Anayasa değişikliğinde 2. tur

Anayasa Değişikliği Teklifi'nin ikinci tur görüşmeleri birinci tura göre çok hızlı yapılıyor. İkinci turda önceki görüşmelerde değişiklik önergesi verilmeyen maddeler için bu turda önerge verilememesi ve maddelerin görüşmeye açılmaması çalışmaları hızlandırıyor. Ayrıca Başkanlık Divanı çok sayıda görevli yardımıyla bir madde oylanırken diğerinin oylarını sayıyor ve böylece aynı anda iki madde üzerinde işlem yapılabiliyor. TBMM'de şu ana kadar kabul edilen maddeler şöyle:

DÜŞÜNCE SUÇU

Teklif'in 1. maddesi, Anayasa'nın başlangıç kısmında değişiklik yapıyor. Buna göre, 5. fıkrada geçen, ''hiçbir düşünce ve mülahazanın'' ibaresi, ''hiçbir faaliyetin'' olarak değiştiriliyor.

Maddenin oylamasına 447 milletvekili katıldı. Madde, 18 ret oyuna karşılık 418 oyla kabul edilirken, 5 milletvekili çekimser kaldı, 5 oy boş çıkarken, 1 oy da geçersiz sayıldı.

TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER

2. maddenin oylamasına 458 milletvekili katıldı. Madde, 21 ret oyuna karşılık 430 milletvekilinin oyuyla kabul edilirken, 4 milletvekili çekimser kaldı, 1 oy boş çıktı, 2 oy da geçersiz sayıldı.

Anayasa'nın ''temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılması'' başlığını taşıyan 13. maddesinde değişiklik yapan teklif, şöyle düzenlendi:

''Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasa'nın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasa'nın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.''

Madde üzerinde 1. tur görüşmelerde önerge verilmesi nedeniyle Anayasa gereği 2. turda da önerge verilmesi olanağı doğdu. SP Van Milletvekili Fetullah Erbaş ve arkadaşlarının, maddenin sonuna, ''öngörüldükleri amaç dışı kullanılamaz'' ibaresinin eklenmesini içeren önerge ise kabul edilmedi.

CUMHURİYETİ ORTADAN KALDIRMA FAALİYETİ

Anayasa Değişikliği Teklifi'nin ''İnsan haklarına dayanan demokratik ve laik cumhuriyeti ortadan kaldırmayı'' da suç kapsamına alan 3.  444 oyla maddesi kabul edildi.

Teklifin, Anayasa'nın ''Temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılamaması'' başlıklı 14. maddesini değiştiren 3. maddesinin oylamasına 473 milletvekili katıldı. Değişiklik, 19 milletvekilinin ret oyuna karşı 444 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. 3 milletvekilinin çekimser kaldığı oylamada, 5 oy boş çıkarken, 2 oy da geçersiz sayıldı.

Değişiklikle ''Temel hak ve özgürlüklerin kötüye kullanılaması'' tanımı yeniden düzenleniyor. Buna göre, ''İnsan haklarına dayanan demokratik ve laik Cumhuriyeti ortadan kaldırma'' da suç sayılacak. Yürürlükteki düzenleme ''Amaçlamayı'' suç sayarken, yeni değişiklikle bunun için ''Faaliyet''te bulunma şartını da getiriyor.

GÖZALTI SÜRESİ 4 GÜN

TBMM Genel Kurulu'nda 2. tur görüşmeleri yapılan Anayasa değişikliği teklifinin gözaltı sürelerini düzenleyen 4. maddesi, 446 milletvekilinin oyuyla kabul edildi.

Maddenin oylamasına 468 milletvekili katıldı. Madde, 17 ret oyuna karşılık 446 oyla kabul edilirken, iki çekimser, 2 de boş oy kullanıldı. 1 oy da geçersiz sayıldı.

Anayasa'nın ''kişi hürriyeti ve güvenliği'ni düzenleyen 19. maddesinde değişiklik yapan teklifin 4. addesi, yakalanan ve tutuklanan kişinin, tutulma yerine en yakın mahkemeye gönderilmesi için gerekli süre hariç en geç 48 saat ve toplu olarak işlenen suçlarda en çok 4 gün içinde hakim önüne çıkarılmasını öngörüyor. Halen 15 gün olan süre, teklifte 7 gün olarak yer alırken, 1. tur görüşmelerde iktidar ortaklarının verdiği ortak önerge ile 4 güne indirilmişti.

Madde üzerinde 1. tur görüşmelerde önerge verilmiş olmasına karşılık, 2 tur görüşmelerde herhangi bir önerge verilmedi.

ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ

Hakim ya da yetkili makamın kararı olmadıkça kimsenin üstü, özel kağıtları ve eşyası aranamayacak.
Anayasa'nın ''Özel hayatın gizliliği'' başlıklı 20. maddesini değiştiren değişiklik teklifinin 5. maddesinin oylamasına 443 milletvekili katıldı. Değişiklik 12 milletvekilinin ret oyuna karşı 428 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. 1 milletvekilinin çekimser kaldığı oylamada, 1 oy boş çıktı, 1 oy da geçersiz sayıldı.

Değişiklikle, özel hayatın gizliliğine adli soruşturma ve kovuşturma gerekçesiyle dokunulabileceğine ilişkin Anayasa hükmü kaldırılıyor. Hakim kararı ya da gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda yetkili makamların yazılı emri olmadıkça kimsenin üstü, özel kağıtları ve eşyası aranamayacak ve bunlara el konulamayacak. Yetkili makamların yazılı emri ile yapılan üst, özel kağıt ve eşya arama ile el koyma kararları 24 saat içinde hakim onayına sunulacak. Hakim, kararını el koymadan itibaren 48 saat içinde açıklayacak, aksi halde el koyma kararı kendiliğinden kalkacak.

KONUT DOKUNULMAZLIĞI

Teklifin 6. maddesinin oylamasına, 461 milletvekili katıldı. Madde, 14 ret oyuna karşı, 444 oyla kabul edilirken, 1 milletvekili çekimser kaldı, 1 oy boş çıktı, 1 oy da geçersiz sayıldı.

Teklif, Anayasa'nın ''konut dokunulmazlığı''nı düzenleyen 21. maddesini yeniden düzenliyor. Buna göre, ''milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlakın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça'' konutlara girilemeyecek, arama yapılamayacak ve eşyalara el konulamayacak. Yetkili merciin kararı 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulacak.

Hakim, kararını el koymadan itibaren 48 saat içinde açıklayacak; aksi halde el koyma kendiliğinden kalkacak.

HABERLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ

Anayasa'nın ''Haberleşme Hürriyeti''ni düzenleyen 22. maddesinde değişiklik öngören değişiklik teklifinin 7. maddesinin oylamasına 454 milletvekili katıldı. Teklif, 18 milletvekilinin ''ret'' oyuna karşı 436 milletvekilinin oyuyla kabul edildi.

''Milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlakın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması'' gerekçeleri olmadıkça haberleşme özgürlüğüsınırlandırılamayacak. Haberleşmenin engellenmesi ve gizliliğine dokunulabilmesi yetkisi, hakim kararı olmadıkça ya da gecikmesinde sakınca bulanabilecek durumlarda da yetkili makamın yazılı emri olmadıkça kullanılamayacak. Yetkili makamın kararı 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulacak. Hakim, kararını 48 saat içinde açıklayacak, aksi durumda karar kendiliğinden kalkacak.

SEYAHAT VE YERLEŞME HÜRRİYETİ

TBMM Genel Kurulu'nda 2. tur görüşmeleri yapılan Anayasa değişikliği teklifinin 8. maddesi, kabul edildi.

Anayasa'nın ''yerleşme ve seyahat hürriyeti''ni düzenleyen 23. maddesinde değişiklik yapan maddenin oylamasına 457 milletvekili katıldı. Madde, 20 ret oyuna karşı 432 oyla kabul edilirken, 2 milletvekili çekimser kaldı, 1 oy boş çıktı, 2 oy da geçersiz sayıldı.

Getirilen değişiklikle, vatandaşların yurt dışına çıkışlarının sınırlandırılması gerekçeleri arasında sayılan ''ülkenin ekonomik durumu'' ibaresi metinden çıkarılıyor.

KÜRTÇE YASAĞININ KALKMASINA 381 OY

''Düşüncelerin açıklanması ve yayılmasında yasaklanan herhangi bir dilin kullanılamayacağı'' hükmü Anayasa'dan çıkartılıyor.

Anayasa'nın ''Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetini'' düzenleyen 26. maddesinde değişiklik öngören 9. maddenin gizli oylamasına 468 milletvekili katıldı. Değişiklik 78 milletvekilinin ret oyuna karşı 381 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. 4 milletvekilinin çekimser kaldığı oylamada, 3 oy boş çıkarken, 2 oy da geçersiz sayıldı.

Değişiklikle düşüncenin açıklanması ve yayılmasında yasayla yasaklanmış bir dilin kullanılamayacağına ilişkin hüküm kaldırılıyor. Ancak bu özgürlük, ''Milli güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği, cumhuriyetin temel nitelikleri, devletin ülkesiyle bölünmez bütünlüğünün korunması'' amaçlarıyla sınırlandırılabilecek.

Düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğünün kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunla düzenlenecek.

Bu değişiklik ilk 10 madde arasında en yüksek ret oyunu alan madde oldu. Önceki 9 maddenin oylamasında ret oylarının sayısı 21'i geçmezken, bu maddeye 78 milletvekili ret oyu verdi.