Ankara'da doğalgaz güvenliği tartışması

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Başkent Ankara’da doğalgazın tüketicilere güvenli bir şekilde iletilmesini ve acil durumda merkezden müdahale ile anında kesilmesini sağlayacak sistemle ilgili soruya cevap verdi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Umut Oran’ın soru önergesini yanıtlayan Yıldız, 577 istasyondan 200'üyle elektrik ve haberleşme problemi nedeniyle iletişim sağlanamadığını belirtti.
 
CHP İstanbul Milletvekili Umut Oran, Yıldız'ın yanıtlaması istemiyle TBMM’ye sunduğu soru önergesinde, "Supervisory Control and Data Acquisition (SCADA-Uzaktan Veri Toplama ve Kontrol) sisteminin kurulması amacıyla 2004'te yapılan ihale 14.6 milyon dolarla verilmesine ve bugüne kadar 17 milyon dolar ödeme yapılmasına" rağmen sistemin neden çalışmadığının” açıklanmasını istedi.
 
Yıldız: "200 istasyonla sorun var"

Enerji Bakanı Yıldız, SCADA ihalesinin EGO Genel Müdürlüğü tarafından yapıldığını belirtti. İhaleyi kazanan Kale-SYS Telvent Konsorsiyumu ile imzalanan sözleşmeye göre SCADA sisteminin 2006'da devreye girmesi gerekirken konsorsiyumun süre uzatım talebiyle 2007'de bitirildiğini anımsatan Yıldız, sistemde işletmeden kaynaklı arızalar olduğunu bildirdi. Bilirkişi raporunun Başkentgaz'a ulaşmasının ardından raporda belirtilen teknik eksikliklerin giderilmesi isteminin yüklenici konsorsiyuma iletildiğini aktaran Yıldız, "Bilirkişi raporunda sistemin Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ile entegrasyonunun sağlanamadığı ve 577 istasyondan 200'ünde elektrik ve haberleşme problemi nedeniyle iletişimin gerçekleştirilemediği için bu durumun kontrol merkezi yazılımında görülemediği tespitleri yer almaktadır" dedi.
 
Yıldız, Başkentgaz Yönetim Kurulu'nda sistemin eksikliklerinin giderilmesi ve geçici kabulünün sağlanması amacıyla geçici kabul komisyonu oluşturulmasına karar verildiğini bildirdi. Yıldız, "Komisyon SCADA sistemi ile ilgili geçici kabul eksiklikleri tespit etme çalışmalarını tamamlamış ve 12 Şubat 2013 tarihli yazı ile geçici kabul tutanağının imza altına alınması hususu yükleniciye bildirilmiştir. Konsorsiyum ile geçici kabul çalışmaları devam etmekte olup eksik ve kusurlu işlerin giderilmesi yükleniciden talep edilmiştir" değerlendirmesini yaptı.
 
Oran: "Ankara’nın güvenliği ihaleye kurban edilemez"
 
Daha önce Sayıştay’ın da bu konuda önemli saptamalarda bulunduğunu ifade eden CHP’li Umut Oran, Bakan Yıldız’ın bu yanıtı üzerine, “Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin işbilmezliğinin bir başka örneği de budur. 2004’ten bu yana bu iş nasıl bitirilemez. Başkent Ankara adeta bir bombanın üstünde oturuyor. İhale yapıldı yapılmadı eksik oldu, koşullar değişti, teknik uymadı gibi nedenlerle Ankara’nın güvenliği ihaleye kurban edilemez.  Ankaralılar acilen bu sistemin kurulmasın ve güvenliğin sağlanmasını Ankara Büyükşehir Belediyesinden beklemektedir” yorumunu yaptı.

Başkengaz’dan iddialara cevap

Başkentgaz’dan konuyla ilgili yapılan açıklamada ise, “SCADA sisteminde kontrol edilemeyen basınç düşürme istasyonları, mobil ekiplerimiz tarafından düzenli olarak denetlenmektedir. Vatandaşlarımızın tedirgin olmasını gerektirecek bir durum söz konusu değildir” denildi.

Açıklamada şu ifadeler yer aldı:
SCADA ihalesi, EGO Genel Müdürlüğü döneminde 2004 yılında teknik ve idari şartnamesi hazırlanarak yapılmıştır. İhaleyi alan Kale-SYS Telvent Konsorsiyumu ile imzalanan sözleşmeye göre SCADA sistemi 2006 yılında devreye girmesi gerekirken, Konsorsiyum’un süre uzatım talebiyle 2007’de bitirilmiştir. 2007 yılının Eylül ayında faaliyete geçerek doğalgaz hizmetini EGO’dan devralan Şirketimiz ise kurulmuş olan SCADA sisteminin geçici kabulünü, teknik eksiklikleri bulunduğu gerekçesiyle yapmamıştır. Ancak sistem, eksikliklerine rağmen 2007 yılından beri kullanılmaya devam etmektedir.

Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu (YDK) tarafından hazırlanan 2009 Yılı Özel İnceleme Raporu doğrultusunda, Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü Başkontrolörü tarafından inceleme yapılmıştır.  İnceleme sonucunda ihale süreciyle ilgili idari bir eksiklik ve aksaklık tespit edilememiş, “teknik” sorunlar bulunduğu belirtilmiştir.�

Ardından, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından TEDAŞ Genel Müdürlüğü’nden teknik bilirkişiler görevlendirilmiştir. Bilirkişilerin incelemeleri sonunda düzenlenen raporda, “SCADA sistemine bağlı 577 istasyondan 200 civarında istasyonla elektrik veya haberleşme problemi nedeniyle bilgi alınamadığından, kontrol merkezi yazılımında görülmemektedir” denilmiştir.�

Sayıştay’ın 2011 yılı Denetim Raporu’nda da “Bilirkişi Raporu’nda yer alan hususlar dikkate alınarak geçici kabul işlemlerinin bir an evvel sonuçlandırılması” istenmiştir. Buna istinaden konu Yönetim Kurulumuzda görüşülmüş ve 5 Aralık 2012 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında geçici kabul komisyonu kurulması karara bağlanmıştır. �
 
Bu karar doğrultusunda 31 Aralık 2012 tarihinde de Geçici Kabul Komisyonu kurularak, teknik eksiklikler belirlenmiş ve 15 Mart 2013 tarihinde geçici kabul tutanağı her iki tarafça imzalanmıştır. Tespit edilen bazı eksiklerin giderilmesi için kendilerine 4 ay süre verilen konsorsiyum da bu eksiklikleri gidermeye başlamıştır.�

Şu husus da bilinmelidir ki; basınçta herhangi bir artma veya azalma halinde, tüm reglaj düşürme istasyonlarında bulunan ani kapama vanası sayesinde gaz akışı kesilmekte ve sorunun büyümesi engellenmektedir. Mobil bakım-onarım ekiplerimiz de SCADA sisteminde gözükmeyen 200 istasyonu daha sıkı kontrol ederek bu eksikliği telafi etmektedirler.

Dolayısıyla, vatandaşlarımızın tedirgin olmasını gerektirecek bir durum yoktur. Nitekim, Türkiye’nin ilk doğalgaz kullanmaya başlayan kenti olan Ankara’da, 1989 yılından beri önemli sayılabilecek bir kaza veya patlama yaşanmamıştır.

SCADA sistemi

SCADA sistemi, kuruluş amacına uygun olarak hattaki veya vanadaki kaçağı değil, reglaj istasyonlarındaki basınç, sıcaklık, filtre kirliliği gibi verileri yansıtmaktadır.

Mücavir alan sınırları içinde, Şirketimize ait, 9 bin 500 km’ye yakın dağıtım şebekesi bulunmaktadır.  Dağıtım şebekesinin herhangi bir noktasında meydana gelebilecek bir gaz kaçağının SCADA sistemi üzerinden takip edilebilmesi mümkün değildir. SCADA sistemi, dağıtım şebekesindeki  basınç düşürme istasyonlarıyla ilgili bilgi ve verilerin alındığı sistemdir. Mevcut dağıtım şebekemizdeki gaz kaçaklarının bulunması ve tespiti ise EPDK’nın öngördüğü mevzuat çerçevesinde, gaz kaçak arama cihazlarıyla yapılmaktadır.

Ankara'nın cadde ve sokakları yılda iki kez taranıyor

EPDK Doğalgaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği’nin 60. Maddesi’nde, gaz dağıtım şirketlerine, olası gaz kaçaklarının tespiti ve gerekli tedbirlerin alınması amacıyla en az 6 ayda bir kaçak kontrolü yapma görevi verilmiştir.

Şirketimiz FIM ekipleri de ilgili yönetmelik gereğince, mobil araçlar ve yaya ekipleriyle, son teknolojiyle üretilmiş hassas doğalgaz dedektörleri kullanarak, Ankara mücavir alan sınırları içindeki dağıtım şebekesinde, cadde ve sokaklarda, hatta site içlerindeki alanlarda yılda 2’şer kez kaçak tespit ve kontrolü yapmaktadır.