Adli tıpta rönesans

2000 yılının ekim ayında televizyonlara yansıyan, musalla taşı görünümlü mermer otopsi masaları, kanlı zeminler, kararmış duvarlar, hijyenden nasibini almamış koridorlar Adli Tıp Kurumu'nun hatırlanmak bile istenmeyen geçmiÅŸine gömüldü. Yılda ortalama üç bin otopsinin yapıldığı kurum yeni çehreye kavuÅŸtu.AMELÄ°YATHANE GÄ°BÄ° MORGÄ°nsanların kaderine hükmeden kararların verildiÄŸi Adli Tıp Kurumu'nda yaÅŸanan deÄŸiÅŸimin en belirgin izleri morgda. Çelik otopsi masaları, çelik muhafaza dolapları. Granit yer döşemeleri. Bir fabrikanınkini andıran klima ve havalandırma sistemi. Su yeÅŸiline boyanmış, insanı kasmayan, kokusuz koridorlar. Limon küfü yeÅŸili kapılar. Ve tabii ki her köşede hijyen. Adı bile insanın tüylerini ürperten morgun yeni hali, daha çok, çaÄŸa ayak uydurmuÅŸ bir hastanenin ameliyathanesine benziyor. Adli Tıp Kurumu koridorlarında esen yenilik rüzgarı sayesinde, Biyoloji, Kimyasal Tahliller, Fizik Ä°ncelemeler Ä°htisas Daireleri de 2000'li yılların uluslararası normlarını yakalamış.KAYBEDÄ°LEN DAVA PARASIHiç şüphesiz, kurumdaki yenilerin en yenisi, cinsel istismara uÄŸramış çocukların, muayene sırasında yeni travmalar yaÅŸamaması için kurulan Çocuk Muayene ve DeÄŸerlendirme Ãœnitesi. 1999 yılında 16 bin olan, bir sonraki yıla devredilen dosya sayısı, 2001'de 2 bin 338'e düşürülmüş. GiriÅŸ ve çıkış süreleri ortalama 15 günle sınırlandırılmış. Bunları gerçekleÅŸtirmek için sadece cihaz alımı için bir trilyon 400 milyar lira harcama yapılmış. CerrahpaÅŸa'daki eski binada yenileme çalışmalarının maliyeti ise 900 milyar lirayı bulmuÅŸ. Komik ama gerçek. Bu para, Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi'nde kaybettiÄŸimiz 5 davanın tazminatına eÅŸit neredeyse. Kaybedip, tazminat ödemeye mahkum olduÄŸumuz dava sayısı ise 80'e yakın. ADALETTE KÜÇÜLME OLMAZYenilik hareketinin mimarı, Adli Tıp Kurumu BaÅŸkanı Prof. Dr. OÄŸuz Polat, bu çeliÅŸkinin altını baÅŸka bir örnekle çiziyor: ‘‘Otopsi sırasında, bir yaranın fotoÄŸrafı çekilirken, basit bir kartondan yapılmış numara ve metrik skala kullanılmadığı için, Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi'nde, tazminat ödemeye mahkum olduÄŸumuz davalar var. Adalette ekonomi olmaz. Burada küçülme de olmaz!’’ Adli Tıp Kurumu'nun olması gereken yere hızla yaklaÅŸtığını söyleyen Prof. Dr. OÄŸuz Polat, önlerindeki son engelleri aÅŸabilmek için Adli Tıp DeÄŸiÅŸikliÄŸi Kanunu'nun çıkmasını bekliyor. Bu kanun, hızla büyüyen kurumun personel sıkıntısına çözüm getirecek. 1980'de çıkan kanunla, kurul üyelerine tanınan, ölene kadar görev yapma hakkı ortadan kalkacak. Adli Tıp Kurumu'nun personel konusunda da kendisini yenilemesine imkan tanıyacak. Ä°ÅŸte yeniliklerMorg Ä°htisas Dairesi’nde sadece 10 mermer otopsi masası ve 40 ceset muhafaza kapasiteli eski sistem soÄŸutuculu dolaplar vardı. Åžimdi soÄŸutulmuÅŸ ceset muhafaza odalarının kapasitesi 104'e çıkarıldı. OlaÄŸanüstü durumlarda, bu odalarda 400'e yakın ceset saklanabiliyor.Yerler, çizilmeyen ve mikroorganizmaları barındırmayan granitle kaplandı. Uluslaraları standartlarda 16 çelik otopsi masası yaptırıldı. Otopsi sırasında karın boÅŸluÄŸunda biriken kanın kepçeyle alındığı anlatılırdı. Åžimdi kan masalara eklenen asprisayon sistemiyle boÅŸaltılıyor.Masaların altına yerleÅŸtirilen havalandırma sistemi, otopsi sırasında kokuyu ve mikropları emiyor.Morg içinde, eÄŸitim otopsilerinin yapıldığı, ayrı bir bölüm oluÅŸturuldu. Otopsi öncesi radyolojik tarama yapabilen scope cihazı yenilendi. Biyoloji Ä°htisas Dairesi tepeden tırnaÄŸa yenilendi, fayans tezgahlar asite dayanıklı hale getirildi, yerler biyosit kaplandı. Bakteri ve böcek aktivitesini durdurmak amacıyla klima yapıldı. Tıbbi atık sistemi, otopsi malzemesi saklama deposu, fotoÄŸraf odası ve yine çelik masaların bulunduÄŸu gasilhane de yenilikler arasında.Morg Ä°htisas Dairesi'nde görevli Adli Tıp Uzmanı Dr. Bülent Åžam, soyunma odaları ve duÅŸları gösterirken, ‘‘Belki çok önemsiz ama bu yeni bölümler sayesinde, buradan çıkarken, girdiÄŸimiz kadar temiz olacağız. Bunun bizim için önemini size anlatmak çok zor’’ diyor.Prof. Dr. OÄŸuz PolatAdli Tıp yeniliÄŸinin mimarı Adli Tıp Kurumu'nun çehresini deÄŸiÅŸtiren Prof. Dr. OÄŸuz Polat, kurumun başına 2000 Eylül’ünde getirildi. 1959 Atlanta doÄŸumlu. Ä°stanbul Tıp Fakültesi mezunu. Adli Tıp ihtisasını CerrahpaÅŸa Tıp Fakültesi'nde yaptı. Gülhane Askeri Tıp Akademisi Patoloji Anabilim Dalı'nda Adli Tıp Uzmanı, Marmara Ãœniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Kurucu BaÅŸkanı, Marmara Ãœniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Etik ve Deontoloji Anabilim Dalı BaÅŸkanı olarak çalıştı. M.Ãœ Tıp, Hukuk, DiÅŸ HekimliÄŸi, Hacettepe Tıp fakülteleriyle, Ä°.Ãœ Adli Tıp Enstitüsü ve Yeditepe Ãœniversitesi Hukuk Fakültesi'nde ders veriyor.Dr. Faruk AşıcıoÄŸluDNA’da dünyaya yaklaÅŸtıkBiyoloji Ä°htisas Dairesi'ndeki deÄŸiÅŸimi anlatmak için ‘Bir yıl önce 10 yıl gerideydik'' diyorlar. Biyoloji Ä°htisas Dairesi BaÅŸkanı Dr. Faruk AşıcıoÄŸlu, ÅŸimdi, dünyadaki adli genetikle ilgili geliÅŸmeleri sadece 6-7 ay gecikmeyle izleyebildiklerini gururla söylüyor. Gen çalışmalarında FBI'ın kullandığı CODIS sistemine geçilmiÅŸ. Eskisi gibi 5-6 bölge yerine, CODIS'in önerdiÄŸi 13 bölgede DNA saptaması yapabiliyorlar. Biyoloji Ä°htisas Dairesi, kemikten DNA elde etme konusunda, dünyadaki baÅŸarı oranlarına yakın baÅŸarı elde etmenin de gururunu yaşıyor.Üç yılda 1400 çocuk istismarı Çocuk Muayene ve DeÄŸerlendirme Ãœnitesi pembe ve mavi boyalı. Görüşme odaları daha çok oyun odası gibi. Masalarda, dolaplarda oyuncaklar. Burası, fiziksel ve cinsel istismara uÄŸrayan çocukların muayene sırasında yeni travmalar yaÅŸamaması için Türkiye'de ilk kez kurulan çok özel bir bölüm. Adli süreçte, çocukların iki hatta üç kez muayene travması yaÅŸadığını anlatan Adli Tıp Kurumu 2. Ä°htisas Kurulu BaÅŸkanı Prof Dr. Åževki Sözen, muayenenin mutlaka özel koÅŸullarda yapılması gerektiÄŸini söylüyor. Burada görüşmeler, ‘‘Hadi anlat bakalım’’ diye baÅŸlamıyor. Çocukların aynı zamanda muayene ortamına hazırlandığı bu zaman üç saate kadar uzayabiliyor. Adli Tıp Kurumu'na üç yıl içinde yansıyan çocuk istismarı sayısının bin 400 civarında olması, birimin önemini daha da arttırıyor.Â