Apple’ı kurup beş parasız kalmayı başardı

GEÇEN hafta New York’taki Sotheby’s müzayede salonunda bir şirket sözleşmesi açık artırmayla satıldı. 100-150 bin dolara alıcı bulması umulurken, bir koleksiyoncu 1,6 milyon dolar yani 3 milyon TL basarak Apple Computer’ın orijinal sözleşmesinin bir nüshasını satın aldı. Sözleşmenin altında Apple’ı kuran 3 ortağın imzası vardı: Stephen (Steve) P. Jobs, Stephen G. Wozniak ve Ronald (Ron) G. Wayne.

“Jobs ile Wozniak’ı biliyoruz da… bu Wayne da kim yahu?” dediğinizi duyar gibiyiz.

Ron Wayne, efsanevi teknoloji devi Apple’ın üçüncü ve ‘bahtsız Bedevî’ ortağıdır…

İbretlik bir başarısızlık öyküsü

Apple'ın ilk bilgisayarı

Apple, 1976’da Cupertino’da (Kaliforniya) kuruldu. İki dâhî kurucuyu herkes tanıyor: Geçenlerde ölen ve ölümü dünyayı ayağa kaldıran Steve Jobs ve bilgisayar dehası ortağı Steve Wozniak. Ancak şirketin bir üçüncü (küçük) ortağı vardı ki, adı pek bilinmez: Ron Wayne.

Wayne, ‘bilgisayar manyağı’ oldukları için okulu terk etmiş, biri 20 (Jobs) diğeri 25 (Wozniak) iki gencin ‘abisi’ rolünde idi. Jobs’u, kendisinin de çalıştığı bilgisayar şirketi Atari’de tanımıştı. Apple Computer’ın kuruluşuyla ilgili hukuki işleri o halletti, şirket sözleşmesini hazırladı, hatta Apple’ın ilk logosunu, yani ‘ağacın altına oturmuş, başına elma düşmesini bekleyen Newton’u sembolize eden logoyu da tasarladı. Şirkette iki Steve’in ortaklaşa % 90, Wayne’ın da % 10 hissesi vardı.

Ancak Wayne, şirketi kurduktan sadece 12 gün sonra hissesini (bir iddiaya göre 800, bir iddiaya göre de 2.300 dolara) iki genç ortağına satarak eski, maaşlı işine döndü. Wayne bu ‘talihsiz’ kararını (mealen) şöyle açıklıyor:

- Jobs, daha şirketi kurar kurmaz yatırım yapmak ve büyütmek için bankalara borçlanmaya başladı. Ama ortaklarım çok genç (20’li yaşlarda) ve parasızdı. Ben o tarihte 42 yaşında olduğum için, bankalar beni muhatap almak istiyor, Apple’ın borçlarına bütün mal varlığımla kefil olmamı istiyorlardı. Çok riskliydi, hissemi satıp çıktım. Hiç de pişmanlık duymadım.

Wayne kuyruğu dik tutmak için ‘hiç pişmanlık duymadım’ dese de… inanmayın. Herhalde kafasını duvarlara vuruyordur. Çünkü 1976’da taş çatlasa 2.300 dolara sattığı o kurucu hissesinin bugünkü piyasa değeri tam… 35 milyar dolar. Yanlış okumadınız, 35 MİLYAR DOLAR.

Şimdi siz diyeceksiniz ki, Wayne büyük ikramiyeyi kaçırmış ama en azından ‘teselli ikramiyesi’ kazanmış: 1.600.000 dolar (3 milyon TL) de fıstık gibi para.

İyi de, biz Wayne’a boşuna APPLE’IN BAHTSIZ BEDEVİSİ demedik. Sözleşmeyi 1,6 milyon dolar gibi küçük bir servete satan Wayne değil. Bizim bahtsız, iki efsane Steve’in de imzasını taşıyan Apple’ın kuruluş sözleşmesini 1990’ların ortasında elden çıkarmış, birkaç bin dolara, bir koleksiyoncuya satmış. Yani bir kere daha havayı almış.

77 yaşındaki Wayne, hayatını eski para ve pul alıp satarak kazanıyor.

Çizdiği logo da 1 yılda çöpe gitti

Apple’ın ‘bahtsız Bedevî’ tarafından tasarlanan ilk logosu ‘elma ağacına yaslanıp oturmuş Isaac Newton’u gösteriyordu. Çok değil bir yıl sonra bu logo terk edildi ve hâlâ kullanılan ve Rob Janoff tarafından tasarlanan ‘ısırılmış elma’ ortaya çıktı. Steve Jobs, Janoff’un çizdiği elmalara hayran kalmış ama ‘renkli olsun ki şirketi daha insani göstersin’ diye ısrar etmiş. Ve meşhur ‘gök kuşağı renklerindeki ısırılmış elma’ ortaya çıkmış. Her ne kadar Janoff ‘domatesle karıştırılmasın diye elmayı ısırttım’ dese de, ‘Apple II’nin renklerinin ne kadar canlı olduğunu göstermek için logoyu rengarenk yaptık’ dese de… Eşcinsel olduğu için ilaçla tedaviye mahkum edilen ve zehir şırınga edilmiş bir elmayı ısırarak intihar eden ‘bilgisayarın babası’ Alan Turing’in anısıra tasarlandı, diyen şehir efsanesi doğmuş ve yayılmış. Şirket, biraz da eşcinsel derneklerinin tepkisinden korkarak, bu söylentiyi her zaman yalanladı. 2001’de ise gökkuşağı renkleri tek edildi ve tek renk logo kullanılmaya başladı.

HÜRRİYET KAMPÜS