Anayasa Komisyonu 37 maddede anlaştı

Partilerarası Uzlaşma Komisyonu Anayasa'nın 37 maddesinin değiştirilmesi konusunda anlaşmaya vardı. Değişiklik metni önce liderlerin onayına sunulacak ardından da Meclis'e getirilecek.

TBMM Başkanvekili ve Uzlaşma Komisyonu Başkanı Nejat Arseven başkanlığındaki komisyonun anlaştığı 32 maddelik teklif, eklenen yeni maddeler ve geçici maddeler ile 37 maddelik bir pakete dönüştü.

DEĞİŞMEZ BİR METİN DEĞİL

Arseven, TBMM'de grubu bulunan siyasi partilerden ikişer temsilcinin görev aldığı komisyon ile birlikte bir basın toplantısı düzenleyerek metni kamuoyuna açıkladı.

''Siyasi mülahazalar dışında salt hukukun hakim olduğu bir çalışma yürüttüklerini'' bildiren Arseven, komisyondaki genel kabulün partilere ve genel başkanlara da yansıyacağına inandığını söyledi. Metnin tartışmaya açıldığını kaydeden Arseven, ''Bu değişmez bir metin değil, çalışmalara devam edilecek'' dedi.

Arseven, komisyonun bundan sonra Cumhurbaşkanlığı, yargı bağımsızlığı ve yüksek öğretim konularındaki değişiklik çalışmalarını sürdüreceğini ve bunların da kısa süre içinde gündeme getirilmesini planladıklarını söyledi.

İDAMA SAVAŞ VE TERÖR ŞARTI

Anayasa'nın ''İdam Cezası'' ile ilgili maddesine ''Genel müsadere cezası ile savaş, yakın savaş ve terör suçları halleri dışında ölüm cezası verilemez'' hükmü eklendi.

Teklife eklenen bir geçici madde ile ölüm cezası ile ilgili sınırlamanın Anayasa değişikliğinden önceki terör suçlularına verilen cezalara uygulanmamasına ''çifte güvence'' getirildi. Ayrıca bu madde ile Şartlı Salıverme Yasası'nın kapsamının Anayasa Mahkemesi tarafından genişletilmesinin de önüne geçildi.

DİL YASAĞI KALKTI

Anayasa'nın ''Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti''ni düzenleyen maddesinden ''Düşüncelerin açıklanması ve yayılmasında kanunla yasaklanmış olan herhangi bir dil kullanılamaz'' fıkrası çıkarıldı. Ancak bu maddedeki özgürlüklerin Anayasa'nın Başlangıç ve Temel maddelerinin değiştirilmesi yönünde kullanılamaması hükmü getirildi.

12 EYLÜL UYGULAMALARI

12 Eylül döneminde çıkarılan yasalar, KHK'ler ile Anayasa Düzeni Hakkında Yasa uyarınca alınan karar ve tasarrufların Anayasa'ya aykırılığının iddia edilmesini yasaklayan hükmün Anayasa'dan çıkartılması konusunda da uzlaşmaya varıldı.

KİŞİ HAK VE HÜRRİYETLERİ

Değişikliğe göre, Anayasa'nın ''Başlangıç'' bölümündeki ''Hiçbir düşünce ve mülahazanın'' yerine ''Hiçbir eylemin'' yazılacak.

''Temel Hak ve Hürriyetler, Kişi Hürriyeti ve Güvenliği, Özel Hayatın Gizliliği, Konut Dokunulmazlığı, İletişim Hürriyeti, Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti, Basın Hürriyeti, Kamu Tüzelkişilerinin Elindeki Basın Dışı Kitle Haberleşme Araçlarından Yararlanma Hakkı, Toplantı Hak ve Hürriyetleri, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı, HakArama Hürriyeti, Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması, Ailenin Korunması, Kamulaştırma, Çalışma Hakkı ve Ödevi, Sendika Kurma, Ücrette Adalet Sağlanması, Sosyal ve Ekonomik Hakların Sınırı, Türk Vatandaşlığı, Seçme Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakları, Dilekçe Hakkı'' ile ilgili maddeler, Ulusal Program ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde yeralan hükümler doğrultusunda yeniden düzenlendi.

SİYASİ PARTİLERİN KAPATILMASI

Anayasa'nın ''Seçme, seçilme, siyasi faaliyette bulunma, siyasi partilerin uyacakları esaslar ve yasama dokunulmazlığı'' ile ilgili maddelerinde yapılan düzenleme ile seçime bir yıl kalan sürede seçim yasalarında değişiklik yapılmasının yasaklanması kabul edildi.

Siyasi partilerin kapatılmasını düzenleyen maddeye ''Bir siyasi parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o partinin büyük kongre, genel başkan, merkez karar ve yönetim organları veya TBMM'deki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendiği yahut bu fiiller doğrudan doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde işlendiğitakdirde söz konusu fillerin odağı haline gelmiş sayılır'' hükmü eklendi.

Ayrıca Anayasa Mahkemesi'ne temelli kapatma yerine fiillerin ağırlığına göre partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksunbırakılmasını sağlama yetkisi de verildi.

YASAMA DOKUNULMAZLIKLARI

Partilerarası Uzlaşma Komisyonu, ''Yasama Dokunulmazlığı'' ile ilgili maddenin, ''Dokunulmazlık dosyalarının üç ay içinde karara bağlanması, Genel Kurul'daki oylamanın gizli yapılması ve dokunulmazlığı kalkan milletvekilinin yeniden seçilmesi durumunda yargılamasının sürmesi'' doğrultusunda değiştirilmesi konularında da uzlaşma sağladı.

Milletvekillerinin ödenek, yolluk ve emeklilik işlemlerinin yasayla düzenlenmesine Anayasal dayanak sağlayan maddeyi de kabul etti. Böylece milletvekili seçilmeden önce farklı sosyal güvenlik kuruluşlarına üye olan parlamenterlerin aynı emeklilik hak ve olanaklarından yararlanması sağlandı.

CUMHURBAŞKANI İLE İLGİLİ MADDELER

''Kanunların Cumhurbaşkanınca yayınlanması'' başlıklı 87. madde değişikliği de bugün görüşüldü. Görüşmeler sonunda Cumhurbaşkanı'na gerekçesini belirtmesi koşuluyla yasaları ''Kısmi veto etme yetkisinin'' tanınması konusunda anlaşmaya varıldı. Ayrıca, kısmi veto durumunda geri gönderilmeyen bölümün uygulanma imkansızlığı olmaması durumunda yayımlanması, aksi halde TBMM kararının beklenmesi hükümleri de getirildi.

Ancak, Cumhurbaşkanı'nın ''Nitelikleri ve Tarafsızlığı'', ''Görev ve Yetkileri'', ''Sorumluluk ve Sorumsuzluk Hali'', ''Yargı Yolu'', ''Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'', ''Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'', ''Anayasanın Değiştirilmesi, Seçimlere ve Halkoylamasına Katılma'' başlıklı maddeler ertelendi.

MGK'NIN YAPISI

Anayasa'nın ''Milli Güvenlik Kurulu'' ile ilgili maddesi üzerinde yapılacak değişiklik konusunda da yürütülen temaslar sonucu bir uzlaşma sağlandı.

Buna göre, MGK bünyesine başbakan yardımcıları ve Adalet Bakanlarının da katılmasına olanak sağlanırken, kurul kararlarının ''Tavsiye'' niteliğinde olduğu da vurgulandı.

Ayrıca Anayasa Mahkemesi'nin Anayasa değişikliklerinde iptale karar verebilmesi için aranan üçte iki oy çokluğu beşte üç olarak değiştirildi.

ÖCALAN KONUSUNDAKİ TEREDDÜTLER GİDERİLDİ

Basın toplantısında bir gazetecinin ''MHP'nin Anayasa değişikliği çalışmalarını yavaştan aldığı'' yolundaki değerlendirmeleri hatırlatması üzerine MHP Grup Başkanvekili İsmail Köse, böyle bir şeyin sözkonusu olmadığını söyledi. Köse, bazı tereddütlerinin bulunduğunu, ancak bunların giderildiğini ve Ulusal Program doğrultusunda yapılan değişikliklere de destek verdiklerini bildirdi.

''Bundan sonra Kürtçe dil yasağı olmayacak mı?'' sorusunu da Arseven, ''Dil yasağı yoktu Anayasa'da zaten. Fiili durum hukukileştirildi'' diye yanıtladı. Terör örgütü eelebaşı Abdullah Öcalan'ın idamı ile ilgili sorular üzerine de komisyon üyeleri, ''Terör suçluları'' tanımı ile bu konunun zaten kapsam dışında kaldığını, ayrıca geçici madde ile de tereddütlerin giderildiğini ifade ettiler. (Ankara/aa)