AIDS'li kan verilen Y.O.'ya rekor tazminat

İzmir'de, 1996 yılında yaşanan olayda, doktorlar erken doğan Y.O.'nun kanının değişmesine karar verdi. Aile ise kanı Kızılay'dan temin etti. Ancak Kızılay'dan alınan ve bebek Y.O.'ya nakledilen kanda AIDS hastalığına neden olan HIV virüsünün bulunduğu ortaya çıktı.

TAZMİNAT DAVASI AÇTILAR

Y.O.'da HIV taşıyıcısı oldu. Büyük acı yaşayan Y.O.'nun evhanımı annesi Neşe O. ve minibüs şoförlüğü yapan babası Nazif O., hukuki mücadele başlattı. Soluğu adliyede alan aile, 1997 yılında avukatları Mehmet Emin Keleş ve eşi Mehrigül Keleş aracılığıyla İzmir 3'ncü Asliye Hukuk Mahkemesi'nde, Kızılay ve Sağlık Bakanlığı'na karşı çocuklarının hastalıkla mücadelesi için kullanmak üzere 75 bin liralık manevi tazminat davası açtı.
İzmir 3'ncü Asliye Hukuk Mahkemesi'ndeki tazminat davası 7 ay sürdü. Dönemin mahkeme hakimi Salih Dirik, Kızılay'ı AIDS'li kan vermekte kusurlu buldu. Gerekçeli kararında, Küçük Y.'ye çok iyi bakılması, çok zengin ortamda yetiştirilmesi ve hayatını idame ettirmesi gerektiğini belirten yargıç, “Katrilyonlar verilse dahi, bu ihlal karşısında azdır” demek suretiyle Kızılay'ı 35 bin lira tazminat ödemeye mahkum etti.

DAVA REDDEDİLDİ

Yargıtay, yerel mahkemenin verdiği kararı onayınca Kızılay, Y.O.'ya 1998 yılında yasal faiziyle toplam 60 milyar lira tazminat ödedi. Sağlık Bakanlığı'na da dava açmakta kararlı olan ailenin avukatları Emin Keleş ve Mehrigül Keleş, 1998'de İzmir 4'ncü İdare Mahkemesi'ne müracaat etti. İdare Mahkemesi heyeti, davanın yasal süre içinde açılmadığını belirterek davayı reddetti.

Ailenin avukatı Mehmet Emin Keleş, İdare Mahkemesi'nin ret kararına itiraz edip, Danıştay'a başvurdu. Danıştay 10'ncu Dairesi, tam 3 yıl sonra karar vererek Y.O.'nun yasal süre içinde Sağlık Bakanlığı'na dava açtığına karar verip, yerel mahkemenin verdiği kararı bozdu. Danıştay'ın bozma kararı üzerine yeniden davaya bakan İzmir 4'ncü İdare Mahkemesi, 2003 yılında verdiği yeni kararla, Y.O.'nun tazminatı hak ettiğini, ancak tazminat verilmesinin ‘zenginleştireceğini’ gerekçe göstererek davayı ikinci kez reddetti.

AİHM'NE TAŞIDI

Avukat Mehmet Emin Keleş, İdare Mahkemesi'nin ikinci ‘ret’ kararına da itiraz ederek, bu kez davayı Danıştay'a taşıdı. Danıştay'a gönderilen itiraz dilekçesinde Kızılay'ın daha önce tazminata mahkum edilmesinin, Sağlık Bakanlığı'nın sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağını belirten Keleş, Anayasa gereği idarelerin kendi işlem ve eylemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü bulunduklarını belirtti. Aradan 2 yıl daha geçmesine rağmen Danıştay'ın karar vermemesi üzerine avukat Keleş, 2005 yılında Sağlık Bakanlığı'na karşı açılan davanın 7 yıldır sürmesinin adil ve makul yargılamaya aykırı olduğunu iddia ederek AİHM'e başvurdu. Ailenin mağduriyetini giderilmesi için Türkiye'den 4 milyon liralık tazminat istedi. Avukat Keleş, başvuru dilekçesinde Sağlık Bakanlığı aleyhine açılan tazminat davasının makul sürede bitirilemediğinden adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini hatırlattı.

BAKANLIK TAZMİNAT ÖDEMEYE MAHKUM OLDU

AİHM'e başvuru yapıldıktan 3 yıl sonra İzmir 4'ncü İdare Mahkemesi, Sağlık Bakanlığı'na karşı açılan davayı sonuçlandırdı. Bu arada Y.O.'nun HIV'li kanı alması üzerinden 12 yıl geçti. 2008'de mahkeme, Sağlık Bakanlığı'nın 159 bin liralık tazminat ödemesine karar verdi. İki yıl öncesine kadar hem Kızılay'ı, hem de Sağlık Bakanlığı'nı tazminat ödemeye mahkum ettiren O. Ailesi, AİHM'inde de, şu ana kadar Türkiye aleyhine verdiği en ağır tazminat kararını aldırdı.

AİHM KARARINA UYULDU

Strazburg'ta faaliyet gösteren AİHM, açılan davayı sonuçlandırdı. Mahkeme, Türkiye Cumhuriyeti'ndeki yargılama süreçlerini uzun uzun anlattığı kararında, Türkiye'yi AİHM Sözleşmesi'nin yaşam, adil yargılama ve etkin çare haklarına ilişkin maddelerin ihlal edildiğini bildirerek, O. ailesine maddi tazminat olarak 300 bin, manevi tazminat olarak 78 bin ve mahkeme masrafları olarak da 3 bin euronun ödenmesine karar verdi. Türkiye Cumhuriyeti olarak, AİHM'de verilen kararı yerine getiren devlet, geçen hafta O.'nun ailesine mahkeme kararına uygun olarak yasal faiziyle birlikte toplam 948 bin TL tazminat ödemesinde bulundu.