Aklından geçir ‘hareket’ etsin

Bilgi teknolojisindeki ilerleme, dünyanın çeÅŸitli yerlerinde eÅŸzamanlı olarak ortaya yepyeni buluÅŸların çıkmasını saÄŸlıyor. Artık beyin faaliyetlerini, uzaktan algılama yöntemiyle izlemede devrim dönemindeyiz. Bir zamanlar sadece bilimkurgu sayılan durumlar, adım adım gerçekleÅŸiyor. ‘Bilinç-metre’nin icadına çok kalmadı. Brown University, ABD: Hareket yeteneÄŸi kalmamış felçli bir genç, sadece düşünce yetisini kullanarak e.posta yolladı. 24 yaşındaki hastanın beyninde istemli hareketleri saÄŸlayan bölgesine, içinde 100 elektrot bulunan bir yonga yerleÅŸtirildi. Hasta, sadece ‘düşünerek’ bilgisayar ve televizyonu idare edebildi. Beynine yonga yerleÅŸtirildikten 6 hafta sonra e.posta da yollayabilmiÅŸ. Sistem şöyle çalışıyor: Hasta, kullanamadığı kolunu ‘oynatmayı düşünerek imleçi yürütmeyi’ düşünür. Elektrotlar, beynin bu sinyallerini kaydeder. Sinyaller, kenarda duran bir iletici ile bilgisayara gönderilir. Böylece, imleçe ‘yürü!’ komutu eriÅŸmiÅŸ olur. Tübingen Ãœniversitesi, Almanya: Sol gözünün altındaki bir kas hariç, bütün vücudu felçli bir avukat, imleçi, sadece düşünce gücüyle hareket ettirerek iletiÅŸim kurmayı öğrendi. Hasta, bilinci açık herkesin her zaman üretebileceÄŸi ‘YavaÅŸ Kortikal Potansiyel’ denilen elektriksel aktiviteyle beyninin elektrik düzeyini deÄŸiÅŸtirdi. Bu deÄŸiÅŸikliÄŸi, imleç aracılığıyla bilgisayarda harekete dönüştürdü. Tübingen Ãœniversitesi’nden Profesör Niels Birbaumer, 10 yıllık çalışmasının sonucunda sadece o avukatta deÄŸil, tamamen felçli 11 kiÅŸide daha bu yöntemi baÅŸarıyla denedi. Hatta hastalardan biri, satranç bile oynamak istiyormuÅŸ artık. Profesör ÅŸimdi bu sistemi satrança uyarlamak için çalışıyor. Åžu sırada en önemli engel, bu iÅŸlemin yavaÅŸlığı. Hasta, 1 saatte ancak 100 karakter saptayabiliyor. New York State University, ABD: Yarı-felçli 4 kiÅŸi, üzerinde 64 elektrot bulunan özel kepi kafalarına geçirerek, bir ekrandaki imleçi iki deÄŸiÅŸik yönde oynatmayı baÅŸardı. Buna benzer daha önceki bir çalışmada, felçli denek, bir bilgisayar oyun kahramanını düşünce gücüyle ‘yönlendirmiÅŸti’. Princeton Ãœniversitesi, ABD ve Kyoto Nörolojik Bilimler Laboratuvarı, Japonya: Bir insanın ‘ne düşündüğü’, uzaktan algılama sistemiyle çalışan bir manyetik rezonans aleti ile ölçülebildi. AraÅŸtırmacının görmediÄŸi çizgileri denekler gördüğünde, ‘hangi’ çizgiyi görmekte oldukları MR ile saptandı.Londra Ãœniversitesi, Ä°ngiltere: Bilincin, algılama imkanı olmayan kısalıkta uyarıları, beynin algıladığı teorik olarak biliniyordu. Bu, ÅŸimdi deneysel olarak saptandı. 15 milisaniye gibi pek kısa süren bir uyarcıyı göz ‘görmediÄŸi’ halde, beyin, bunun ‘ne’ olduÄŸunu anlıyor. Ä°ki üç cümleye sıkışan, aslında karmaşık ileri teknoloji süreçleriyle saÄŸlanan bu verilerle tıp, bir devrime doÄŸru gidiyor: KonuÅŸamayan hastalar, yazışarak ‘konuÅŸabilecek’. Hareket edemeyenler, motorize tekerlekli iskemleyi hareket ettirebilecek. Nöroprotez kullananlar, kendileri komut verebilecek. Robotik kol-bacak kullananlar da öyle. Omurilik veya beyincik hasarları, hastanın ölene kadar beyninin içinde hapsolmasıyla sonuçlanmayacak. Komadaki bir hastanın bilincinin gerçekte ne kadar açık-kapalı olduÄŸu saptanabilecek.Â