Ambalaj çöp değildir!
Güncelleme Tarihi:
Avrupa birliği ile uyum sağlama sürecinde, ihraç edilen Türk ürünlerinin ambalajı da önemli...
Avrupa için ambalaj, sağlık, temizlik, uygarlıktır. Üretim, doğaya saygıyı gerektirir. Kaliteli, yeniden kullanılabilir hammadde, minimum atık ve enerji tasarrufu yeğlenir. Avrupa birliği tüketilen ürünlerin ambalajı konusunda giderek daha belirleyici kriterler getiriyor. Türkiye'nin gerek ihraç ürünlerinin Avrupa'daki şansı gerekse AB'ye uyumu açısından ambalaj da köşe taşlarından biri haline gelecek. Geçenlerde ülkemize gelen Avrupa Ambalaj ve Çevre Organizasyonu (EUROPEN) Genel Müdürü Julian Carroll, ‘‘Ambalaj önemsiz bir ayrıntı değildir. Avrupa ile bütünleşmede bu gerçeği göz ardı edemezsiniz’’ uyarısında bulundu. Çevre Bakanlığı AB'nin deneyimlerini örnek alarak Ambalaj Atıkları Yönetmeliği hazırlayacaklarını açıkladı.
DEPREM söylentilerinden tedirgindi, ama Türkiye'ye vereceği çarpıcı mesajları vardı. Cam bir kavanoz, alüminyum bir kutu, varil ya da bir kapağın, kısacası ambalajın ne denli önemli olduğunu hatırlatmak istiyordu. Avrupa Ambalaj ve Çevre Organizasyonu (EUROPEN) Genel Müdürü Julian Carroll'ın İstanbul'daki uluslararası konferansta, ‘‘Doğru ambalaj çöpü azaltır, ihracatı artırır. Avrupa'nın çevreci kriterleri es geçilemez. En temel gereksinimlerimizde, gıdada, ilaçta, sanayide aslolan ambalajdır’’ sözlerinin altı çizilip bir kenara not edildi.
GÖNÜLLÜ İŞBİRLİĞİ
Julian Carroll ile Avrupa'nın deneyimlerine ortak olduk. TÜYAP'taki 5.Ambalaj Endüstri Fuarı münasebetiyle ülkemize geldi. Çevre Koruma ve Ambalaj Atıklarını Değerlendirme Vakfı (ÇEVKO) ve Ambalaj Sanayicileri Derneği'nin organizasyonu olan toplantının konuğuydu. Konferans ‘‘Avrupa'da Ambalaj Kullanımının Temel İlkeleri’’ başlıklıydı. Carroll Avrupa'nın rehberi AB Ambalaj Direktifi'ni anlattı. Aralık 1994'te benimsenen direktif, çevreyi ve ticareti gözeten bir kurallar dizisi. Verdiği örneklerden biri Hollanda'ydı, sanayi ve hükümetin yapıcı, gönüllü işbirliğinden gayet iyi sonuçlar alındığını söyledi.
EUROPEN Genel Müdürü önce genel, daha sonra teknik ayrıntılar verdi. Deneyimlerinin Türkiye için zengin bir kaynak oluşturduğuna işaret etti. ‘‘Avrupa'da Ambalaj Kullanımının Temel İlkeleri: Kullandığımız Ambalajın AB Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Direktifi'ne Uyumu Nasıl Ölçülür?’’ adındaki kitaplarını da tanıtan Carroll'a göre ambalaj, ‘‘ürünün belirlediği sistemler’’ ve gerisi şöyle geliyor:
‘‘Ambalaj, küçük bir detay değil. Ürünün önemli boyutunu oluşturur. Tüketicinin seçimini doğrudan etkiler ve yönlendirir. Ürünü uzun süre sağlıklı bir ortamda korur, taşır, kullanımda kolaylık ve ekonomi sağlar, ürünü tanıtır, sağlıklı, güvenilir, temiz, taze olmasını sağlar ve geri kazanılabilir nitelikte bir malzemeden üretildiğinde atığı azaltır’’ Türkiye gibi gelişmekte olan bir ülkeye neler önerirsiniz sorumuza ise şu yanıtı verdi: ‘‘Büyük resme yani AB'ye bakın. Sürdürülebilirlik ilkesinden şaşmayın. Hedefleri ekolojik, ekonomik ve sosyal faktörler belirlemeli. Ambalaj gizli bir çöptür. Kaynağında atık azaltılması her zaman tavsiye edilir, ancak bu bazen daha pahalıya mal olur’’
ÖNCE BELEDİYELER
Çevre Bakanı Fevzi Aytekin ‘‘kullan-at’’ türü ambalajların aşırı tüketimi sonucu çöp dağları oluştuğunu ve geri kazanımın tüm dünyada tercih edildiğini vurguladı. Bakan Aytekin doğanın korunması, enerjiden tasarruf için Ambalaj Atıkları Direktifi'nin en kısa sürede hazırlanacağını vaat etti. ÇEVKO Yönetim Kurulu Başkanı Okyar Yayalar ise belediyelerin yükümlülüklerini yerine getirmeden kaydadeğer sonuçlar elde edilemeyeceğini söyledi.
TÜRKİYE’DEN ÖRNEKLER
HUHTAMAKİ VAN LEER
Dünyanın en büyük 10 ambalaj üreticisinden biri. 1919 doğumlu, yıllık cirosu 4 milyar dolar, 45 ülkede 145 üretim birimi, yaklaşık 16 bin çalışanı var. Ekim 99'da Finlandiya kökenli Huhtamaki Grubu ile birleşti. Tüketici ambalajı, Endüstriyel ambalaj, Gıda ambalajı ve gıda servis ürünlerini kapsayan Türkiye temsilcilikleri var. Grubun ‘‘2000'lere doğru’’ tanıtım kitabından bir örnek: Kesilmiş bin tavuk 750 kg çöp çıkarır. Evde temizlenen ve hazırlanan tavuktan arta kalanlar hayli fazladır. Oysa fabrikada ambalajlandığında atıklar jelatin ya da hayvan yemine dönüşebilir. Yani ambalaj çöpü azaltır, kaliteyi yükseltir, verimliliği artırır.
ŞİŞECAM
ÇEVKO'nun etkin üyesi Şişecam, cam atıklarının endüstriye kazandırılmasında lider kurum. Paşabahçe Cam Ambalaj Geri Dönüşüm Sorumlusu Mustafa Özcan, üretimde yüzde 20 cam kırığına gereksinim olduğunu hatırlatıyor ve kavanozlar, şişelerle kumbaraların beslenmesi çağrısı yapıyor. Cam atıkların yüzde 30'u yani 70 bin ton geri kazanılıyor, tekrar cama dönüşüyor ve bunlar 8 ara istasyonda toplanıyor.
BERİCAP KAPAK SAN. AŞ.
Merkezi Almanya'da, Kanada, İngiltere, Brezilya, Çin gibi pekçok ülkede faaliyet gösteren dünya devi BERICAP 1988'den bu yana Çayırova'da. Atık sularını arıtma sistemi, temiz üretimi, fabrikası ve çevre faaliyetleri ve Çevre Yönetim Sistemleri ISO 14001'i 1996'da ambalaj sanayiinde alan ilk kuruluş. Çalışanların evlerinden getirdikleri atıklar, fabrikadaki istasyonlarda toplanıyor, satılıyor ve geri dönüşüme katkıda bulunuluyor.
AB-TÜRKİYE FARKLILIKLARI
AB bütün ambalajların geri kazanımına yönelik olmasını amaçlıyor. Türkiye'de ise sınırlı bir kapsama var.
AB uzun vadeli hedefler koyuyor. Türkiye'de ise her yıl gelişen şartlara göre karar veriliyor ve geri kazanım kota oranları saptanıyor.
AB bu konuda tek bir formatta bilgi istiyor. O formatla uyumlu veri tabanını oluşuracak bir mekanizmamız yok. Türkiye'nin öncelikle kapsamlı bir veri tabanını yani Atık Envanteri'nin çıkarması gerekiyor.
AB sadece ambalajı değil, organik atıkların da geri kazanılmasında ısrar ediyor.
Depolama sahasında bertaraf edilecek atık miktarını kısıtlıyor. Gerek organik gerek ambalaj atıklarının depolama miktarıyla ilgili kısıtlamalar getiriyor. Atıkların gömüldüğü alana da inceleme zorunluluğu getiriyor.