Anayasa için kritik eşik 330
Güncelleme Tarihi:
AK Parti’nin 26 maddelik Anayasa değişiklik önerilerini ortaya koymasının ardından, gözler Meclis’e, daha doğrusu Meclis aritmetiğine döndü. Anayasa değişikliklerinin Meclis'ten geçmesi için 367 oy gerekiyor. Referendum için kritik eşik ise 330 oy. İşte Meclis'teki rakamlar ve olası senaryolar.
Kritik Soru şu;
Acaba AK parti, değişiklikleri TBMM’den geçirebilecek mi?
Eğer paket Meclis’ten geçerse, kaç oyla geçecek? Referanduma gerek kalacak mı?
İşte bu soruların yanıtı, Meclis aritmetiğinde gizli.
Çünkü AK parti’nin halen TBMM’de 337 vekili var. Bunlardan biri TBMM Başkanı, yani oy hakkı bulunmuyor. Dolayısıyla AK Parti’nin oy sayısı 336’ya düşüyor.
| Parti Adı | Üye Sayısı |
| Adalet ve Kalkınma Partisi | 337 |
| Cumhuriyet Halk Partisi | 97 |
| Milliyetçi Hareket Partisi | 69 |
| Barış ve Demokrasi Partisi | 20 |
| Bağımsız Milletvekili | 11 |
| Demokratik Sol Parti | 6 |
| Demokrat Parti | 1 |
| Türkiye Partisi | 1 |
| Toplam | 542 |
Peki, TBMM’den Anayasa değişikliğini geçirmek için kaç oy gerekiyor?
İşte bu bölüm biraz karışık.
Çünkü değişiklik teklifinin aldığı oy oranı, değişik alternatifleri de beraberinde getiriyor.
Şöyle ki;
• İLK OYLAMA KRİTİK DEĞİL - Anayasa değişiklik teklifleri TBMM’de iki iki kez oylanıyor. TBMM Genel Kurulu’nda yapılacak birinci oylama kritik değil. Çünkü tekiflin maddelerine geçilebilmesi ve maddelerinin tek tek kabul edilebilmesi için bu oylamada, katılanların salt çoğunluğu yeterli. AK Parti 336 vekili ile, bu aşamayı kolaylıkla aşabilecek çoğunluğa sahip.
• İKİNCİ OYLAMADA KRİTİK EŞİK 330 - Ancak ikinci oylama daha zorlu; Çünkü bu oylamada kritik eşik 330. Yani, 330 oyu alamayan herhangi bir değişiklik teklifi reddedilmiş sayılıyor. Partiler, Anayasa değişiklik oylamaları için grup kararı almıyorlar. Vekiller, kendi iradeleri yönünde oy kullanıyorlar. Üstelik oylamalar gizli yapılıyor.
• AK PARTİ SADECE 6 VEKİLLE KRİTİK EŞİĞİ GEÇİYOR - İşte AK Parti’nin sıkıntısı da burada başlıyor. Çünkü oy kullanamayacak olan TBMM başkanı sayılmazsa, AK Parti’nin 336 vekili var. Yani, kritik eşikten sadece 6 vekil fazla...
• YA AK PARTİLİLER “HAYIR” DERSE - Oylama işte bu küçük, 6 vekillik fark nedeniyle krtik. Çünkü daha önce de Ak Parti, TBMM’deki çoğunluğuna rağmen, istediği bazı kararları geçirememişti. Bunun en iyi hatırlanacak olan örneği 1 Mart 2003 tarihli ABD askerlerinin Türk topraklarında konuşlandırılmasına ilişkin tezkere. Muhalefetin topluca “hayır” oyu verdiği tezkereye o dönemde bazı AK Partili vekiller de aynı yönde oy kullanmışlardı. Ve tezkere reddedilmişti. Yine son dönemde TBMM’de İçişleri Bakanı Beşir Atalay tarafından muhalefetçe verilen gensorunun görüşülmesine ilişkin oylamada da bazı AK Partili vekiller de “evet” oyu vermişlerdi.
• ALTI KRİTİK VEKİL -Yani, AK Parti’nin, üstelik gizli yapılacak bir oylamada, kendi vekillerinden bazılarından bile destek almaması söz konusu olabilecek. Burada, tüm muhalefetin ve bağımsızların “hayır” oyu vermesi halinde, kritik rakam 6. Kısacası, iktidar partisi, Anayasa değişiklik tekliflerinin kabülü için, tüm vekillerine “yakın markaj”uygulayacak, 336 vekilden en az 330’unun “evet” oyu vermesine çalışacak. Vekillerin hem Anayasa değişiklik paketinde yer alan 26 maddenin her birine, hem de en sonda yapılacak, teklifin topluca oylanması sürecinde “evet” oyu vermeleri için parti yetkilileri ciddi çalışma yapacak.
367’NİN ALTI “REFERANDUM” DEMEK- AK parti’nin 330 eşiğini aşması da aslında Anayasa değişiklerinin otomatik kabulü anlamına gelmiyor. Çünkü mevcut Anayasa gereğince, Meclis’te üye tamsayısının beşte üçünün üzerinde ( yani 330 oy ya da üstü), ancak üçte ikisinin altında (yani 367’den az) oyla kabul edilen Anayasa değişikliği hakkındaki kanun referanduma gidiyor. Bu sayısının altında kalınması halinde ise, teklif önce Cumhurbaşkanı’na, onun onayının ardından da, referanduma gidiyor.
REFERANDUMSUZ SEÇENEKLER
• MHP YA DA CHP’NİN BİRİNİN DESTEĞİ YETER- AK Parti’nin Anayasa değişikliklerini referandumsuz geçirebilmesi için, TBMM’deki iki büyük muhalefet partisinin, yani CHP ya da MHP’den birinin desteği yeterli. AK Parti’nin 336 oyuna karşılık, CHP’nin 97, MHP’nin ise 69 oyu var. Bu partilerden herhangi birisi değişikliklere destek verirse, oylamada 367 sayısı açık farkla geçiliyor. Böylece otomatikman referandum olasılığı ortadan kalkıyor.
• BDP YETMEZ, BAĞIMSIZLAR DA GEREKİR- Ancak AK Parti’nin MHP ya da CHP’den birinin desteğini alamaması halinde, gözler BDP’ye dönüyor. BDP’nin halen 20 milletvekili var. Ve bu rakam, AK Parti’nin vekilleriyle toplandığında ortaya 356 sayısı çıkıyor. Ancak bu rakam da 367’nin altında kaldığından, referandumsuz Anayasa değişikliği için yeterli olmuyor. Bu durumda, AK Parti’nin BDP’nin desteğinin yanısıra, bağımsızların da desteğine ihtiyacı olacak. TBMM’de halen 11 bağımsız milletvekili, 6 DSP milletvekili ve 1 DP milletvekili bulunuyor. AK Parti’nin, BDP’nin 20 oyluk desteğini alması halinde, kalan 11 oy için bağımsız, DSP’li ya da DP’li vekillere gitmesi gerekiyor.
VE CUMHURBAŞKANI’NIN ROLÜ
Anayasa’ya göre, AK Parti’nin diğer partilerin desteğini alarak 367’ye ulaşması bile, “referandumdan kurtulunması” anlamına gelmiyor. Çünkü tam bu aşamada da devreye Cumhurbaşkanı giriyor.
Çünkü Cumhurbaşkanı’nın Meclis’te 367 ve üzerinde kabul edilen Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunun, bazı maddelerini oylayıp, bazı maddelerini referanduma sunma yetkisi bulunuyor.