Afganistan'a giren herkes yenilgiye uğradı
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Eylül 18, 2001 01:39
Afganistan şimdiye kadar düşmana geçit vermedi. Önce Persler sonra İngilizler hezimete uğradı. İşgale kalkan süper güç Sovyetler'in sonu oldu.
Şimdi ise ABD' de bu ülkeyi cezalandırmaya hazırlanıyor. Uzmanlar ise ABD'yi uyarıyor: ‘Dikkatli olun! Tarihten ders alın!’
‘Afganistan’a geniş çaplı bir bombardıman hata olabilir. Tarihten ders almalıyız - terörizm sorununu geniş-çaplı bir bombardımanla çözemezsiniz.' ABD'ye yönelik bu uyarı Sovyet gizli servisi KGB'nin uzantısı olan Rus Federal Güvenlik Bürosu'nun eski Başkanı Nikolai Kovalyov'dan geliyor.
Afganistan'ın sarp dağları, derin vadileri şimdiye kadar kimseye yol vermedi. Persler'den sonra 19'uncu yüzyılda işgale kalkan İngiltere Kraliçesi'nin askerleri hezimete uğradı. Sonra da Ruslar aynı yenilgiyi yaşadı. ‘Katil Hindular’ anlamına gelen Hindu-kuş dağları düşmanın sonu oldu. 1989 yılında 10 yıllık bir işgalin ardından Afganistan'dan çekilmek zorunda kalan Sovyet askerlerinin görüntüleri hala hafızalarda. Afganistan aynı zamanda Sovyetler Birliği gibi bir süpergücün sonunu hazırlayan darbelerden de biri oldu.
VURACAK HEDEF YOK
Yıllardan beri savaşta olan Afganistan'ı modern silahlarla kontrol etmek, zanlıları uydu ve ısıya duyarlı füzelerle avlamaya çalışmak çok zor. Çünkü yeraltı tünelleri ve inlerde gizlenen düşmanı bulup ortaya çıkarmak kolay değil. Irak ve Bosna harekatlarında olduğu gibi bombalar için yok edilecek radarlar, uçaksavar bataryaları, köprüler, yollar yani belirgin hedefler de yok. Eğitim kampı, cephanelik gibi olası Taliban hedefleri de çoktan boşaltıldı.
ÜÇ GERİLLA ÖLÜR
Kovalyov, ‘İlk hata geniş çaplı bir kara harekatı olur. Dağlarda nereyi ve nasıl havaya uçuracağınızı kestirmek imkansızdır. Bir sürü patlayıcı atarsınız belki en fazla üç gerilla ölür. Ancak ülke mağara ve vadilerle dolu’ diyor. 1980'li yıllarda Sovyetler'e karşı savaşmak üzere eğitilen Talibanlar, dünyanın en iyi gerilla savaşçılarının başında geliyor.
5 soruda Taliban ve bin Ladin
Niye tek yönetim yok
653 bin kilometrekare yüzölçümlü 25 milyon nüfuslu ülke karmaşık bir etnik yapıya sahip. Nüfusun % 38'i Peştun, % 25'i Tacik, % 6'sı Özbek, % 19'u Hazara, geri kalan ise Türkmen, Baloh gruplarından oluşuyor. Etnik ayrılıklar yüzünden birlik sağlanamıyor.
Mücahitler niye dinci
Sovyet işgalinin ardından dünyanın çeşitli yerlerinden İslami militanlar, Ruslarla savaşmaları için bölgeye eğitilip yollandılar. Mücahitler, Mısırlı Müslüman Kardeşler tarafından eğitildikleri için aşırı dinci unsurlar güç kazandı.
Taliban nasıl doğdu
Sovyet yenilgisinden sonraki karışıklık ortamında Pakistan'dan gelen yardım konvoyları bir grup Mücahit tarafından yağmalanınca 100 kişilik silahlı bir öğrenci grubu müdahale ederek yağmaya son verdi. ‘İslami Talebe’ ya da bildik adıyla Talibanlar güç kazanmaya başladı.
ABD, Usame bin Ladin olduğunu nerden biliyor
Suudi terörist, kutsal topraklardan İsrail ve ABD'nin uzaklaştırılmasını istiyor. Sık sık bu iki ülkeye karşı cihat çağrısında bulunmuştu. Washington uçaklarla eylem yapan 19 korsanla bin Ladin arasındaki bağlantıyı kesin tespit etmiş, ancak güvenlik nedeniyle detay vermiyor.
Niye üstlenmiyor
Bin Ladin geri planda kalıp Hıristiyan ve İslam dünyasını kışkırtarak, din savaşı çıkarmaya çalışıyor. Daha önce de Kenya, Tanzanya ve Yemen'deki saldırıların da arkasında olduğu sanılıyordu. Ancak hiçbirini üstlenmedi.
İşte savaşın aktörleri
Molla Ömer
Taliban Hareketi'nin başını çekiyor. Fotoğrafları yasakladığı için yüzü Afganistan'da pek aşina değil. Büyük kızını Usame bin Ladin'e vererek Suudi teröristle akraba oldu. Emrinde 45 bin asker var.
Muhammed Fehim
Kuzey ittifakının başındaki Ahmed Şah Mesud'un, ABD'deki terör dalgasından iki gün önce suikastte öldürülmesi üzerine onun yerine geçti. 15 bin askeri var. Pencşir Aslanı olarak tanınan Ahmed Şah Mesud muhalifleri bir araya toplamaya başlamış ve ABD'den Afganistan'daki tarafsız tutumundan vazgeçmesini istemişti.
General Dostum
Özbek komutan General Dostum'un Yönetimi'nde 10 bin asker var.
İsmail Han
Herat'da yıllarca kontrolü sağlayan İsmail Han'ın kentin Taliban tarafından ele geçirilmesinin ardından İran'a sürgüne gittikten sonra savaşmak üzere ülkenin Kuzey'ine geri döndü.
Hacı Kadir
Eski Celalabad Valisi. Peştun bölgesinde Taliban karşıtı eylemlere liderlik ediyor.
Kerim Halili
İran destekli Şii gerillalara liderlik ediyor, 50 bin askerleri var.
‘Afganistan’a geniş çaplı bir bombardıman hata olabilir. Tarihten ders almalıyız - terörizm sorununu geniş-çaplı bir bombardımanla çözemezsiniz.' ABD'ye yönelik bu uyarı Sovyet gizli servisi KGB'nin uzantısı olan Rus Federal Güvenlik Bürosu'nun eski Başkanı Nikolai Kovalyov'dan geliyor.
Afganistan'ın sarp dağları, derin vadileri şimdiye kadar kimseye yol vermedi. Persler'den sonra 19'uncu yüzyılda işgale kalkan İngiltere Kraliçesi'nin askerleri hezimete uğradı. Sonra da Ruslar aynı yenilgiyi yaşadı. ‘Katil Hindular’ anlamına gelen Hindu-kuş dağları düşmanın sonu oldu. 1989 yılında 10 yıllık bir işgalin ardından Afganistan'dan çekilmek zorunda kalan Sovyet askerlerinin görüntüleri hala hafızalarda. Afganistan aynı zamanda Sovyetler Birliği gibi bir süpergücün sonunu hazırlayan darbelerden de biri oldu.
VURACAK HEDEF YOK
Yıllardan beri savaşta olan Afganistan'ı modern silahlarla kontrol etmek, zanlıları uydu ve ısıya duyarlı füzelerle avlamaya çalışmak çok zor. Çünkü yeraltı tünelleri ve inlerde gizlenen düşmanı bulup ortaya çıkarmak kolay değil. Irak ve Bosna harekatlarında olduğu gibi bombalar için yok edilecek radarlar, uçaksavar bataryaları, köprüler, yollar yani belirgin hedefler de yok. Eğitim kampı, cephanelik gibi olası Taliban hedefleri de çoktan boşaltıldı.
ÜÇ GERİLLA ÖLÜR
Kovalyov, ‘İlk hata geniş çaplı bir kara harekatı olur. Dağlarda nereyi ve nasıl havaya uçuracağınızı kestirmek imkansızdır. Bir sürü patlayıcı atarsınız belki en fazla üç gerilla ölür. Ancak ülke mağara ve vadilerle dolu’ diyor. 1980'li yıllarda Sovyetler'e karşı savaşmak üzere eğitilen Talibanlar, dünyanın en iyi gerilla savaşçılarının başında geliyor.
5 soruda Taliban ve bin Ladin
Niye tek yönetim yok
653 bin kilometrekare yüzölçümlü 25 milyon nüfuslu ülke karmaşık bir etnik yapıya sahip. Nüfusun % 38'i Peştun, % 25'i Tacik, % 6'sı Özbek, % 19'u Hazara, geri kalan ise Türkmen, Baloh gruplarından oluşuyor. Etnik ayrılıklar yüzünden birlik sağlanamıyor.
Mücahitler niye dinci
Sovyet işgalinin ardından dünyanın çeşitli yerlerinden İslami militanlar, Ruslarla savaşmaları için bölgeye eğitilip yollandılar. Mücahitler, Mısırlı Müslüman Kardeşler tarafından eğitildikleri için aşırı dinci unsurlar güç kazandı.
Taliban nasıl doğdu
Sovyet yenilgisinden sonraki karışıklık ortamında Pakistan'dan gelen yardım konvoyları bir grup Mücahit tarafından yağmalanınca 100 kişilik silahlı bir öğrenci grubu müdahale ederek yağmaya son verdi. ‘İslami Talebe’ ya da bildik adıyla Talibanlar güç kazanmaya başladı.
ABD, Usame bin Ladin olduğunu nerden biliyor
Suudi terörist, kutsal topraklardan İsrail ve ABD'nin uzaklaştırılmasını istiyor. Sık sık bu iki ülkeye karşı cihat çağrısında bulunmuştu. Washington uçaklarla eylem yapan 19 korsanla bin Ladin arasındaki bağlantıyı kesin tespit etmiş, ancak güvenlik nedeniyle detay vermiyor.
Niye üstlenmiyor
Bin Ladin geri planda kalıp Hıristiyan ve İslam dünyasını kışkırtarak, din savaşı çıkarmaya çalışıyor. Daha önce de Kenya, Tanzanya ve Yemen'deki saldırıların da arkasında olduğu sanılıyordu. Ancak hiçbirini üstlenmedi.
İşte savaşın aktörleri
Molla Ömer
Taliban Hareketi'nin başını çekiyor. Fotoğrafları yasakladığı için yüzü Afganistan'da pek aşina değil. Büyük kızını Usame bin Ladin'e vererek Suudi teröristle akraba oldu. Emrinde 45 bin asker var.
Muhammed Fehim
Kuzey ittifakının başındaki Ahmed Şah Mesud'un, ABD'deki terör dalgasından iki gün önce suikastte öldürülmesi üzerine onun yerine geçti. 15 bin askeri var. Pencşir Aslanı olarak tanınan Ahmed Şah Mesud muhalifleri bir araya toplamaya başlamış ve ABD'den Afganistan'daki tarafsız tutumundan vazgeçmesini istemişti.
General Dostum
Özbek komutan General Dostum'un Yönetimi'nde 10 bin asker var.
İsmail Han
Herat'da yıllarca kontrolü sağlayan İsmail Han'ın kentin Taliban tarafından ele geçirilmesinin ardından İran'a sürgüne gittikten sonra savaşmak üzere ülkenin Kuzey'ine geri döndü.
Hacı Kadir
Eski Celalabad Valisi. Peştun bölgesinde Taliban karşıtı eylemlere liderlik ediyor.
Kerim Halili
İran destekli Şii gerillalara liderlik ediyor, 50 bin askerleri var.