AK Parti indi MHP çıktı HDP ve CHP çok ilde yerinde saydı

AK Parti, Antalya hariç bölgedeki 7 ilde değişen oranlarda oy kaybetmiştir. Bu oy kaybı AK Parti’nin bölgedeki 4 ilde (Adana, Antalya, Mersin, Burdur) birer milletvekilliği kaybetmesine yol açmıştır.

CHP’nin bu bölgedeki illerde 2011 seçiminde aldığı oyu koruduğu söylenebilir.

Bu parti, Mersin ve Hatay gibi illerde neredeyse üç yıl önceki oyunu aynen tekrarlamıştır. Ancak seçmen sayısının geçen üç yıl içinde artığı hesaba katıldığında, CHP’nin oyunu koruduğu illerde reel olarak gerilediği sonucuna varmak gerekir. CHP 2 ilde (Mersin, Maraş) milletvekilliği kaybetmiştir.

MHP, bu bölgedeki 8 ilde de oyunu artırmış ve bunun sonucu 3 ilde (Burdur, Mersin, Kahramanmaraş) milletvekili sayısını ya artırmış ya da ilk kez milletvekili çıkartmıştır. Benzer bir artış eğrisi HDP açısından da geçerlidir. HDP, bölgedeki bütün illerde oylarını artırmış, Mersin ve Adana gibi illerde ciddi oy patlamaları gerçekleştirmiştir. HDP, Antalya’da ilk kez milletvekili çıkartırken, Adana ve Mersin’de birer olan milletvekili sayısını 2’ye çıkartmıştır.

‘Hizmet gitmedi’ algısı belirledi

ADANA’da 2011 seçiminde bağımsız adaya 90 bin oy çıkmıştı. Bu seçimde HDP’nin 183 bin dolayında seçmenin oyunu alıp 2 milletvekilini rahatlıkla çıkarması, seçimin bu ildeki en önemli sürprizi oldu. Üstelik, HDP’nin her iki adayı da yerelde tanınmayan, genel merkezden atanmış isimlerdi. Artık Adana’nın ‘tescilli sosyalist’ bir milletvekili var: Rıdvan Turan. Seçimin Adana’daki ‘kazananı’ ortaya çıkarken, 2011’de yüzde 37.48’lik oy oranıyla 6 milletvekili çıkaran AK Parti 7.36 puan düşüşle bir vekilden oldu. Kaybettiği 50 bin dolayında oyun sahiplerinin bir bölümü sandığa gitmedi, bir bölümü ise HDP ve MHP’yi tercih etti. CHP’nin yanına çekeceğini düşündüğü seçmenlerin bir bölümünün ise HDP’ye kaydığı anlaşıldı. Hem CHP İl Başkanı’nın değerlendirmeleri, hem de tulum CHP’li bazı sandıklardan HDP’ye oy çıkması bu yönelişi doğruladı. MHP, büyükşehir ile 8 ilçede belediye başkanlıklarını elinde bulundurmanın avantajına da dayanarak bu ildeki 3 milletvekilinin sayısını 4’e çıkartmayı hedefliyordu. Ancak oyunu 50 bin dolayında artırmış olmasına rağmen hedefini tutturamadı. AK Parti oylarının gerilemesinin nedenleri arasında, Adana halkının diğer iller kadar hizmet alamadığı görüşü yaygın bir şekilde ifade ediliyor. Adana Büyükşehir Belediyesi’nin gelirinin yüzde 40’ının metro borcuna kesilmesi, Çukurova Havaalanı inşaatının durması, Ceyhan’da rafineri ve tersane gibi beklenen büyük yatırımlara bir türlü girişilmemiş olması AK Parti’ye olan ilgiyi azalttı. Bekir KARAKOCA / ADANA

Yoğun göç HDP’nin önünü açtı

ANTALYA’da CHP ve MHP’nin milletvekili sayısı değişmezken, AK Parti’nin 1 milletvekilini HDP aldı. CHP 40 bin, MHP ise 45 bin dolayında oy artışı sağlayabildi. Ancak vekil sayıları değişmedi. HDP Eş Genel Başkan Yardımcısı Saruhan Oluç’u 93 bin oyla Meclis’e gönderen HDP, bu seçimin sürprizi oldu. Yerel seçimlerde belediye başkanlığı için 28 bin oy alan HDP, Demirtaş’ın Cumhurbaşkanlığı adaylığında bu rakamı 58 bine çıkarmıştı. Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan yoğun göç alan kentte Kürt seçmen HDP’ye kilitlendi. Sol hareket de tercihini HDP’den yana yapınca, ilk kez Antalya’dan bir milletvekili çıkardı. Antalya’nın hayal kırıklığı yaşayanı ise bağımsız aday, eski belediye başkanı Hasan Subaşı oldu. 75 bin oy hedefleyen Subaşı ancak 3 bin oy alabildi. AK Parti, Antalya’da 2011’den bu yana girdiği her seçimi kazansa da artan seçmen sayısına karşılık oylarını artıramama krizi yaşıyor. İlde son 4 yılda seçmen sayısı 180 bin arttı. Buna rağmen AK Parti 460 bin bandına demir attı. Partinin aday listesi, hiçbir seçimde olmadığı karar eleştiri aldı, küskünler yarattı. Büyükşehir Belediye Başkanı Menderes Türel, sahada partisinin bir adayı gibi çalıştı. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme eski Bakanı Lütfi Elvan’ın peşi sıra açıkladığı projeler de AK Partili seçmenin başka partilere kaymasını önledi. Türel ve Elvan faktörleri olmasaydı, AK Parti sahillere açılan penceresi Antalya’da bir milletvekili kaybının yanı sıra birinciliği de kaybedebilirdi. CHP’de önseçimin yarattığı başarı beklentisi, sandıklar açılınca boş çıktı. ‘Halkın doktoru’ sloganıyla listenin ilk sırasında yer alan Niyazi Nefi Kara, beklenen sinerjiyi oluşturamadı. Deniz Baykal, vites küçülttü. MHP cephesinde tablo bozulmadı. Antalya’daki aday listeleri ve sıralamalar MHP’yi olası bir başarıdan uzaklaştırdı, milletvekili sayısı 2011’deki gibi 3’te kaldı.
Emre BAYLAN / ANTALYA

Bir bir bir

BURDUR’da 2011 seçimlerinde AK Parti 2 ve CHP 1 olarak dağılan milletvekili sayısı bu seçimde tahmin edildiği gibi AK Parti, CHP ve MHP 1’er olarak paylaşıldı. Burdur’da seçimin kazananı AK Parti’den bir milletvekili alan MHP oldu. Kentte seçimin kaderini belirleyen en büyük ilçe Bucak’tan bir adayı ilk sıraya koyan MHP, 1999 seçimlerinden sonra ilk kez milletvekili çıkararak seçimin kazananı oldu. 2002’den bu yana 2 milletvekili çıkaran AK Parti ise seçimin kaybedeni oldu. Bunda birinci sıraya İstanbul’dan aday adaylığı başvurusu yapan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yakınlığıyla bilinen hukukçu Reşat Petek’in konulması etkili oldu. Sadece doğum yeri Burdur olan ve kentle kuvvetli bir bağı bulunmayan Petek’i AK Parti tabanının bir kısmı ve Burdur’dan başvuran aday adayları kabullenemedi. AK Parti il yönetiminin ‘1 bakan, 2 milletvekili çıkaracağız’ sloganı da tutmadı. CHP ise 3 dönemdir çıkardığı 1 milletvekilini oylarını sınırlı bir şekilde artırarak korudu. Bunda önseçimin ve Burdur Belediyesi’nin AK Parti’den alması etkili oldu. AK Parti, 2011’de 2 vekil çıkarmasını sağlayan 82 bin oy alırken, bu seçimde 72 bine düştü. Yüzde 5.5’e denk gelen AK Parti’nin kayıp oyları ise büyük oranda MHP’ye gitti. Mesut MADAN / BURDUR

‘Kol saati’ faktörü

MERSİN’de bu seçimin kazananı, 2011’de bağımsız adayla aldığı yüzde 9.5’lik oy oranını neredeyse 2 katına (yüzde 18.09) yükseltip 2 milletvekili çıkaran HDP oldu. AK Parti ve CHP birer milletvekili kaybetti. AK Parti’nin kurucuları arasında yer alan Dengir Mir Mehmet Fırat’ın istifa edip Mersin’den HDP milletvekili adayı olması HDP’ye güç katarken, Türkiye partisi olma yolundaki politikasını halka anlatması da HDP’nin başarısında rol oynadı. Bir önceki seçimin birincisi AK Parti, bu kez 5.5 puanlık kayıpla ikinci sırada yer aldı. CHP bu seçimde birinci olsa da yüzde 31.63 olan oy oranı 28.74’e düştü. AK Parti 35 bin dolayında oy kaybına uğradı Mersin’de. Bir yandan eski Belediye Başkanı CHP’li Macit Özcan hakkındaki iddialar ve hakkındaki tutuklama kararı, diğer yandan HDP’nin baraj altında kalmaması düşüncesi CHP’den kayan seçmenin HDP’de toplanmasına neden oldu. CHP’nin 2011’de 305 bin olan oyu bu seçimde 303 bine düştü. Yüzde 23.02 olan oy oranını 24.78’e çıkaran MHP ise 2 olan milletvekili sayısını 3’e çıkararak başarı sağladı. MHP oyları 222 binden 259 bine yükseldi. AK Parti’nin gerilemesinde, önceki dönemde Mersin milletvekili olan eski bakanlardan Zafer Çağlayan’ın isminin 17-25 Aralık yolsuzluk soruşturmalarına karışmasının da önemli etkisi olduğu yaygın bir kanı. Ali Ekber ŞEN / MERSİN

Memleketinde HDP yüzde 4 çıktı

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin memleketi ve MHP’nin Türkiye’de birinci parti olduğu tek il Osmaniye’de bu seçimin sürprizini HDP yaptı. 2011 seçiminde bağımsız aday ile yüzde 0.70 oranı ulaşacan HDP, 336 bin seçmenli bu ilde bu kez 3.89’e çıktı. Ancak bu oran vekil çıkarmasına yetmedi. MHP’nin üçüncü sıradan aday gösterdiği Türkiye Hareketi Kadın Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Loğoğlu’nun rüzgârıyla AK Parti’nin birinciliği düştü. MHP 2, AK Parti 2 vekil çıkarınca CHP, Osmaniye’den eli boş döndü. HDP’nin Osmaniye’deki oyunu artırmasının en önemli nedeni olarak ise AK Parti’nin hem parti tabanında hem de halkın bazı kesimlerinde kabul görmeyen Suat Önal’ı birinci sıraya koyması gösteriliyor. İbrahim EMÜL / OSMANİYE

‘Liste’ CHP’yi frenledi

SURİYE’de çıt çıksa, Hatay’da hangi partiden olursa olsun vatandaşların kulak kabarttığı bir ortam yaşanıyor. Yine de bu ilin seçmeni milletvekili dağılımını değiştirmedi. Hataylıların AK Parti ve CHP’nin aday listelerine tepkisi, ilde tabelası dahi bulunmayan HDP’ye yüzde 6.6’lık bir oranla 55 bin oy getirdi. Ama bu sonuç HDP’nin vekil çıkarmasına yetmedi. Önseçim yapmaması, ardından da Refik Eryılmaz’ı listeye koymaması, CHP’nin Hatay’da beklediği sonucu almasını engelleyen en önemli faktörler oldu. 2011’de 7’nci sıradan aday gösterilince istifa eden Grup Yorum’un eski solisti Hilmi Yarayıcı’nın bu seçimde birinci sırada yer almasıyla CHP ancak mevcut vekil sayısını koruyabildi. AK Parti’nin vaatleri de 37 bin oy kaybetmesini engelleyemedi. MHP ise oyunu yüzde 12.64’ten 13.97’ye çıkartarak bir milletvekilini korudu. Mehmet EZER / HATAY

Suriyeliler kirayı arttırdı

KAHRAMANMARAŞ’ta seçimlerin sürprizi CHP’nin bu ildeki bir milletvekilini MHP’ye kaptırması oldu. AK Parti ise 6 olan milletvekili sayısını korudu. Özellikle kırsal bölgedeki oylarının HDP’ye kayması CHP’nin kaybetmesindeki en önemli etkeni olarak gösteriliyor. MHP ise önemli bir artış sağladı ve milletvekili sayısını 1’den 2’ye çıkartabildi. Bu sonuçta yaşanan siyasi atmosferin yanı sıra partinin ikinci sıra için Prof. Dr. Sefer Aycan tercihi de etkili oldu. AK Parti’nin milletvekili sayısı düşmemesine karşın oy sayısının gerilemesinin nedenleri arasında hükümet ile Cemaat arasındaki kavga da gösteriliyor. MHP’nin sağladığı başarının gerisinde ise aday tercihlerinin doğru yapılması, kapsamlı bir kampanya yürütülmesinin etkisi konuşuluyor. Suriyeli sığınmacıların kente gelişi ile birlikte artan kiralar da AK Parti’nin oyunun düşmesinin nedenlerinden biri olarak gösteriliyor. m Mücahit YOLCU / KAHRAMANMARAŞ

MHP’nin ateşi eski vali

ANKARA’ya geçen seçimde olduğu gibi AK Parti’den 2, MHP ve CHP’den 1’er milletvekili gönderen Isparta’da sandıktan beklenen sonuç çıktı. 2011 seçimleri baz alındığında MHP, oy miktarı açısından bu seçimden kazançlı çıkan parti oldu. 2011’de Isparta’da yüzde 19’luk oy oranıyla üçüncü parti olan MHP, bu seçimde oyunu yüzde 27’ye yükselterek ikinci sıraya yerleşti. MHP’nin oylarının artışında belediyenin MHP’de olması etkisini gösterdi. Ayrıca daha önce Siirt, Sakarya, Trabzon ve Şanlıurfa valilikleri yapan Nuri Okutan’ın liste başı olması, Isparta’da MHP’yi ateşleyen bir faktör oldu. 2011’de yüzde 53 oy alan AK Parti bu seçimde milletvekili sayısını korudu ancak oy oranında gerileme yaşadı. AK Parti’nin 2011’de 135 bin 137 olan oyu, 114 bin 325’e geriledi. Bu düşüşe milletvekili listelerine olan tepki neden oldu. AK Partili seçmen yeni yüzler isterken, seçilen her iki milletvekili de üçüncü dönem için görev yapacak. CHP, 2011’de 55 bin 457 oy alarak yüzde 21.7 ile ikinci parti konumundaydı. Bu seçimde CHP oyunu artırdı ancak yerini kaybetti. 57 bin 676 oy ile yüzde 22.16 oy oranına ulaşan CHP, ikinciliği MHP’ye kaptırdı. Isparta’da AK Parti’nin yetersiz kalmasının nedenleri arasında aday listelerine olan tepkinin yanı sıra ulaşım ve teşvik gibi konular da gösteriliyor. Özellikle Isparta’yı Antalya’ya bağlayan Dereboğazı Karayolu’nun 2011’deki milletvekili seçimlerinde söz verilmesine rağmen hâlâ duble yol yapılamaması ile teşvikte kentin ikinci bölgede yer alması bu kez seçmenden AK Parti’ye tepki olarak geri döndü. Mehmet ERÇAKIR / ISPARTA