ALA-CA TESTUS
Güncelleme Tarihi:
‘Alanene,’ alaturka, alafranga, alamerikana
On yedinci yüzyılda Avrupa'da Türk usulü modaydı... Komedi yazarı Molière, Kibarlık Budalası adlı piyesi için devrin ünlü müzisyeni Lully'den 'Allaturca' adlı bir parça bestelemesini istemişti... Voltaire'in Candide adlı romanı, dünya imparatorluğunun başkenti İstanbul'da bitiyordu... On dokuzuncu yüzyılda ise Türkiye'de Avrupa modası hakim oldu... Ayağında mercan terlik, sırtında smokin balo beyleri arz-ı endam eylemeye başladı... Avrupa'da aristokrasi zayıfladıkça güçlenen burjuvazi, aristokrat özentisi kesilmişti... Az gelişmiş ülke mütegallibesi de Avrupa'daki benzedibaşılarına benzemeye çalıştı... Özellikle Osmanlı yaşam biçimine özgü anlamında İtalyanca'dan alaturka kelimesi gelmişti... Alaturka karşıtı alafranga ise yine İtalyanca'dan gelme, Frenklerin töre, alışkı ve yaşamına uygun, Avrupa uygarlığını benimsemiş anlamında bir kelimeydi... Avrupa zayıflayınca Amerika hayranlığı baş gösterdi... Son otuz kırk yıldır Osmanlı - Amerikan sentezi gırla gidiyor... 'Alanene' adını uydurduğum gelenekçi kültür, bu üçlemenin arka fonunu oluşturuyor... 'Alamerikana' adını uydurduğum Amerikan hayranlığı furyası, alafrangayı atlayıp alaturkaya, alaturka da 'alamerikana'ya dönüşüyor... 'Alanene,' alaturka, alafranga ve 'alamerikana' dörtlüsünden oluşturduğum 'ala-ca'
testusa buyur ola bu kez de, ala hey!!!
1 Türkiye'nin sosyal değişimini helalarımızdan anlayabiliriz... 'Alanene' yani geleneksel helamız 'kubur veya ayakyolu,' alafranga hela 'tuvalet,' alamerikana tuvalet 'wc' olduğuna göre, alaturka ayakyoluna ne denir?..
a. Yüznumara... Avrupa'da tuvalete numarasız anlamında 'sans numero' denirmiş... Osmanlı zamanında Avrupa'ya 'tetkik ve inceleme' gezisine gönderilen elçilerimiz Fransa'da helaya 'sans numero' dendiğini öğrenmiş (o zamanlar Fransa'da otellerde odalardan ayırt etmek için hela mekanlarına 'numarasız' diyorlarmış...) Fransızca'yı kulaktan öğrenmiş olduklarından Fransızca '-sız' anlamındaki 'sans'ı 100 anlamındaki 'cent' ile karıştırmışlar... İkisi de 'san' okunur... Yurda döndüklerinde helaya alaturka ad olarak 'yüznumara' önermişler... Bazıları sonradan uyanıp '00' demiş ama nafile...
b. Apdeshane
c. Memişane
d. Hiçbiri
2 Alanene ayakkabı 'yemeni,' alaturka ayakkabı 'mest lastik,' alafranga kundura 'potin' ise alamerikana ayakkabıya ne denebilir?..
a. Roosevelt
b. Ike
c. Nike
d. Hiçbiri
3 Alanene ekmek 'bazlama,' alafranga ekmek 'francala' ise, alaturka ekmek ne?..
a. Tayın
b. Somun
c. Lavaş
d. Kete
4 Alanene şeker 'ağda,' alafranga şeker 'bonbon' ise, alaturka şekere ne denebilir acep?..
a. Akide
b. Elmaşekeri
c. Badem ezmesi
d. Hepsi
5 Alanene başörtüsü 'yemeni,' alafranga başörtüsü 'eşarp' ise, alaturka başörtüsüne ne denebilir?..
a. Tülbent
b. Car
c. Yazma
d. Türban
6 Alafranga tıraş 'alabros' ise, alaturka tıraş ne?..
a. Eşek tıraşı
b. Etek tıraşı
c. Damat tıraşı
d. Hiçbiri
7 Alanene yemek yer sofrasında, alamerikana fast food'cuda, alaturka yemek salonun ortasındaki sini veya masada yenirse, alafranga yemek nerede yenir?..
a. 'Mutbak'ta
b. Sedirde
c. Musandırada
d. Dışarıda
8 Alanenesi 'şalvar,' alamerikanası 'blue-jean' ise, alaturkası ne?..
a. Zıpka
b. Potur
c. Kilt
d. Setre pantalon
9 Alafranga şapka 'fötr' ise, alaturka şapka ne?
a. Sarık
b. Kalpak
c. Fes
d. Takke
10 Alaturka bıyık genelde 'pos,' alafranga bıyık 'papyon' ise, alamerikana ince bıyığı kim yarattı?..
a. Duglas bıyığın yaratıcısı aktör Douglas Fairbanks
b. Clark Gable
c. Errol Flynn
d. Mareşal Pilsudski
11 Alafranga müzik 'şanson', alamerikana 'pop' ise, alaturka müziğe ne demeli?
a. Arabesk
b. Fantezi
c. Fasıl
d. Saz
12 Karşılamanın alafrangası 'reverans' ise, alaturkası ne?
a. El öpme - öptürme
b. Temenna
c. Çelme takma
d. Hepsi
13 Alkollü içkinin alaturkası 'müskirat,' alafrangası 'aperitif' ise, alamerikanası ne?
Not: Avrupa'da aperetif yemekten önce içilir... Aperetifin Türkçeleştirilmişi 'açar...' 'İçilir'in alamerikanası,'alınır!!!'...
a. Dijestif
b. Drink
c. Cola
d. Hiçbiri
14 Alafranga gönül ilişkisi 'flört' ise alaturkası ne?
a. Çimdik
b. Pandik
c. İşmar
d. Oynaşma
15 Alanene politikacı Recai Kutan, alaturka Mesut Yılmaz, alamerikana Tansu Çiller ise alafranga politikacımız kim?
a. Bülent Ecevit
b. Deniz Baykal
c. İsmail Cem
d. Hepsi veya hiçbiri
16 Alanene popçu Doğuş, alaturka Sezen Aksu, alafranga Candan Erçetin ise, alamerikana popçu kim?..
a. Meltem Cumbul
b. Tarkan
c. Çelik
d. Hepsi
17 Alanene hurafecilik 'türbeye çapıt bağlamak,' alaturka hurafe zanaatı 'büyü,' alafranga hurafeci 'medyum' ise alamerikana hurafecilik ne?..
a. Truman Show filmindeki gibi uydudan kontrol
b. Spritüalizm
c. 'Medeniyetler Çatışması' tezinin sahibi Huntington'un bilumum 'uydurga'ları
d. Hepsi
18 Gelelim, talk-show'culara... Alanenesı Özcan Deniz, alaturkası Cem Yılmaz, alafrangası Okan Bayülgen ise, alamerikanası kim?..
a. Cem Özer
b. Beyaz
c. Rüstem Batum
d. Hepsi
Yanıtlar: 1 (a), 2 (d), 3 (b), 4(a), 5 (d), 6 (d), 7 (d), 8 (d), 9 (c), 10 (a),
11 (b), 12 (d), 13 (b), 14 (d), 15 (d), 16 (d), 17 (d), 18 (d)