Akdeniz fokları harem sever

Akdeniz Fokları için bu aylar üreme mevsimi. Sefa düşkünü foklar, harem kuruyor.

Bozi, Aşkın, Ney, Anaç, Yağız, Yaslı, Arap, Ferit Jr. Bu isimler, Bozyazı'da tespit edilen Akdeniz Foklarına verildi. Ekim-kasım dönemi Akdeniz foklarının aşk sezonu. Sualtı Araştırmaları Derneği/Akdeniz Foku Araştırma Grubu'nun (SAD/AFAG) Bozyazı temsilciliği, sefa düşkünü fokların hovarda özel hayatını ve harem düzenini araştırıyor. Akdeniz Foklarını evlat edinme kampanyası ise hálá sürüyor.

‘‘Posbıyıklıydı. Hani şu külhanbeylerinki gibi. İri, kömür karası gözlerinde garip bir masumiyet ve merakla bakındı. Dişilerini arandı. Mağarasının etrafında gezinen hemcinsleri tepesini attırdı. Erkekleri bencil ve zamparadır. İki yavru bekliyoruz. Meryem ve Yaslı yine hamile. Yakında National Geographic ekibi buralara gelecek,’’ diyor Ahmet Bolat. Sualtı Araştırmaları Derneği/Akdeniz Foku Araştırma Grubu(SAD/AFAG) Mersin'in Bozyazı İlçesi Halkla İlişkiler Sorumlusu Bolat, bugünlerde üreme döneminde olan Akdeniz foklarına dair son haberleri duyuruyor.

Ekim-Kasım ayları Akdeniz'in sessiz, sevimli, utangaç, oyunbaz, özgürlüğe tutkun sakinlerinin aşk mevsimi. Şafakta ve günbatımında teknesine atlayan Bolat fokların çok özel sırlarını aktardı. Aile, aşk yaşamları, yavrularıyla muhabbetine ilişkin şunları anlattı:

‘‘Erkekler harem düzeni kuruyor, kendi bölgelerine, mağaralarına başka bir erkeği yaklaştırmıyorlar. Gerekirse ölümüne dövüşüyorlar. Erkekler hayli seçici, dişiler de sadık değil. Sürekli geziniyorlar. Kamaş adlı fok, Kızılliman'ın hakimi. Meryem'den olma oğlu Arap'ı bile iki yıl sonra bölgeden kovdu. Kafaları atıyor, Kıbrıs'a gidip kaçamak yapıyorlar. Her yerde aşk olabilir, kumsalda, denizde, mağarada. Doğum sadece mağarada ve genelde yaz sonlarında. Bölgede üç mağara belirledik. Hamilelik dönemi 11 ay. Genelde bir yavru oluyor. İri dişiler nadiren iki yavru dünyaya getiriyor. Bakışlar cinsiyeti rahatlıkla ele veriyor. Erkekler daha sert, dişiler munis bakışlı. Yavrular afacan çocuklardan farksız, meraklı, heyecanlı. 1-1.5 yaşına kadar anneyle yoğun iletişimde, 120 gün süt emiyor, 44 gün sonra kürk değiştiriyor. Anne kaçıp giderse diğer dişilerin yavruya sahip çıktıkları dikkat çekiyor. Erkekler kayıtsız, çekirdek aile onlara dar geliyor.’’

KORUMANIN ANLAMI

Onca problem varken, Akdeniz foklarını korumanın anlamı ve önemi nedir? Bolat'ın verdiği bilgiye göre asıl amaç Akdeniz'i ve kıyılarımızı korumak. Foklar, kıyıya bağlı canlılar. Denizin, canlıların tükenmesi bizlere de zarar veriyor. Onlar Akdeniz'in sembolü ve korunma vesilesi.

Türkiye'de 6 yıldır, Foça'da 10 yıldır sürdürülen koruma projesi 1998'de Türkiye'ye Henry Ford Avrupa Çevre Koruma Büyük Ödülü'nü getirdi. SAD'ın merkezi Ankara, Foça ve Bozyazı'da temsilcilikler var.

AFAG ekibi 10 kişi. Moritanya ve Fas'taki popülasyonlardan da bilgi alınıyor. Dünyada 450-500 civarında, Türkiye sahillerinde 100 kadar Akdeniz foku olduğu tahmin ediliyor.

Bozyazı'da kesin olarak belgelenen ve isimlendirilen 18 tane. İşte bazıları Bozi, Aşkın, Ney, Anaç, Yağız, Yaslı, Arap, Ferit Jr., Aşkın Jr., Meryem...

15 milyon yıllık geçmişe sahip Akdeniz fokları acaip keyif düşkünü. Mağaralarda miskin, miskin uyumayı, dinlenmeyi severler, güneşlenmeye bayılırlar, sürekli gezerler. Günde 40-50 km'yi gidip gelirler, oyunlar oynarlar.

HER BALIĞI YERLER

Her türlü deniz canlısı ile beslenen foklar 100 metreye kadar dalabiliyor. Balığını su yüzüne çıkartır, içini temizler ve havaya ata, ata yerler. Ağları boş kalan balıkçılara nispet yaparlar sanki. Her balıkta iştahları kabarmaz, ama çok zor durumda kalırlarsa her balığı yerler. Bazı balıkçı teknelerini beller, onlarla birlikte ava gider ve ağlarındakileri tırtıklarlar.

FOKLAR NASIL BELİRLENİYOR?

Dağınık yaşayan, sürekli gezen fokların belirlenmesi hayli güç. Foklar tek, tek sayılıyor. Aynı bireyin tekrar, tekrar sayılmaması için de o bireye ait özellikler belirleniyor. Bu özellikler bazen vücuttaki bir yara izi, bazen renk farkı, büyüklük, leke, bazen de kafa biçimi olabiliyor. Bu özelliklerin belirlenmesi için ise fokların sık görüldükleri yerlerde ve saatlerde gözlem yapılıyor. Bir bireyi diğer foklardan ayıracak özellikleri tanımlandıktan sonra foka, o foku ilk tanımlayan tarafından isim veriliyor. Akdeniz Foku Evlat Edinme Kampanyası ile de ad verilebiliyor.

Cep telefonlu koruma

Akdeniz fokları ve diğer yöre canlıları artık cep telefonlu özel koruma ekiplerinin yakın korumasında. SAD-AFAG kıyı balıkçılarını harekete geçirdi ve önlemler listesi hazırlandı. İlgili bakanlık onay verdi, 1 Nisan'dan itibaren İçel ili Aydınlık ilçesi Sancak burnu ile Bozyazı ilçesi Kızılliman burnu arasındaki bölge Akdeniz foklarının yasama ve üreme alanı olması nedeniyle her türlü trol ve gırgır ile avcılığa kapatıldı. Üreme bozukluklarına yol açan ışıkla avcılık da yasaklandı. Bu önlemlerin bekçisi olmak ve Sahil Güvenlik Kuvvetleri'ne destek sağlamak amacıyla bölgede 10 kıyı balıkçısına cep telefonu hediye edildi. Diğer balıkçılar da kendi imkanlarıyla cep telefonu edinerek deniz ekosistemine koruma seferberliğine katıldılar. Hasta, yaralı, öksüz foklar ve öbür gözlemler AFAG Mersin temsilciliği ofisine derhal bildiriliyor. Bu veriler FokData adı altında veri tabanına aktarılıyor ve kıyılarımızdaz koruma önceliklerinin belirlenmesinde kullanılıyor.

Ahmet Bolat ofis çalışmaları, eğitici seminerler, mağara kontrolleri, gözlemlerle Akdeniz foklarına yaşamını adamış bir doğasever.