Adım adım nükleer kriz

15 MAYIS CUMARTESİ

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, ABD'li mevkidaşı Hillary Clinton ile yaptığı telefon görüşmesinde BM Güvenlik Konseyi'nde İran'a yeni yaptırımlar uygulanması için bir karar tasarısı oluşturulmak üzere olduğu bilgisini aldı ve yaptırımların önüne geçmek için son bir hamle yaparak Tahran'a gitti.  �

16 MAYIS PAZAR

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan da Türk, Brezilyalı ve İranlı yetkililer arasındaki görüşmelerde Tahran'ın uranyum takası konusunda ikna edilmesi konusunda ilerleme sağlanması üzerine Azerbaycan ziyaretini erteleyerek, ani bir kararla İran'a geçti.

17 MAYIS PAZARTESİ

- Batılı devletleri uzun süredir endişelendiren İran'ın nükleer programı üzerindeki tarihi uzlaşma Türkiye ile Brezilya'nın çabalarıyla sağlandı. Yaklaşık 18 saatlik görüşmeler sonunda imzalanan anlaşma metni çerçevesinde, İran'ın 1,200 kilogram yüzde 3.5 oranında zenginleştirilmiş uranyumu bir seferde Türkiye'ye vereceği açıklandı.

- Tahran'daki tarihi anlaşmanın imzalanmasının ardından Tahran'dan gelen açıklama kafaları karıştırdı. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ramin Mehmanparast, Tahran'ın uranyumunu yüzde 20 oranına yükseltmeye yönelik çalışmalarını sürdüreceğini söyledi.

- Uranyum takas anlaşmasıyla İran’a hareket alanı yaratıldığını düşünen ABD Başkanı Barack Obama'nın Türk ve Brezilyalı liderlere kızgın olduğu bildirildi. Beyaz Saray, İran'ın takas için uranyumunu göndermesinin "olumlu bir adım" olacağını, ancak ciddi kaygıların hala bulunmaya devam ettiğini belirtti.

18 MAYIS SALI

- Davutoğlu İran'la yapılan uranyum takas anlaşmasına şüpheli yaklaşan ülkeleri eleştirerek, Birleşmiş Milletler üyesi 3 ülkenin attığı imzaların şaka olmadığını söyledi.

- Davutoğlu, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Clinton ile yaptığı telefon görüşmesinden sonra, BM Güvenlik Konseyi üyelerinden Çin Dışişleri Bakanı Yang Jiechi ile de görüştü.

- BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, Erdoğan ve Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva'nın İran'ın nükleer programına yönelik meselenin çözümü yönünde harcadıkları diplomatik çabaları takdir ettiğini ifade etti.

- Türkiye ve Brezilya’nın arabuluculuğuyla imzalanan İran’ın nükleer yakıt takas anlaşması, İran’a nükleer programından dolayı uygulanması düşünülen yaptırımları durduramadı. ABD, BM Güvenlik Konseyi üyelerini toplantıya çağırarak, kendilerine P5+1 ülkeleri tarafından üzerinde uzlaşmaya varıldığı bildirilen ve İran'a yeni yaptırımlar getiren bir karar tasarısı metni sundu.

- ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Philip Crowley, Clinton'ın BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya'nın yeni yaptırımları içeren BM Güvenlik Konseyi karar tasarısı üzerinde anlaşmaya vardıklarını açıklamasının, Türk yetkililerce sürpriz olarak karşılanmaması gerektiğini söyledi. Crowley, Clinton'ın Davutoğlu ile yaptığı telefon görüşmesinde, karar tasarısının metnini paylaşacaklarını söylediğini bildirdi.

19 MAYIS ÇARŞAMBA

- İran aleyhinde yeni yaptırım kararı alınmasını değerlendiren İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali  Ekber Salihi, “yaptırımların etkisini yitirdiğini ve Batılı ülkelerin son kozlarını oynadıklarını” söyledi.

- Erdoğan, İran'ın nükleer programıyla ilgili olarak Obama ve Rusya Başbakanı Vladimir Putin'i aradı. Erdoğan-Obama görüşmesinde ABD Başkanı, Türkiye ve Brezilya'nın çabalarının farkında olduklarını, ancak İran'ın nükleer programına yönelik kaygılarının sürdüğünü ve yeni bir BM Güvenlik Konseyi kararı üzerindeki müzakerelerin devam edeceğini ifade etti. Putin de Ankara'nın gayretlerini takdirle karşıladığını belirterek, "Türkiye’nin çabaları ilave imkânlar yarattı. Bu hususu dikkate alacağız" diye konuştu.

- Türkiye ve Brezilya, BM Güvenlik Konseyi'ne ortak bir mektup göndererek, müzakerelere şans tanınması gerektiğini ifade etti.

20 MAYIS PERŞEMBE

- Telefon diplomasisi bugün de devam etti. Erdoğan, İran'ın nükleer programı konusunda yürüttüğü çalışmalarla ilgili olarak Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Katar Emiri Şeyh Hamad Bin Halifa El Tani ve Yunanistan Başbakanı Yorgo Papandreu ile görüştü.

- Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, İran'a, uranyum takası konusunda Türkiye ve Brezilya ile yaptığı anlaşmanın içeriğini, en kısa zamanda Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'na (UAEK) iletmesi çağrısında bulundu. Takas anlaşması konusunda yapılan tartışmaların, BM Güvenlik Konseyi'ne sunulan ve İran'a yeni yaptırımlar öngören tasarı üzerine yapılan tartışmalara engel olmaması gerektiğini söylerken, bu konuda Güvenlik Konseyi içinde bir konsensüs sağlanmasını umut ettiğini belirtti.

- Erdoğan, Kosova Başbakanı Haşim Taçi ile Ankara'da düzenlediği ortak basın toplantısında, Türkiye ve Brezilya'nın çabalarıyla ilerleme sağlanan süreçte Viyana Grubu'nun (ABD, Rusya, Fransa ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu) desteği olmadan sağlıklı bir gelecek tesis edilemeyeceğini belirtti.

- İran, BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya'nın yeni bir yaptırım kararı alması halinde Viyana Grubu ile uranyum takasını öngören anlaşmanın iptal olacağını bildirdi.