Afganistan’da üretilen tek Afgan halısı

Masallara, romanlara konu olmuş, ünü yüzyılları aşarak bugüne ulaşmış Afgan halıları, ülkenin 30 yılı aşkın süredir işgal ve savaşlarla şekillenen kaderinden dolayı artık Pakistan’da üretiliyor. Ancak, senelerdir siyasi kaosun hüküm sürdüğü ülkedeki koşullar yatırımcıları kolaylıkla caydıracak güçlükte olsa da, çıkış noktası ülkeyi kalkındırmak olduğunda aşılamayacak duvar yok. İşte çok küçük yaşta ülkelerinden kopmak zorunda kalan iki Afgan kardeşin senelerce Avrupa ve ABD’de edindikleri tecrübelerle kurduğu Ariana markasının da öncelikli amacı bu.

Alishah ve Ahmad Shah Ahmadi, Afganistan’ın başkenti Kabil’de doğdular. Halıcılık onlarda bir aile geleneğiydi. Önce dedeleri, sonra da babaları ve iki amcaları Afganistan’da halı satıyordu. Onlar da büyüklerinin izinden yürüdü. Kilim satmaya henüz 5-6 yaşlarında başladılar. 1970’lerde, 20’lerindeki iki kardeşin üretip sattığı ipek halılar ülkede bir numaraydı.

1979’da Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgal etmesi tam bir kırılma noktasıydı. Ülkede yaşamalarına imkân yoktu. Alishah va Ahmad Shah bazı akrabalarıyla Almanya’ya göç etti. Bir yandan okurken bir yandan da en iyi bildikleri işi yapıp bir halıcıda çalıştılar. Alishah Ahmadi 1980’leri şöyle anlatıyor: “Hamburg’da bir halıcıda antika halı tamiri işine girdim. Altı yıl çalıştım, halı konusundaki bütün eksikliklerimi orada tamamladım. Hangi halıya antika denir, değerli halı hangisidir öğrendim. Hatta kendimi test etmek için bir halı alıp Afganistan’a gittim. Halıyı, aldığım fiyatın beş misline satınca kendime güvenim yerine geldi.”
Ahmadi kardeşler, 1986’da bu kez mülteci olarak ABD’ye göç edip San Francisco’ya yerleşti. Amcaları her zaman ABD’nin Avrupa’dan daha iyi olduğunu söylüyordu. Onlar da altı yıl çok önemli bir şirkette antika halıları satın alıp, tamir edip, sattılar. Sonunda yetkin antika halı uzmanları olarak Los Angeles’a taşındılar.

TALİBAN ÇIKINCA KABİL’E DÖNDÜLER

Antika halı uzmanı konusunu detaylandırıyor Alishah Ahmadi: “Antika halının kalitesi, tasarımı, yaşı, nereden geldiği, tek olup olmadığı önemli. Tüm bunlar halının değerini belirler. Ben de bir halının 80 yaşında mı yoksa 100 yaşında mı olduğunu, hangi ülkenin hangi bölgesinden geldiğini anlarım. Bu konuda tıpkı şarap uzmanı önologlar gibiyiz.”
İki kardeş 1996’da yılların tecrübesiyle nihayet Los Angeles’ta kendi şirketlerini kurdu. Önce Hamburg’dan ve Afganistan’dan getirdikleri ipek kaşmir halıları ve kilimleri satıyorlardı. Kısa süre sonra halılarını kendileri üretip satmaya karar verdiler ve ilk fabrikalarını Pakistan’da kurdular.
Alishah Ahmadi bu halıların ortaya çıkmasına New Yorklu çok zengin bir kadın müşterisinin vesile olduğunu anlatıyor: “Benden 7-8 bin dolarlık antika görünümlü bir halı istedi. İstediği halıyı bir türlü bulamamıştı. Uzun süre aramama karşın ben de bulamadım. Ve neden onun istediği halıyı biz üretmiyoruz dedim ve işe giriştim.”
2002’de ABD ordusu Afganistan’a girip, Taliban’ı Kabil dışına atınca Ariana fabrikaları Pakistan’dan Kabil’e taşındı. Üç yıllık yoğun bir çalışmanın ardından dünyadaki şöhretlerinin sebebi halıların üretimine geçildi.

CLINTON YAKIN TAKİPTE

Ariana marka halılar, ‘Sevgililer Günü’ gibi Hollywood filmlerinde, ‘Friends’ ve ‘The Tonight Show with Jay Leno’ gibi TV programlarında da boy gösterdi. Ayrıca gerek olağanüstü işçiliğiyle, gerekse güçlü sosyal sorumluluk boyutuyla ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’ın da dikkatini çekti. Clinton, her Afganistan seyahatinde Ahmadi kardeşlerle bir araya gelerek, projeleri hakkında bilgi alışverişinde bulunuyor. Ariana halılarının Avrupa’daki tek satış noktası İstanbul Teşvikiye’deki Metrekare Showroom’da bulunacak.

Ülkeme gönül borcumu ödüyorum
ARIANA’NIN KURUCU ORTAĞI ALİSHAH AHMADİ

Almanya’da ve ABD’de yaşarken bir gün oraya dönüp, Afganistan’a gönül borcumu ödeyeceğimi biliyordum. Savaş sırasında sık sık fakir insanlara yardım ettim. Orada fabrika kurup 10 binden fazla kişiyi istihdam ettim. Üretimi fabrikayla sınırlı tutmadık. Evinden çıkamayan kadınlara iş verdim. Şimdi hapishanede mahkûmların halı dokuyabileceği bir projede çalışıyorum. Pilot uygulama 150 kişiyle başlıyor.

ANTİKA GÖRÜNÜMLÜ YENİ HALI

Peki Ahmadi kardeşlerin halısının sırrı ne? Bu halıya kısaca ‘Antika görünümlü yeni halı’ diyebiliriz.Ahmadi kardeşler, devrim niteliğindeki üretim teknikleriyle dokunan halılarını özel bir teknikle yıkıyor, güneşte yaklaşık bir buçuk yıl kuruttuktan sonra da tamir ederek gerçek bir antik halı görünümü yakalıyor.