Anadolu usulü meteoroloji

Doğa olaylarında kullanılan halk takvimleri ve inanışları, bazı yörelerde hala gelenekselliğini sürdürüyor. İnanışlara göre, şubat ayının sonunda "Kocakarı", nisan ayının ortasında ise "Camışkıran" soğukları yaşanıyor.
Â
 Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Lütfü Sezen,  çeşitli bölgelerdeki 150'ye yakın yaşlı kişiyle yaptığı yüz yüze görüşmelerde meteorolojiyle ilgili halk inanışlarını araştırdığını belirtti.
Â
 Her yerleşim biriminin kendine özgü takvimi olduğunu ve eski Türk Takvimi'nin ise 12 hayvanlı takvim olduğunu belirten Sezen, Erzurum veçevresinde ise kış mevsiminin yaşandığı bazı aylara yöresel isimler verildiğini sözlerine ekledi.
 
 Ocak'ın "Zemheri", Åžubat'ın "Cücük", Mart'ın "Tohum", Nisan'ın "Abrel", Kasım'ın "Koç", Aralık'ın "Karakış" olarak isimlendirildiÄŸini belirten Sezen, Åžubat ayının son 4 önemli soÄŸuklardan birinin görüldüğü "Abrel'in 5" diye tabir edilen Nisan ayına "Camışkıran", bahar bayramının yaÅŸandığı Mayıs ayının diÄŸer aylardan ayırması nedeniyle de "Ayların Gelini" adı verildiÄŸini söyledi.Â
   Â
CEMRE DÜŞERÂ
   Â
 DoÄŸu Anadolu Bölgesi'nde uzun kış mevsimi geçiren halkın, Åžubat ayı başından itibaren baharı beklemeye baÅŸladığını belirten Sezen, cücük denen Åžubat ayı içinde ateÅŸ parçası anlamına gelen cemrelerin düştüğüne inanıldığını söyledi.Â

İlk cemrenin 7 Şubat'ta havaya düşmesiyle birlikte havaların ısınmaya başladığını ifade eden Sezen, cemrenin 14 Şubat'ta suya, 21 Şubat'ta ise toprağa düştüğüne inanıldığını, bu günlerde güneşli havalarda topraktan buhar çıktığının görüldüğünü sözlerine ekledi.

Ä°LGÄ°NÇ Ä°NANIÅžLARÂ
   Â
 DoÄŸa olaylarında halk takvimine göre uygulama ve inanmaların önemli yer tuttuÄŸunu belirten Sezen, özellikle yaÄŸmur ve dolu ile ilgili bazı inanışları şöyle sıraladı:Â

* Güneşli havada yağmur yağarsa, kurt doğuruyor demektir.

* Zararlı yağmuru kesmek için çamurdan yoğrularak yapılan kurbağa, kıbleye bakan bir duvarın deliğine konursa yağmur kesilir.

* Çamurdan fare yapıp ateş yanında kurutulursa yağmur kesilir.

* Ay doğarken donuk görünürse yağmur yağar.

* Uzunca bir iplik üzerine kırk kelin adı söylenerek düğüm vurulursa yağmur kesilir.

* İlk düşen dolu tanelerinden birisini anasının ilk çocuğu olan biri alıp koynuna koyarsa dolu kesilir.

* Miras olarak intikal eden bir bakır kab dışarıya konursa dolu kesilir.

* Zemheride (ocak ayında) havalar sıcak olursa o yıl kıtlık olur.

* Kar çok yaÄŸar ve erimezse kardan bir kadın yapılarak tabut üzerine konur. Yedi dul kadın bir araya gelerek kardan yapılan bu kadını ılık su ile yıkar ve olduÄŸu yere gömerse karlar erimeye baÅŸlar.Â