Amerikan diyalog diplomasisinin incelikleri
Güncelleme Tarihi:
Amerikalı akademisyen Chester A. Crocker New York Times gazetesine yazdığı makalede, Başkan Barack Obama’nın diyalog diplomasisi gibi bazı kilit terimlerde ustalaşıp bu terimlerin yarattığı beklentileri daha iyi yönetene kadar dış politika hedeflerine ulaşmada zorlanacağını öne sürdü.
Georgetown Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan Chester A. Crocker, New Tork Times gazetesinde 13 Eylül Pazar günü yayımlanan “Terms of Engagement” başlıklı yazısında, Amerika’nın İran ile görüşmeye hazır olduğu yolundaki haberlere atıfta bulunarak Obama’nın “diyalog” politikasıyla işe koyulabileceğini iddia etti.
Amerikalı akademisyen, kendisine göre siyasetin en aldatıcı terimlerinden biri olan diyalog sözcüğünü, Obama yönetiminin, bir önceki Başkan George W. Bush’un muhalifleriyle ve sorunlu ülkelerle görüşmeyi reddeden tutumundan ayrılmak için kullandığını belirtti.
Ancak Crocker’a göre, bu terim, eleştirmenlerce sorunlu ve düşman rejimlerle iyi geçinme politikası olarak yanlış algılandı ve alay konusu oldu.
DİYALOG DİPLOMASİSİ NEDİR?
Crocker devlet idaresinde diyalog diplomasisinin, tatlı dil dökerek uzlaşmak, ilişkileri normalleştirmek veya haydut devletlerle sadece konuşarak sorunların çözüleceği yanılsamasına kapılmak olmadığını ifade etti.
Yazar, diyalog stratejisinin sadece doğrudan görüşmeyi gerektirdiğini; bir devletin pozisyonunu karşısındaki ülkeye iletmesi veya yanıtlarını duyması için bundan daha iyi bir yol olamayacağını öne sürdü.
Crocker görüşmelere başlamanın sadece atılacak ilk adım olduğunu, asıl hedefinse diğer ülkenin çıkar algısını değiştirerek politikalarını tadil etmek olduğunu iddia etti.
GEÇMİŞ DENEYİMLER
Crocker, Amerikalı diplomatların diyalog yoluyla Sovyetler Birliği, Güney Afrika, Angola, Mozambik, Küba, Çin, Libya ve Suriye gibi ülkelerin hesaplarını ve davranışlarını değiştirmeyi başardığına işaret etti.
Diyalog stratejisini doğru uygulamak için kurabiye tarifi gibi bir formülün olmadığını ancak uygun şartlar altında iyi yürütüldüğünde bu stratejinin sonuç getirdiğini belirten Crocker şöyle devam etti:
“Detaylar farklı da olsa bütün diyalog diplomasisi örneklerinin ortak öğeleri vardır. Diyalog bir hedef değil, süreçtir. Baskı uygulamayı, sorular sormayı, kuramsal olasılıklar ortaya atmayı ve karşıdaki ülkenin ilkelerini ve düşünce yapısını mercek altına almayı içerir.
“Ama en önemlisi karşıdaki ülkenin nereye kadar ilerlemeye gönüllü olduğunu test edebilmektir. Yani diyalog diplomasisi diğer devletin cevaplamaktan kaçınacağı veya siyaseten yanıtını veremeyeceği soruları sormak ve topu rakip saha atmaktır.”
RİSKLER
Crocker’a göre diyalog diplomasisi bazı riskleri de beraberinde getirir. Bunlardan biri ülke içindeki muhalefetin olası yıkıcı eleştirileridir. Bir başkası ise görüşmelere başlamak ve resmi pazarlıklara geçmek için her iki taraftan da gelebilecek ön şartlardır.
Ayrıca ona göre bu strateji, haydut rejimlerin diyalog diplomasisinin kendilerine meşruiyet kazandırdığını iddia etmesine de sebep olabilir ve hatta hedefteki rejimi süreçten daha da güçlenmiş şekilde çıkarabilir.
KARAR ZAMANI
Crocker, tüm bu risklere rağmen diyalog stratejisinin başarı şansının da küçümsenmemesi gerektiğine vurgu yaptı. Amerikalı akademisyen şöyle dedi: “Eğer diğer ülkenin karar vericilerinin pozisyonlarını değiştirmeyi başarırsak, bundan sonra karşıdan gelecek bir ‘evet’ cevabına aynı şekilde karşılık verip vermemeye karar vermemiz gerecek... Diyalog diplomasisi bizi seçimler yapmaya zorluyor. Belki de bu diplomasi türünü eleştirenleri en çok korkutan da bu.”
Crocker satırlarını şöyle sonlandırdı: “Obama yönetimi Rusya’nın, İran’ın, Suriye’nin ve hatta Kuzey Kore’nin kollarına koştuğu yönündeki suçlamaları savuşturmaya çalışırken diyalog diplomasisinin mantığını ve tanımını düzeltmek zorunda.
"Her halükarda değişmesini istediğimiz davranışlar karşısında ne önerebileceğimize dair net bir değerlendirme yapmamız gerekiyor. Obama yönetimi gerçekten neye ihtiyacı olduğunu açık açık anlatırsa diyalog diplomasisinin de anlaşılması daha kolay olabilir.”