Adli Ayter vefat etti

ADLİ AYTER KİMDİR?

AYTER 1938'de Sarıkamış'ta doğdu. İlk-orta tahsilini orada tamamlayıp İstanbul'da Vefa Lisesi ve Gazetecilik Yüksek Okulu'nu bitirdi. Ardından Paris'e giderek iki yıl Alliance Francaise'de lisan eğitimi gördü.

Onun en büyük özelliği Türk Halk Oyunları, Kafkas Halk Dansları ve Azeri Musikisi sahasında ülkemizin itibarlı ve sayılı uzmanlarından biri olmasıdır.

AYTER, yurt dışında bir çok ülkede oynadığı halk oyunları ve sunduğu sanat toplulukları ile ülkemizi temsil etmiş, Fransa - Dijon Uluslararası Halk Dansları Olimpiyatından 1975 - 1977 - 1982 yıllarında 3 kez Dünya Birinciliğini (Altın Madalya) ülkemize kazandırmıştır.

Kendi yetiştirdiği Kars-Kafkas Halk Dansları Folklor Sanat Topluluğu ile 1989'da devlet görevi ile ülkemizi Dijon Olimpiyatında temsil ederek Dünya İkinciliğini (Gümüş Madalya) Türkiye'mize getirmiştir.

ADLİ AYTER yaptığı müspet çalışmalarıyla Türk Halk Sanatının, çağdaş Dünya Sanatı düzeyine ulaşmasındaki büyük katkılarından dolayı 1985'te T.B.M.M. Başkanlığınca Altın Şild ile ödüllendirildi.

Türk Halk Bilimi üzerine yaptığı çalışmalar, ülkemize getirdiği birincilikler, ve  sanatının 40. yılını onurlandırmak amacıyla Kültür Bakanlığı tarafından 1999 yılında adına bir jübile gecesi düzenlendi.

1952 yılından beri Kars-Kafkas Halk Danslareı ve Halk müzikleri üzerine yoğun çalışmalar yapan AYTER, "Folklor ve Turizm" adında aylık bir dergi yayınlayarak (1974) Kafkas Tarihi, Azeri Musikisi, Azerbaycan Halk Edebiyatı, Kafkas Halk Danslarının Koreografisi, Türk Halk Bilimi, Etnografik El Sanatları gibi pek çok konuda makaleler ve eleştiriler yazdı.

Devlet Opera ve Balesinin kurucusu Miss Ninette de Valois tarafından Devlet Balesi'ne misafir sanatçı olarak davet edilen AYTER, Uyuyan Güzel balesinnde iki sezon boyunca başarı ile oynadı. Dirijör Niyazi Tagizade'nin takdirlerine mazhar oldu.

1955 yılından itibaren günümüze kadar muhtelif kurum ve kuruluşlarda halk bilimi öğretmenliği yaparak yüzlerce öğrenci yetiştirmenin gururunu taşımaktadır. Hava Harp Okulu'nda on yıl (1972-1982) amatörce ders verdi.

T.M.T.F. (Türk Milli Talebe Federasyonu), Şimali Kafkas Kültür Derneği, Azerbaycan Gençlik Derneği, Türk Folklor Kurumu, Türk Turizm Folklor Derneği, Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı, İ.T.Ü. Devlet Konservatuarı gibi kuruluşlarda halk bilimi çalışmalarını sürdürerek kültürümüzün yaygınlaşmasında büyük çaba gösterdi.

Kültür Bakanı Sn. Mesut Yılmaz'a sunduğu raporlarla Devlet Halk Dansları'nın İstanbul'da da kurulmasına karar aldırdı. 1987.

Kültür Bakanlığı'nın düzenlediği sempozyumlarda bildirileri neşredildi. 1967-1968 "Arşın Mal Alan" Azeri Operetinde bir yıl oynayarak "Sultan Bey" rolüyle İstanbul seyircisini adeta büyüledi. Taksim Marmara Oteli salonlarınd atertiplediği Kafkas Balosu hafızalardan silinmedi.

Topkapı Sarayı Müzesine kayıtlı takı koleksiyonunu sergileyip tv'de yaptığı sanat röportajları ile ilgi topladı.

17. Uluslararası İstanbul Festivali'ne davet edilen AYTER, Kars-Kaflas Halk Dansları Topluluğu ile Atatürk Kültür Merkezi'nde dört konser verdi. Azerbaycan Devlet Filarmonia Orkestrası eşliğinde 45 dansçıdan oluşan dev sanatçı kadrosunu İstanbullulara takdim etti. 1989.

AYTER, Goes - Marboug - Bary - Venezia - Trieste - Strassbourg - Politiers - Confolens - Nanterre - La Rochelle - Bordeaux - Felletin - Montoire - Har'ı Bülbül / Bakü - altı kez Dijon ve 17. İstanbul Festivallerinde halk danslarımızı büyük bir ustalıkla sergilemiştir.

Azerbaycan - Bakü Koreografi Mektebinde 45 gün kurs yapan AYTER, Kültür Naziri Polat Bülbüloğlu tarafından bröve ile taltif edilmiştir.

Folklor dünyamızın tartışmasız en büyük ustalarından olan ve enerjisini en estetik biçimde sergileyen AYTER, büyük usta Haşim Sotay tarafından yetiştirilmiştir. Daha sonra Ali Malik Nahabaş, Mehmet Atalık, Musa Ramazan, Elburus Gaytaoğlu, Tahxo İzrailof, Nino Ramişvili, Fridon Sulaberidze, İosif Mataev gibi büyük ustalardan ders almıştır. 1989 - 1994 yılları arasında İ.T.Ü. Devlet Konservatuarında öğretim görevlisi olarak hizmet vermiştir.

40 yıldan uzun süre Kapalıçarşı'da sadekar ustası olarak da kuyumculuk sektörüne hizmet etmiştir. 1996 yılında Kuyumculuk Meslek Bilgisi ve Mücevherat Sanatı adlı sektörde yayımlanmış ilk eseri kaleme almıştır. Kitabı halen ders kitabı olarak Kuyumculuk Meslek Okullarında ve özel takı tasarımı kurslarında okutulmaktadır.
 
AYTER doğuştan olağanüstü bir yeteneği, hayal ve sezgi gücü olan ve bunu eğitim, bilgi, görgü birikimi ile bütünleştiren, Türk Halk Danslarına boyut kazandıran bir ekoldür.

Bitmek bilmeyen enerjisi, atılımcılığıyla, sevgi hoşgörüsüyle toleranslı bir insandır. Azimli ve kararlı tavrı ile ömrünü Türk Halkbilimi'ne hasretmiştir. Halk Sanatı onun yaşama tarzıdır. Onun 24 saat sanatla yaşayan bir kişiliği vardır.