Anayasa Mahkemesi 50 yaşında

Törene, CumhurbaÅŸkanı Gül, TBMM BaÅŸkanı Cemil Çiçek, BaÅŸbakan ErdoÄŸan, BaÅŸbakan yardımcıları Bülent Arınç, BeÅŸir Atalay ve Ali Babacan, Adalet Bakanı Sadullah Ergin, Yargıtay ve Danıştay baÅŸkanları, CHP adına Grup BaÅŸkanvekili Akif Hamzaçebi, BDP Grup BaÅŸkanvekili Hasip Kaplan, AÄ°HM BaÅŸkanı Nicholas Bratza, konuk ülkelerin anayasa mahkemesi baÅŸkanları, çok sayıda büyükelçi, milletvekilleri, belediye baÅŸkanları ve çok sayıda konuk katılıyor.Â

Törene CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli katılmadı.

Yaklaşık 2000 kişinin davet edildiği sempozyumun davetlileri arasında Ermeni patriği, Ermeni süryani patrikleri ile Alevi Bektaşi Dernekleri federasyonları da vardı. Törene bütün siyasi partiler davet edildi.

CHP Grup Başkanvekili Akif Hamzaçebi, salonda TBMM Başkanı Çiçek ile Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç'ın arasına oturdu.

DEVLETİN ZİRVESİ TÖRENE KATILDI / Foto Galeri

KILIÇ: ELEŞTİRİNİN OLMADIĞI YERDE DOGMATİZMİN SALTANATI VARDIR

Törende konuşma yapan Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, hakaret içermeyen her türlü eleştiriye açık olduklarını söyleyerek, ''Özgür düşüncenin ve eleştirinin olmadığı yerde doğmatizmin saltanatı vardır'' dedi.

Kılıç şunları söyledi:

Mahkeme üyelerinin onurla yürüttükleri görevleri sırasında, verdikleri kararların taraflardan kimi sevindirdiğiyle ilgilenmediğini belirtmek isteriz. Hakaret içermeyen her türlü eleştiri bizim için azizdir.

Dahası mahkemelerin kendilerini gözden geçirmeleri açısından eleştiri yapılmasından fayda da görüyoruz. Eleştirinin, sarsıcı ifadelerinin olmadığı bir sistemi demokrasi kavramı diye kavrayamayız.

Amacımız temel hak ve özgürlükleri doğal yapısından uzaklaştırmadan tam olarak kullanılır hale getirmektir.

Özgür düşüncenin ve eleştirinin olmadığı yerde dogmatizmin saltanatı vardır. Bu anlayışın farklı olanların bir arada yaşamasının, toplumsal gelişmeye nasıl engel olduğunu tarih acı şekilde göstermiştir.

Tecrübe ve gelişmelerden sonra insan haklarına yönelik ulusal korumanın daha etkin hale gelmesi zorunludur. Bu nedenle özellikle Anayasa şikayetinin kabul edildiği ülkelerdeki Anayasa Mahkemelerinin etkin çalışması, AİHM gibi uluslar arası yargı organlarının ikincil niteliğine uygun olacaktır.

Hak ve özgürlük artık evrenseldir. Onları tehditler karşısında güvence altına almak anayasa mahkemelerinin temel görevidir.

 

ANAYASA MAHKEMESİ'NİN YAPISINDA ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİK YAPILDI

 

12 Eylül 2010 tarihinde yapılan referandumla kabul edilen anayasa değişiklikleriyle, Anayasa Mahkemesi’nin yapısında önemli değişiklikler yapılmıştır.

Şikayetleri incelemek üzere, mahkeme bünyesinde iki bölüm oluşturulmuştur. Hak ihlaline uğrayanların umut ve beklentilerini artıran bu olağanüstü kanun yolunun içtenlik kazanması için hazırlıklarımız devam etmektedir. Bireysel başvuru yolunun başarıyla uygulandığına inandığımız federal Almanya ve İspanya Anayasa Mahkemelerinde hakimlerimiz 6 aydır çalışmaktadır.

Mahkeme işleyişine ilişkin iç tüzük taslağı hazırlanmış ancak bireysel başvuruya ilişkin düzenleme yapmak için, yurtdışından gelecek hakimlerimiz için yeni önerileri için beklenmeye başlamıştır.  Anayasa Mahkemesi’nin bilgi işlem merkezini, her türlü bilgi belgeye ulaşabilecek bir merkez haline getirmek üzereyiz. Avrupa Konseyi ile yapılan proje kapsamında, başvuru konusunda uzmanlaşmış kadrosuyla toplantılar devam etmektedir. Bireysel başvuru gibi önemli bir hak arama yolunun yasal bir düzenlemeye bağlı tutulmasının zorluğu açıktır.

 

Anayasa’nın 90. maddesine göre ulusal yasalarla, uluslararası anlaşma hükümlerinde farklı anlayışlar halinde, uluslararası anlaşmaların esas alınması büyük bir imkan sağlayacaktır. Anayasa Mahkemesi’nin etkin denetim başarısının, adli idari askeri mahkemelerde yapılacak adli reformlarla yakından ilgili olduğunu söylemeden geçemeyeceğim.

Tespit edilen sempozyum konusuna da uygun olarak hak ve özgürlükler üzerinde ciddi bir tehdit oluşturan dünyada birikmiş nefretin altını çizmek istiyorum.

Bu öfke birikimi, bazen yükselerek bazen makul seviyede kalarak hayatımızın parçası olmuştur. Bu öfke, her türlü ayrımcılığa kaynaklık ettiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Bunlara dayalı hak ve özgürlük ihlalleri dünyanın birinci sorunudur.

GÜCÜ ELİNDE TUTANLAR BARIŞ DİLİNİ KULLANMALI

 

Dünya barışının buradan çıkacak mesajlara ihtiyacı vardır. Anayasa ve yasalar kapsamlı ve pozitif kurallar içermektedir. Ancak bu pozitif kuralların hak ihlallerini yalnız başına çözemediği bir gerçektir. Kuralların sorun çıktıktan sonraki aşamada gösterdiği etki onarıcı niteliği olsa da yetersiz kalıyor. Önleyici ve caydırıcı bir alan yaratmak için, insani değerlerin yardımı kaçınılmazdır.

 

İnsanlık onuruna saygı, insanların neye inanacağına, nasıl bir hayat süreceğine kendisinin karar vermesine zorunlu kılar.  Gücü elinde tutanlar, barış, sevgi ve merhamet duygularını içinde barındıranlar ana yürekli olmaya herkesten daha fazla sorumludurlar.  Öfkenin ve nefretin yürek toprağına saçtığı tohumların, nereye ve ne zaman yeşereceğini bilemeyiz. Adil olmayan kralların çocukları bu tehlikeye daha yakındır.

"YÃœREKTEN KUTLUYORUM"

 

Demokrasi bu sorunlara çözüm olarak, demokratik sabır ve hoşgörüde uzlaşmayı öneriyor ve diyalog çağrısı yapılıyor.

Yeri gelmişken geciken bir borcumuzu ödemek istiyorum. Fransız Anayasa Konseyi’nin insanlık onuruna bağlı, soykırım yasasına karşı imza atanları yürekten kutluyorum. Demokrasi ve hukukun üstünlüğü temelinde çözülemeyecek hiçbir sorun yoktur.

 

GÜL: ADALET İHTİYAÇ DUYULAN BİR KAVRAM

 

Cumhurbaşkanı Gül de konuşmasında adaletin toplum hayatı için temel bir kavram olduğunun altını çizdi ve şunları söyledi:

 

Sempozyumun bugün ve yarın yapılacak oturumunda 21. Yüzyılda Hak ve Özgürlük hareketleriÂkonusunda tartışacaksınız. Adaletin tecellisinde vazgeçilmez bir rolü olan, devlet ve toplumu birleÅŸtiren anayasalara iliÅŸkin düşüncelerimi aktaracağım. Adalet insanlığın hidayetten bir yiyecek gibi barınma gibi ihtiyaç duyduÄŸu bir kavramdır.

Toplum hayatı için temel bir kavramdır. Esasen hukukun erdemi ancak adaletin tecellisine imkan veriyorsa ortaya çıkar. Başkalarının hak ve özgürlükleriyle, farklı kimliklere hoşgörü göstermeyen toplum düzeninde adaletten bahsetmek söz konusu olmaz.

Aynı ÅŸekilde devletlerarası iliÅŸkilerde hakkaniyete özen göstermeyen ve insanlığın ortak deÄŸerine sahip çıkmayan uluslar arası bir düzenin dünyada barış araması düşünülemez.ÂDiÄŸer taraftan insanlığın ortak mirası olan kültürel varlıklara hoyratça davranmak gelecek kuÅŸaklar için vahim bir adaletsizliktir.

Adalet duygusu rasyonel, evrensel bir gerçeklik taşısa da adaletin kendiliğinden tecelli edeceğini düşünemeyiz.

 

ADALET MÜLKÜN TEMELİDİR SÖZÜ TESADÜF DEĞİL

 

Tarih boyunca pek çok filozof ideal devletin nasıl olması gerektiği konusunda tartışmışlardır. Bir çok düşünür bu konuları derinine tartışmıştır. İşleyen toplum hayatı için güçlü bir devlete ihtiyaç vardır.

Çin, İran, İngiltere ve Türkiye gibi ülkelerin bugün hala uluslar arası medeniyet sahnesinde önde gelen konumda olmalarında, sahip oldukları devlet geleneğinin önemi büyüktür.

Adalet mülkün temelidir sözünün bugün kullanılıyor olması tesadüf değildir. İslam ülkelerinin pek çoğunun maruz kaldığı sömürgecilik ile birlikte toplumsal psikoloji bu toplumların, kendi değerlerine yabancılaştığı ortaya çıkmıştır.

Pek çok toplumsal kavramı bugün tekrar yorumlamak zorundayız. Küreselleşme toplumsal unsurlar bakımından bir çok sorunla karşı karşıya bırakmaktadır. Kişi hak ve özgürlüklerinin genişletilmesiyle güvenlik, yürütmenin icraatı ile çoğulculuk, güçler ayrılığı prensibi, milli egemenlik ile uluslar arası meşruiyet, ekonomik büyüme ile adil paylaşım.

Anayasalar yapılırken, bahsettiğim sorunlara yönelik çözümler belirleyici rol oynayacaklardır. Geleneksel devlet kendi güvenliği ve bekasını her şeyin üstünde tutar.

 

BASKICI YÖNTEM DÖNEMİ ARTIK GEÇMEK ÜZERE

 

Teknolojik gelişmeler, sosyal medya yenilikleri, dünyada olup biten her şeyi herkes tarafından öğrenilmesine yol açmıştır. Bu gerçeğin farkına varan liderler, değişime öncülük ederken, değişime direnen rejim ve liderler ise hem kendilerine hem halklarına büyük bedel ödetmişlerdir.

Korkuyla bu tür baskıcı yöntemle halkları yönetme dönemi de artık geçmek üzeredir. Netice olarak hem dünyada gelişme devam etmekte, hem de en baskıcı rejimler dahi kendilerini adil gösterme mecburiyetindedirler. Demokratik devlet dünyada ahlaki üstünlüğü ele geçirmiştir.

 

Doğal olarak demokratik devlet bir anda tek bir yasayla da ortaya çıkmamıştır. Esas süreç toplum ve devletin yani, temsil edilen ve temsil edenin hak ve sorumluluklarının çizilmesiyle başlamıştır. Anayasal hareket ve süreçlerin temel odak noktasında bu konu teşkil etmektedir.

 

YENÄ° ANAYASA MESAJI

 

Reformlar sürekli olmak durumundadır. Çağımızın devleti, demokratik bir devlettir. Temel insan hak ve özgürlüklerine taviz vermeden, güvenliÄŸi saÄŸlayan özgürlükçü bir devlettir. Sosyal bir devlettir. Milli çıkarlarının peÅŸinde koÅŸarken, insanlığa karşı sorumluluklarının bilincinde olan sorumlu bir devlettir.ÂTabiatıyla bu referanslar daha da geniÅŸletilebilmektedir.

Türkiye’nin uzun süredir gündeminde yer alan konumlardan biri, yeni bir anayasanın hazırlanması hususudur.

Halkımızın büyük çoğunluğu yürürlükteki anayasanın cevap vermemesinden, milletimizin zenginliğini yok saymasından rahatsızlık duymaktadır. Meşruiyeti yüksek bir meclis tablosunun ortaya çıkması halkımızın beklentilerini de yükseltmiştir.

Aziz milletimizin önünde 1921 ve 24 anayasasından beri ilk defa, doğrudan millet tarafından ilk defa anayasa yapımı fırsatı bulunmaktadır.

 

82 ANAYASASI DAR GELMEYE BAÅžLADI

 

Bu süreçte elbette çok acı tecrübelerimiz de olmuştur. Bunlardan çıkarılacak dersler dahi yeni anayasa yaparken bize ışık tutacaktır. 1921 ve 1924 anayasalarımızdan sonra yapılan tüm anayasalar, maalesef demokrasimizin askıya alındığı ara dönemlerin ürünleridir.

Yine böyle bir dönemin ürünü olan 1982 Anayasası da artık ülkemize dar gelmeye başlamıştır. Çünkü 1982 anayasası darbe ürünüdür. Bu nedenle yeni bir anayasa yapılması zaruret halini almıştır. Ayrıca millet olarak darbelerle yüzleşmeye başladığımız dönemde, hala ara dönem anayasasıyla yönetiliyor olmak, derin bir çelişki göstermektedir.

Tabiatıyla her anayasanın temel bir felsefi ruhu olacaktır. Ancak anayasalar hiçbir özel fikrin partinin mührünü taşımamalıdır. Yeni anayasamız esnek ve özgürlükçü bir karaktere sahip olmalıdır.