Güncelleme Tarihi:
YILMAZ'IN YERÄ°NE VEKALETEN OY | ||||
|
DÜŞÜNCE SUÇU
Teklif'in 1. maddesi, Anayasa'nın başlangıç kısmında değişiklik yapıyor. Buna göre, 5. fıkrada geçen, ''hiçbir düşünce ve mülahazanın'' ibaresi, ''hiçbir faaliyetin'' olarak değiştiriliyor.
Maddenin oylamasına 447 milletvekili katıldı. Madde, 18 ret oyuna karşılık 418 oyla kabul edilirken, 5 milletvekili çekimser kaldı, 5 oy boş çıkarken, 1 oy da geçersiz sayıldı.
TEMEL HAK VE HÃœRRÄ°YETLER
2. maddenin oylamasına 458 milletvekili katıldı. Madde, 21 ret oyuna karşılık 430 milletvekilinin oyuyla kabul edilirken, 4 milletvekili çekimser kaldı, 1 oy boş çıktı, 2 oy da geçersiz sayıldı.
Anayasa'nın ''temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılması'' başlığını taşıyan 13. maddesinde değişiklik yapan teklif, şöyle düzenlendi:
''Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasa'nın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasa'nın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.''
Madde üzerinde 1. tur görüşmelerde önerge verilmesi nedeniyle Anayasa gereği 2. turda da önerge verilmesi olanağı doğdu. SP Van Milletvekili Fetullah Erbaş ve arkadaşlarının, maddenin sonuna, ''öngörüldükleri amaç dışı kullanılamaz'' ibaresinin eklenmesini içeren önerge ise kabul edilmedi.
CUMHURÄ°YETÄ° ORTADAN KALDIRMA FAALÄ°YETÄ°
Anayasa Değişikliği Teklifi'nin ''İnsan haklarına dayanan demokratik ve laik cumhuriyeti ortadan kaldırmayı'' da suç kapsamına alan 3. 444 oyla maddesi kabul edildi.
Teklifin, Anayasa'nın ''Temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılamaması'' başlıklı 14. maddesini değiştiren 3. maddesinin oylamasına 473 milletvekili katıldı. Değişiklik, 19 milletvekilinin ret oyuna karşı 444 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. 3 milletvekilinin çekimser kaldığı oylamada, 5 oy boş çıkarken, 2 oy da geçersiz sayıldı.
Değişiklikle ''Temel hak ve özgürlüklerin kötüye kullanılaması'' tanımı yeniden düzenleniyor. Buna göre, ''İnsan haklarına dayanan demokratik ve laik Cumhuriyeti ortadan kaldırma'' da suç sayılacak. Yürürlükteki düzenleme ''Amaçlamayı'' suç sayarken, yeni değişiklikle bunun için ''Faaliyet''te bulunma şartını da getiriyor.
GÖZALTI SÜRESİ 4 GÜN
TBMM Genel Kurulu'nda 2. tur görüşmeleri yapılan Anayasa değişikliği teklifinin gözaltı sürelerini düzenleyen 4. maddesi, 446 milletvekilinin oyuyla kabul edildi.
Maddenin oylamasına 468 milletvekili katıldı. Madde, 17 ret oyuna karşılık 446 oyla kabul edilirken, iki çekimser, 2 de boş oy kullanıldı. 1 oy da geçersiz sayıldı.
Anayasa'nın ''kişi hürriyeti ve güvenliği'ni düzenleyen 19. maddesinde değişiklik yapan teklifin 4. addesi, yakalanan ve tutuklanan kişinin, tutulma yerine en yakın mahkemeye gönderilmesi için gerekli süre hariç en geç 48 saat ve toplu olarak işlenen suçlarda en çok 4 gün içinde hakim önüne çıkarılmasını öngörüyor. Halen 15 gün olan süre, teklifte 7 gün olarak yer alırken, 1. tur görüşmelerde iktidar ortaklarının verdiği ortak önerge ile 4 güne indirilmişti.
Madde üzerinde 1. tur görüşmelerde önerge verilmiş olmasına karşılık, 2 tur görüşmelerde herhangi bir önerge verilmedi.
ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ
Hakim ya da yetkili makamın kararı olmadıkça kimsenin üstü, özel kağıtları ve eşyası aranamayacak.
Anayasa'nın ''Özel hayatın gizliliği'' başlıklı 20. maddesini değiştiren değişiklik teklifinin 5. maddesinin oylamasına 443 milletvekili katıldı. Değişiklik 12 milletvekilinin ret oyuna karşı 428 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. 1 milletvekilinin çekimser kaldığı oylamada, 1 oy boş çıktı, 1 oy da geçersiz sayıldı.
Değişiklikle, özel hayatın gizliliğine adli soruşturma ve kovuşturma gerekçesiyle dokunulabileceğine ilişkin Anayasa hükmü kaldırılıyor. Hakim kararı ya da gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda yetkili makamların yazılı emri olmadıkça kimsenin üstü, özel kağıtları ve eşyası aranamayacak ve bunlara el konulamayacak. Yetkili makamların yazılı emri ile yapılan üst, özel kağıt ve eşya arama ile el koyma kararları 24 saat içinde hakim onayına sunulacak. Hakim, kararını el koymadan itibaren 48 saat içinde açıklayacak, aksi halde el koyma kararı kendiliğinden kalkacak.
ILICAK DA OY KULLANDI | ||||
|
KONUT DOKUNULMAZLIÄžI
Teklifin 6. maddesinin oylamasına, 461 milletvekili katıldı. Madde, 14 ret oyuna karşı, 444 oyla kabul edilirken, 1 milletvekili çekimser kaldı, 1 oy boş çıktı, 1 oy da geçersiz sayıldı.
Teklif, Anayasa'nın ''konut dokunulmazlığı''nı düzenleyen 21. maddesini yeniden düzenliyor. Buna göre, ''milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlakın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça'' konutlara girilemeyecek, arama yapılamayacak ve eşyalara el konulamayacak. Yetkili merciin kararı 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulacak. Hakim, kararını el koymadan itibaren 48 saat içinde açıklayacak; aksi halde el koyma kendiliğinden kalkacak.
HABERLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ
Anayasa'nın ''Haberleşme Hürriyeti''ni düzenleyen 22. maddesinde değişiklik öngören değişiklik teklifinin 7. maddesinin oylamasına 454 milletvekili katıldı. Teklif, 18 milletvekilinin ''ret'' oyuna karşı 436 milletvekilinin oyuyla kabul edildi.
''Milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlakın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması'' gerekçeleri olmadıkça haberleşme özgürlüğü sınırlandırılamayacak. Haberleşmenin engellenmesi ve gizliliğine dokunulabilmesi yetkisi, hakim kararı olmadıkça ya da gecikmesinde sakınca bulanabilecek durumlarda da yetkili makamın yazılı emri olmadıkça kullanılamayacak. Yetkili makamın kararı 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulacak. Hakim, kararını 48 saat içinde açıklayacak, aksi durumda karar kendiliğinden kalkacak.
SEYAHAT VE YERLEÅžME HÃœRRÄ°YETÄ°
TBMM Genel Kurulu'nda 2. tur görüşmeleri yapılan Anayasa değişikliği teklifinin 8. maddesi, kabul edildi.
Anayasa'nın ''yerleşme ve seyahat hürriyeti''ni düzenleyen 23. maddesinde değişiklik yapan maddenin oylamasına 457 milletvekili katıldı. Madde, 20 ret oyuna karşı 432 oyla kabul edilirken, 2 milletvekili çekimser kaldı, 1 oy boş çıktı, 2 oy da geçersiz sayıldı.
Getirilen değişiklikle, vatandaşların yurt dışına çıkışlarının sınırlandırılması gerekçeleri arasında sayılan ''ülkenin ekonomik durumu'' ibaresi metinden çıkarılıyor.
KÜRTÇE YASAĞININ KALKMASINA 381 OY
''Düşüncelerin açıklanması ve yayılmasında yasaklanan herhangi bir dilin kullanılamayacağı'' hükmü Anayasa'dan çıkartılıyor.
Anayasa'nın ''Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetini'' düzenleyen 26. maddesinde değişiklik öngören 9. maddenin gizli oylamasına 468 milletvekili katıldı. Değişiklik 78 milletvekilinin ret oyuna karşı 381 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. 4 milletvekilinin çekimser kaldığı oylamada, 3 oy boş çıkarken, 2 oy da geçersiz sayıldı.
Değişiklikle düşüncenin açıklanması ve yayılmasında yasayla yasaklanmış bir dilin kullanılamayacağına ilişkin hüküm kaldırılıyor. Ancak bu özgürlük, ''Milli güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği, cumhuriyetin temel nitelikleri, devletin ülkesiyle bölünmez bütünlüğünün korunması'' amaçlarıyla sınırlandırılabilecek.
Düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğünün kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunla düzenlenecek.
Bu değişiklik ilk 10 madde arasında en yüksek ret oyunu alan madde oldu. Önceki 9 maddenin oylamasında ret oylarının sayısı 21'i geçmezken, bu maddeye 78 milletvekili ret oyu verdi.
HALKIN HABER ALMA HAKKI
Halkın haber alma hakkının sadece belirli nedenlerle sınırlandırılmasını öngören Anayasa değişikliği teklifi kabul edildi.
Anayasa'nın 31. maddesini değiştiren 11. maddenin oylamasına 476 milletvekili katıldı. Değişiklik, 20 milletvekilinin ret oyuna karşı 447 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. Maddenin oylamasında, 3 milletvekili çekimser kalırken, 4 oy boş çıktı, 2 oy da geçersiz sayıldı.
Değişikliğe göre, kamu tüzelkişilerinin elindeki basın dışı kitle haberleşme araçlarından yararlanma hakkı, sadece ''Milli güvenlik, kamu düzeni, genel ahlak ve sağlığın korunması'' gerekçeleriyle sınırlandırılabilecek.
DERNEK KURMA ÖZGÜRLÜĞÜ
TBMM Genel Kurulu'nda 2. tur görüşmeleri süren Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸi teklifinin dernek kurma özgürlüğüne iliÅŸkin 12. maddesi kabul edildi.Â
Madde üzerindeki oylamaya 463 milletvekili katıldı. Madde, 16'ya karşı 439 oyla kabul edildi. Oylamada 2 milletvekili çekimser kalırken, 4 oy boÅŸ çıktı, 2 oy da geçersiz sayıldı.Â
Teklifin 12. maddesi, Anayasa'nın dernek kurma özgürlüğüne iliÅŸkin34. maddesinin Avrupa Ä°nsan Hakları SözleÅŸmesi (AÄ°HS) uyarınca yenidendüzenlenmesini öngörüyor. Buna göre, ''Herkes (gerçek ve tüzel kiÅŸiler), önceden izin almaksızın dernek kurma ve bunlara üye olma ya da üyelikten çıkma'' özgürlüğüne sahip olacak. Dernek kurma özgürlüğü ancak ''milli güvenlik, kamu düzeni, suç iÅŸlenmesinin önlenmesi, genelsaÄŸlık ve genel ahlak ile baÅŸkalarının hürriyetinin korunması sebepleriyle ve kanunla'' sınırlanabilecek.Â
Yeni düzenleme dernek kapatma veya faaliyetten alıkoymanın kanunda belirtilen hallerde; hakim kararıyla yapılabileceğini, acil durumlarda bu konuda verilen yetkili merci kararının da öngörülen sürelerde hakim onayı aranmasını hükme bağlıyor. Bu hükümler vakıflar için de uygulanacak.
TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜ YAPMA HAKKI
Toplantı ve gösteri yürüyüşü yapma hakkı önündeki sınırlamaları kaldıran Anayasa değişikliği kabul edildi.
Anayasa'nın, 34. maddesinde değişiklik yapan 13. maddenin oylamasına 463 milletvekili katıldı. Değişiklik 15 milletvekilinin ret oyuna karşı 444 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. Maddenin oylamasında 1 milletvekili çekimser kalırken, 1 oy geçersiz sayıldı, 2 oy da boş çıktı.
Madde ile toplantı ve gösteri yürüyüşü yapma hakkı önündeki sınırlamalar kaldırılıyor.
Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkına da sadece dernek kurma özgürlüğündeki gerekçelerle sınırlandırma getirilebilecek.
ADÄ°L YARGILAMA HAKKI
TBMM Genel Kurulu'nda 2. tur görüşmeleri süren Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸi teklifinin 14. maddesi, kabul edildi. Madde üzerindeki oylamaya, 464 milletvekili katıldı. Madde, 23 retoyuna karşı 439 oyla kabul edildi. Oylamada, 1 milletvekili çekimser kalırken, 1 oy da boÅŸ çıktı.Â
DeÄŸiÅŸiklik, Türkiye'nin taraf olduÄŸu uluslararası sözleÅŸmelerin öngördüğü ''adil yargılama hakkı''nın Anayasa'da düzenlenmesini saÄŸlıyor. Anayasa'nın ''Hak arama hürriyeti'' baÅŸlıklı 36. maddesindeki düzenlemeye, ''adil yargılanma'' ibaresi ekleniyor.  Â
Bu kapsamda, Anayasa'nın 36. maddesi ''Herkes meÅŸru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir. Hiçbir mahkeme, görev ve yetkisi içindeki davaya bakmaktan kaçınamaz''ÅŸeklinde düzenlendi.Â
ÖLÜM CEZASI
Savaş, çok yakın savaş tehditi ve terör suçları dışında ölüm cezası verilemeyecek.
Anayasa'nın 38. maddesinde değişiklik öngören 15. maddenin oylamasına 465 milletvekili katıldı. Değişiklik, 74 milletvekilinin ret oyuna karşı 383 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. 4 milletvekilinin çekimser kaldığı oylamada, 2 oy geçersiz sayılırken, 2oy da boş çıktı. Bu sonuçla tartışmalı maddelerden biri olan 15. maddenin ilk turdaki 368 olan kabul oyları 383'e yükseldi. Ancak bu arada ret oyları da 65'den 74'e çıktı.Değişiklik, ''Savaş, çok yakın savaş tehdidi ve terör halleri dışında ölüm cezası verilemeyeceği''ni hükme bağlanıyor.
Anayasa'nın 38. maddesinde yapılan değişikliklere göre, yasaya aykırı olarak elde edilmiş bulgular delil olarak kabul edilemeyecek vehiç kimse yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirmemesinden dolayı özgürlüğünden alıkonulamayacak.
TEMEL HAK VE HÃœRRÄ°YETLERÄ°N KORUNMASI
TBMM Genel Kurulu'nda 2. tur görüşmeleri süren Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸi teklifinin 16. maddesi, kabul edildi.Â
Anayasa'nın temel hak ve hürriyetlerin korunmasını düzenleyen 40. maddesinde deÄŸiÅŸiklik öngören teklifin oylamasına 452 milletvekili katıldı. Madde, 425 milletvekilinin oyuyla kabul edilirken, 20 milletvekili ret oyu kullandı; 2 milletvekili çekimser kaldı, 1 boÅŸ oykullanıldı, 4 oy da geçersiz sayılı.Â
Kabul edilen madde, bireylerin yargı ya da idari makamlar önünde sonuna kadar haklarını arayabilmelerine kolaylık ve imkan sağlıyor. Anayasanın 40. maddesine eklenen ikinci fıkra, ''devlet, işlemlerinde,ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorundadır'' hükmünü içeriyor.
EVLİLİKTE EŞLER ARASI EŞİTLİK
TBMM Genel Kurulu’nda Anayasa değişikliği teklifinin 17. maddesi kabul edildi.
Teklifin bu maddesi üzerindeki oylamaya 449 milletvekili katıldı ve madde 30 ret oyuna karşı 410 oyla kabul edildi. Oylamada 2 milletvekili çekimser kaldı, 4 oy boş çıktı, 3 oy da geçersiz sayıldı.
Kabul edilen maddeyle evlilikte eşler arasındaki eşitlik anayasal düzenlemeye alınıyor. Yapılan değişiklikle Anayasa’nın „Ailenin korunması“ başlıklı 41. maddesinin birinci fıkrasındaki „Aile Türk toplumunun temelidir“ hükmüne „ve eşler arasında eşitliğe dayanır“ ibaresi eklendi.
KAMULAÅžTIRMA
TBMM Genel Kurulu’nda 2. tur görüşmeleri süren Anayasa değişikliği teklifinin kamulaştırmaya ilişkin 18. maddesi kabul edildi.
Anayasa’nın „kamulaştırma“ başlıklı 46. maddesinin yeniden düzenleyen teklifin oylamasına, 431 milletvekili katıldı. Madde, 19 ret oyuna karşı 410 oyla kabul edilirken, 1 milletvekili çekimser kaldı, 1 oy da geçersiz çıktı.
Değişiklikle, devlet ve kamu tüzel kişileri, „kamu yararının gerektirdiği hallerde gerçek karşılıklarını peşin ödemek şartıyla“ özel mülkiyette bulunan taşınmazları yasada belirtilen usullere göre kamulaştırmaya yetkili olacak.
Kamulaştırma bedeli ile kesin hükme bağlanan artırım bedeli nakden ve peşin olarak ödenecek.
Tarım reformunun uygulanması, büyük enerji ve sulama projeleri ile iskan projelerinin gerçekleştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla kamulaştırılan toprakların bedellerinin ödeme şekli kanunla gösterilecek. Kamulaştırılan topraktan, toprağı doğrudan işleyerek geçimini sağlayan küçük çiftçiye ait alanların bedeli her durumda peşin ödenecek.
Kanunun taksitlendirmeyi öngörebileceği bu durumlarda taksitlendirme süresi 5 yılı aşamayacak ve taksitler eşit olarak ödenecek. Taksitlerin herhangi bir nedenle ödenmemesi durumunda kamu alacakları için öngörülen en yüksek faiz uygulanacak.
Ä°ÅžSÄ°ZLERÄ° KORUMA
Devlete, çalışanların yanı sıra işsizleri de koruma görevi veren Anayasa değişikliği kabul edildi.
Anayasa’nın 49. maddesini değiştiren teklifin 19. maddesinin oylamasına 432 milletvekili katıldı. Değişiklik, 11 milletvekilinin ret oyuna karşı, 419 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. Oylamada 2 milletvekili çekimser kaldı.
Yeni düzenlemeye göre, devlet çalışanların yanı sıra “İşsizleri“ de koruyacak, çalışma barışını sağlamak için gerekli önlemleri alacak.
MHP İstanbul Milletvekili Mustafa Verkaya, maddeye „Hiçbir kişi ya da kurumun borçlarından dolayı üretimi durdurulamaz“ şeklinde bir fıkra eklenmesini istedi. Yapılan işari oylamada MHP   milletvekillerinin yanı sıra, SP ve AKP milletvekilleriyle bazı ANAP’lılar da „Kabul“ oyu verdi. İşari oylama sonunda sayımda tereddüt olunca Başkanvekili Ali Ilıksoy, elektronik oylama yaptırttı ve önerge reddedildi.
SENDÄ°KA KURMA HAKKI
TBMM Genel Kurulu’nda 2. tur görüşmeleri süren Anayasa değişikliği teklifinin 20. maddesi kabul edildi.
Anayasa’nın „Sendika Kurma Hakkı“ başlıklı 51. maddesinde değişiklik öngören teklifin oylamasına 431 milletvekili katıldı. Madde, 13 ret oyuna karşılık, 415 oyla kabul edilirken, 3 milletvekili oylamada çekimser kaldı.
Anayasa’nın 51. maddesinin ilk fıkrasındaki „işçiler ve işverenler“ ibaresi, “Çalışanlar ve işverenler“ olarak değiştirilerek, diğer çalışanlara da sendika kurma hakkı tanınıyor. Ayrıca, değişiklikle, sendika ve üst kuruluş yöneticiliği için aranan 10 yıl bilfiil çalışmış olma koşulu da kaldırılıyor.
Mevcut düzenlemede yeralan, sendikaların gerekli belgeleri vermemeleri halinde haklarında kapatılma davaları açılmasına yönelik  hüküm de çıkarılıyor.
Kabul edilen değişikle Anayasa’nın 51. Maddesi, şu şekilde düzenlendi:
“Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde,  ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz.
Sendika kurma hakkı ancak milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve ahlak ile başkalarının korunması sebepleriyle kanunla sınırlanabilir.
Sendika hakkının kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir.
Ayını zamanda ve aynı işkolunda birden fazla sendikaya üye olunamaz.
İşçi niteliği taşımayan kamu görevlilerinin bu alandaki haklarının kapsam, istisna ve sınırları, gördükleri hizmetin niteliğine uygun olarak kanunla düzenlenir.
ASGARÄ° ÃœCRET
Asgari ücretin belirlenmesinde çalışanların geçim şartlarının da dikkate alınmasını öngören Anayasa değişikliği kabul edildi.
Anayasa’nın 55. maddesini değiştiren 21. maddenin oylamasına 430 milletvekili katıldı. Değişiklik, 9 milletvekilinin ret oyuna karşı, 414 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. 3 milletvekilinin çekimser kaldığı oylamada, 3 oy boş çıktı, 1 oy da geçersiz sayıldı.
Değişikliğe göre, asgari ücretin belirlenmesinde, “Ülkenin ekonomik durumu„nun yanı sıra “Çalışanların geçim şartları“ da dikkate alınacak.
Ä°LK GÃœNDE 21 MADDE
Genel Kurul, 37 maddelik Anayasa Değişikliği Paketi’nin ikinci tur görüşmelerinin ilk gününde 21 maddeyi görüşerek kabul etti. Gün boyunca sadece yarım saat ara veren Genel Kurul, 9.5 saat süren bir çalışma yaptı.
Başkanvekili Ali Ilıksoy, 21. maddenin oylamasının ardından yarın saat 11.00’de yeniden toplanmak üzere birleşimi kapattı.
Sendika ve üst kuruluşlarının tüzükleri, yönetim ve işleyişleri, Cumhuriyetin temel nitelikleri ve demokrasinin esaslarına aykırı olamaz.“