AIDS'in insana şempanzeden geçtiği kesinleşti

Hastalığa yol açan virüsün (HIV) yıllarca izini süren bilim adamları, balta girmemiş ormanlarda yaşayan kuyruksuz maymunların dışkılarından alınan 1.300'den fazla örnek üzerinde çalıştı. Örneklerin alınmasından önce de virüsün genetik değişimlerinin izini sürmeyi sağlayacak test yönteminin bulunması için, 7 yıllık bir çalışma yapıldı ve bir yöntem geliştirildi.

İnsandaki HIV'in kökeniyle ilgili yapılan çalışmayla ilgili olarak, Alabama Üniversitesi'nden Dr. Beatrice Hahn'ın kaleme aldığı makale, bugün yayımlanan Science dergisinde yer aldı. Hahn, “Bu hastalıkla, 25 yıldır beraberiz. Tedavisine, aşısına sahip değiliz. Ancak artık nereden geldiğini biliyoruz” dedi.

Bilim adamları uzun zamandır, maymunlarda AIDS'e yol açan ve SIV olarak adlandırılan virüsün varlığını biliyorlardı. Bu virüse yalnızca, vahşi ortamda yaşamayan, insanlar tarafından bakılan maymunlarda rastlanmıştı. Hahn'ın ekibi, Kamerun'un güneyinde, birbirinden çok uzak bölgelerde ayrı topluluklar halinde yaşayan şempanzeler üzerinde yaptığı araştırmalarda, bazı şempanze topluluklarının, yüzde 35'e varan oranlarda AIDS'e yakalanmış olduğunu, bazı topluluklarda ise hastalığın hiç görülmediğini belirledi.

Kamerun'da, Sanaga nehri kıyılarında yaşayan bazı şempanze topluluklarında, insandaki AIDS'e yol açan ve üç tipi bulunan HIV-1 virüsüne genetik olarak çok yakın bir virüsün varlığı tespit edildi. Hahn makalesinde, insan ve şempanzedeki virüslerin bu genetik yakınlığının “çok çarpıcı, belirgin olduğunu” belirtti.

HIV taşıyan bir insanın ilk kez tespit edildiği yer de bu bölgenin çok yakınında bulunuyor. Bu kişi, 1959 yılında Kongo'da belirlenmişti. O zamanlar ne olduğu bilinmeyen bu hastalığa yakalanmış olan kişinin kan örnekleri alınarak saklanmıştı. Bundan onlarca yıl sonra, insanlığın AIDS hastalığından haberi oldu.

Bu hastalığın şempanzeden insana geçişinin muhtemelen, insanın ısırılması veya insanın maymun eti yemesi sonucu olduğu tahmin ediliyor. İnsandakine çok yakın genetik özelliklere sahip virüsü taşıyan şempanzelerin yaşadığı bu bölgedeki Sanaga nehri, ticari amaçlarla kullanılıyor ve buradan kaynaklanan hastalığın, kalabalık bir yerleşimin bulunduğu, yakındaki Kinsaşa'ya ulaştığı düşünülüyor. Ancak Hahn, virüsü şempanzelerden ilk alan kişiyle, virüsün Kinsaşa'ya ulaşması aşamasına değin, arada kaç kişiye bulaşmış olabileceğinin bilinmediğini belirterek, “Belki arada 1 kişi, belki de 100 kişi vardır. Ama sonuçta kentsel ortama ulaştı ve ondan sonra da hızla yayıldı” dedi.

Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü AIDS bölüm başkanı Dr. Anthony Fauci, çalışmayı yorumlarken, “HIV'in kökeniyle ilgili her tür sorunun yanıtı alınmış gibi gözüküyor, kaynağının, inilebildiği kadar yakınına inilmiş olması çok önemli” dedi.