faydalarını yazacağım.
Carlo M.Cipolla: ‘‘Neşeli Öyküler‘‘. Çeviri: Tülin Altınova. Tarih Vakfı Yurt Yayınları. 2. Baskı. Sayfa: 72-87.
* * *
Not: PERYÖN'ün 4-5 Ekim'de Maslak Princess Otel'de düzenlediği Ulusal Kongresi'nde bir oturumun yöneticiliğini yapıyorum. 5 Ekim günü İşkur Genel Müdürü Necdet Kenar ve Chartered Institute of Personnel Development Genel Müdürü Geoff Armstrong ile AB Yolunda İstihdam Politikaları'nı tartışacağız. İlgi duyanları bekliyorum. Katılmak için tel: 0212 243 22 86.