'Anlaşılması zor bir ülke Türkiye'

BU yıl 13’üncüsü verilen ‘Sakıp Sabancı Uluslararası Araştırma Ödülü’ne, 50 yıldan uzun süredir demokrasiler üzerinde çalışan ve bu konuda dünyada otorite isimlerden biri kabul edilen New York Üniversitesi öğretim üyesi profesör Adam Przeworski layık görüldü. İstanbul’daki Sabancı Center’da dün akşam düzenlenen ödül töreni öncesinde Hürriyet’in sorularını yanıtlayan Przeworski, “Bence Türkiye demokrasisinin zayıf tarafı, şu ana dek hükümetin çok fazla gücü bünyesinde toplamış olması. Türkiye demokrasisinin güçlü tarafıysa düzenli olarak seçimlerin düzenlenmesi, hükümetin seçimleri kazanma ya da kaybetme ihtimalinin bulunması ve her iki ihtimali de kabul ediyor olması” dedi.

BAŞARILI DEMOKRASİNİN KRİTERLERİ
Türkiye’de sosyal bilimler alanında verilen tek akademik ödül olan Sakıp Sabancı Uluslararası Araştırma Ödülü’nün bu yılki konusu İstanbul Politikalar Merkezi liderliğinde, “Türkiye’de ve Dünyada Demokratik Yönetişim ve Birlikte Yaşamaya Yönelik Tehditler” olarak belirlenmişti. Ödüle layık görülen Prof. Adam Przeworski, Türkiye’de ve dünyada demokratik gelişmelere ilişkin özetle şu mesajları verdi: “Demokrasi, muhalefet partileri, kamusal mitingler organize edebildiklerinde, seçimleri kazanabildiklerinde ve iktidar partisi de seçimleri kaybetme ihtimalini de işin içine katarak ülkeyi yönettiğinde, popülarite kazanamayacaklarını bildikleri politikaları da hayata geçirdikleri takdirde iyi çalışır. Demokrasi için ikinci kriter de hükümetin işleyişi sırasında bazı devlet kurumlarının bazı politikalarına engel çıkarabileceğini bilmesi. Yani demokrasilerde, bağımsız mahkemeler gibi hükümete ‘Bu olmaz, dur’ diyebilecek denge ve kontrol mekanizmaları olmalı. Başarılı bir demokrasinin kriterleri bunlar.
Bence Türkiye demokrasisinin zayıf tarafı, şu ana dek hükümetin çok fazla gücü bünyesinde toplamış olması. Bu hükümetin halk nezdinde popüler bir desteğe sahip olduğu çok açık ama bence şu anda çok fazla güce sahip. Türkiye demokrasisinin güçlü tarafıysa düzenli olarak seçimlerin düzenlenmesi, hükümetin seçimleri kazanma ya da kaybetme ihtimalinin bulunması ve her iki ihtimali de kabul ediyor olması. Türkiye’de işleyen bir demokrasi var.

Adam Przeworski - İpek Yezdani

SİYASİ ELİTLERE TEMEL TAVSİYEM
Türkiye, gittiğim anlaşılması en zor ve en karmaşık ülkelerden biri. Bu ülkedeki zengin-fakir arasındaki ayrımı, Kürt meselesi, kentli-taşralı ayrımı gibi ayırımları düşündüğüm zaman, bu kadar bölünmeden çıkacak siyasi olasılıkları hesaplamak ve anlamak çok zor. Türkiye’deki tüm siyasi elitlere temel tavsiyem; açık, adil ve dengeli bir siyaset gütmeleri olacaktır. Muhalefete hoşgörüyle yaklaşmak ve herkesin kendisine muhalif olan insanların aslında düşman olmadıklarını anlaması gerekiyor.”

ÇOCUKLARIMIZIN MALİ DURUMU BİZDEN KÖTÜ OLACAK
1950’LERDEN, 1960’lardan 1970’lerin sonlarına kadar dünyada üretimle birlikte çalışanların ücretleri de yükseldi. Daha sonra üretim yükselmeye devam etti, ancak ücretler tamamen yerinde saydı. Dolayısıyla birçok ülkede ekonomi birden bire büyüdü ama çalışanların ücretleri hep azaldı. Şu anda ABD’de ebeveynlerin yüzde 60’ı, Avrupa’da da yüzde 65’i çocuklarının mali ve finansal açıdan kendilerinden daha kötü durumda olacağını düşünüyor. Çünkü ücretler düştü. Ayrıca dünyada giderek vahşileşen kapitalist sistem ve yapay zekanın yayılıp birçok mesleği elimizden alacak olması nedeniyle çocuklarımızın bizden daha düşük refah seviyesine sahip olma ihtimali çok yüksek. 1950’de 30 yaşındakilerin yüzde 90’ının refah seviyesi ebeveynlerinkinden daha yüksekti. 2010’da ise 30 yaşındakilerin sadece yüzde 50’sinin refah seviyesi ebeveynlerinkinden daha yüksek. Bu çok korkutucu çünkü dünyada sanayi devriminden bu yana devam eden ilerlemenin kesilmesi demek. Bu çok korkutucu bir durum. Gelecekte daha da kötü olacak.