Anayasa'ya Çankaya rötuşu

Dün akşam saatlerinde Meclis’te bir araya gelen, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, Adalet Bakanı Sadullah Ergin, Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu, Adalet Komisyonu Başkanı Ahmet İyimaya ve Grup Başkanvekili Bekir Bozdağ, anayasa değişikliği paketini yeniden görüştü.

Başbakan Erdoğan’ın talimatıyla cumhurbaşkanının görev süresinin 7 yıl olmasını düzenleyen değişiklikten vazgeçildi.

GÜL İSTEMEDİ
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün de kendisi ile ilgili tartışma konusu olan görev süresinin anayasa değişikliği paketinden çıkarılmasını istediği ve görev süresi ile ilgili tartışmalara girmek istemediği öğrenildi. Başbakan Erdoğan da pazartesi toplanan MYK’da anayasa değişikliği paketinden bazı maddelerin çıkarılmasını istemişti.

20 MADDELİK DEĞİŞİKLİKTEN VAZGEÇİLDİ
Geçen hafta MYK toplantısında Erdoğan’ın 20 maddelik anayasa değişikliği paketini fazla bulması üzerine hukukçu kurmaylar, pakette değişikliğe giderek Meclis gündemine getirecekleri anayasa değişikliğinin 10 maddeyi geçmemesini karara bağladılar. Paketten YAŞ ve HSYK kararlarına ilişkin düzenlemeler de çıkarıldı.

AKP'nin önümüzdeki günlerde tek başına meclis gündemine getireceği anayasa değişiklikleri şöyle:

- PARTİLERİN KAPATILMASI:
AKP’nin hazırladığı anayasa değişikliği paketinin ilk ve en önemli maddesi siyasi partilerin kapatılmasını zorlaştıran düzenleme olacak. Venedik kriterleri esas alınarak yapılan düzenlemede “Siyasi partilerin uyacakları esaslar” başlıklı 69. madde değiştiriliyor.

Buna göre; siyasi partilere kapatma istemiyle açılan davalarda “odak” tanımı değişiyor. Şiddete ve teröre karışmadığı sürece hiçbir parti kapatılmayacak. Kapatma davası açan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın yetkisini daraltacak, ya da bu yetkiyi tamamen ortadan kaldıracak formül de hazırlandı. Bu çerçevede yapılan düzenleme ile siyasi partilere kapatma davası açabilmek için TBMM’nin veya belirlenecek bir kurulun onay vermesi koşulu getirilmesi planlanıyor. Evrensel ölçüler esas alınacak. Şiddeti siyasi bir araç olarak kullanmadığı sürece partiler kapatılmayacak.

- ANAYASA MAHKEMESİ’NE KİŞİSEL BAŞVURU HAKKI:
AKP’nin hazırladığı anayasa değişikliği paketinin “olmazsa olmazları” arasında yer alan diğer bir madde ise Anayasa Mahkemesi'ne kişisel başvuru hakkı. Mevcut uygulamaya göre, yasaların anayasaya aykırılığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne sadece muhalefet partisi 110 milletvekilinin imzasıyla ve mahkemeler başvurabiliyor. Düzenlemeyle bireysel başvurunun önü açılıyor. Bireysel başvurular ise insan hakları boyutunda olabilecek.

- OMBUDSMANLIK:
Anayasa’ya ilk kez girecek düzenlemeler arasında yer alan 'kamu denetçiliği' ya da 'ombudsmanlık' maddesi de anayasa değişikliğinin olmazsa olmaz maddeleri arasında yer alıyor. Kamu denetçiliği de ilk kez anayasaya konan hükümler arasında yer alıyor. Taslak metinde, “Gerçek ve tüzel kişilerin kamu yetkisini kullanmasından doğan şikayet ve taleplerini incelemek üzere kamu denetçiliği kurulabilir. Kamu denetçisi incelemelerini ilişkin yıllık raporlarını TBMM´ye sunar. Kamu denetçisinin görev ve yetkileri kanunla düzenlenir” hükmü yer alıyor.

- TÜRKİYE MİLLETVEKİLLİĞİ:
'Türkiye Milletvekilliği' ile yüzde 10 barajı esnetiliyor. Bu sistemle yüzde 1 alan parti bile en azından 1 milletvekili ile Meclis'te temsil edilebilecek. Belirlenecek sayıda kontenjan ile partiler seçimlere Türkiye milletvekilliği listeleri ile girecek.

- YARGI YOLU AÇILIYOR:
Anayasa Mahkemesi’yle ilgili olarak “mahkemenin kuruluşu” başlıklı 146, “üyeliğin sona ermesi” başlıklı 147, “görev ve yetkileri” başlıklı 148, “iptal davası” başlıklı 150, “dava açma süresi” başlıklı 151, “anayasaya aykırılığın diğer mahkemelerde ileri sürülmesi” başlıklı 152, “Anayasa Mahkemesi’nin kararları” başlıklı 153. maddeleri değiştirilecek. Bu kapsamda, mahkemenin üye sayısının arttırılarak bir kısmının TBMM tarafından seçilmesi, yapısının iki daire olarak yeniden düzenlenmesi, mahkemenin türban düzenlemelerinde olduğu gibi anayasa değişikliklerini iptal edemeyecek şekilde denetim yetkisinin sınırlandırılması gibi düzenlemeler üzerinde duruldu. Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısı 21'e çıkarılıyor. Üyelerin üçte biri Meclis tarafından seçilecek.

- KİŞİSEL VERİLEN KORUNMASI:
Anayasa’ya ilk kez girecek ve aynı zamanda “ulusal program” yer alan bir diğer düzenlemede “kişisel verilen korunması” hakkındaki madde. Bu çerçevede kişisel verilerin korunmasına ilişkin düzenleme ilk kez anayasaya girecek. Buna göre, "Herkes kendisiyle ilgili kişisel bilgilerin korunması hakkına sahip olabilecek. Ancak kişinin rızası, kanunun öngördüğü meşru bir sebebe dayalı olarak kullanılabilecek. Kendisi hakkında toplanmış olan ya da kayıtlarda yer alan bilgilere erişme bunlarda düzeltme yaptırma, bu bilgilerin amaçları doğrultusunda kullanıp kullanılmadığını öğrenme hakkına sahip olabilecek” hükmü yeni bir düzenleme olarak metne girecek.

- ÇOCUK HAKLARI:
Çocuk Hakları ile ilgili hükümler de ilk kez anayasaya girecek düzenlemeler arasında yer alacak. Birleşmiş Milletler sözleşmelerindeki güvencelerle çocuk hakları ayrı bir düzenleyeme tabii tutulacak.