Alo Fetva: Korsan kitap, film kullanmak haram

Radikal'den Fatih Yağmur'un haberi şöyle devam ediyor:

Ramazan'ın başlamasıyla beraber 'orucu ne bozar, ne bozmaz?' gibi sorular da ilahiyatçılara sorulmaya başlanır ve tartışmalar başlar. Her taraftan farklı bir fetvanın yükseldiği Ramazan'da fetvanın merkezini, Alo Fetva Hattı 190'ı arıyoruz...

Telefona "Bayan Fetva için 5'i, Erkek fetva için 6'yı, Aile için 7'yi tuşlayınız" anonsuyla cevap veriliyor. Ramazan nedeniyle fetva hattı oldukça yoğun. Üçüncü girişimimizde telefona bağlanabiliyoruz. Yaklaşık 2 Dakikalık bekleyişin ardından Fetva Hattı'ndan Murat Hoca bağlanıyor. Murat Hoca'ya üniversite öğrencisi olduğumuzu ve ders kitaplarının çok pahalı olduğu için korsanını almak zorunda kaldığımızı ifade ediyoruz ve korsan kitap almak haram mı? diye sormaya başlıyoruz...

Korsan kitap almak, kullanmak haram mıdır?
Murat Hoca: "Aslında bunun hükmü bugün karşılama ve anlayış, insanlar arasındaki ilişkilerdir. Netice itibariyle kitap bir emekle ortaya konan ve bir karşılığı olan bir şey. Bunun bedelini sahibine değil de bir başkasına bile bile verdiğinizde bunun bir sorumluluğu olur."

Ne gibi bir sorumluluk mesela?
"Onun hakkını gasp etmiş olursunuz. Kul hakkına girmiş olursunuz. Artık hakkın durumuna göre, yoğunluğuna göre de bunun bir karşılığı olur. "

Peki ya kitabın orjinali değerinden kat kat fazlaysa?
"Yani böyle bir haksızlık var ise o ayrı. Benzer durum bilgisayar programları ile ilgili düşünülecek olur ise; tröst oluşturulduğu, dünya genelinde bir sömürü aracı haline getirildiği, onun haricindeki herhangi bir girişimin palazlanmasına yahutta işlerlik kazanmasına fırsat verilmediği gibi gerekçelerle yerine göre büyük programların zorunlu olarak bilgisayarla beraber kullanılması hususunda bir takım tereddütler ortaya çıkıyor. Hak gaspına girer mi diye tereddütlere neden oluyor. Normalde hak gaspı gibi görünmüş olmasına rağmen bu yönünü de göz önünde bulundurması gerekir denebiliyor. Gerçekten bir zaruri bir durum mudur? Zorunluluk mudur? Yahutta bir takım mesuliyetler vardır, onların gerekleri yerine getirilmediğinden dolayı mecbur kalınmış bir durum mudur? Bu yönüne ayrıca bakmak lazım. Bizim paramızın olmayışı, falanca kişinin elindeki malı almamız için bizi haklı kılmıyor."

Sonuç olarak korsan kitap, film, program haram mıdır?
"Nasıl ki masasının üstündeki kitabı almaya hakkımız yok ise onun elde etmiş olduğu ürüne, takdir etmiş olduğu bedeli vermeden bugünkü kurallar çerçevesinde hareket etmeden bir şekilde onu elde etmek aynı kapıya çıkmış oluyor. Kul hakkına girmiş oluyor netice itibariyle. Helal diyemiyoruz, haram diyebiliriz. Film izlemeye gelince, programlar için sarf ettiğim gibi tröst anlayışı gibi, sahipleri karşılığında para istiyorlar ve bir yandan da dünya üzerinde sağlamış oldukları tekel nedeniyle yeni şeylerin ortaya çıkmasına mani oluyorlar. Bir yönüyle dünyayı sömürüyorlar. Ama film izlemeye kimse mecbur değildir. Zaruri bir ihtiyaç değildir. Şüphelidir, internetten film indirmekten de uzak durmak lazım."

Korsan Kuran tefsiri okunur mu?
"Mesela Elmalılı Hamdi Yazır'ın tefsiri. Kanunen bir eser belli bir süreyi (Fikri ve Sınai Haklar Kanununa göre bir sanat eserinin koruma süresi ömür boyu +70 yıl) doldurduktan sonra topluma mal oluyor. Dolayısıyla onun korsanı olmayacaktır. Onunla ilgili isteyen herkes herhangi bir yerden izin almadan baskı yapma hakkında sahip oluyor. Bu süreye değerlendirme yapılmalı. Eğer bu süre dolmamışsa Kuran tefsiri olması onu farklı bir hale getirmez. İnsanlar arasında kabul edilen bir hak ise, hukuk ilişkileri bunun üzerine kuruluyor ise bunu din de tanır. Korsan Kuran'ı okumak, hak sahibinin vermiş olduğu bir şey olmamış oluyor. Farz edelim ki namaz kılacağız. Namaz kılacağımız yer bir başkasına ait ve orada namaz kılınmasını istemiyor diyelim. Orada kılınan namaz uygun değildir. Onun hakkı vardır. Sadece telif olarak değil, başkasına ait olan Kuran'ı okumak mesela. Sahibi eğer başkasının okumasını istemiyorsa kul hakkına girilmiş olunuyor. Helal midir, haram mıdır derseniz, haramdır..."