AB'ye giriş bileti: Temel Haklar Şartı

Avrupa Birliği'nin (AB) anayasasının esası olarak görülen "Temel Haklar Şartı", belgeyi hazırlayan AB ülkeleri hükümet temsilcileri ve parlementerlerden oluşan 62 kişilik yazım komitesi tarafından bundan bir süre önce onaylanarak son haline getirilmişti. 7 bölüm ve 54 maddeden oluşan belgeyi Brüksel'de basına tanıtan komite üyelerinden Guy Brabant, "Aday ülkelerle yaptığımız karşılıklı görüşmelerde belgeyi kendilerine tanıttık. Bazı ülkeler bize mektup yazarak görüşlerini dile getirdiler. Temel Haklar Şartı resmileşirse aday ülkeler için AB'ye giriş bileti anlamına gelecek. Adaylar AB'ye girmek istiyorlarsa Temel Haklar Şartı'na uymaları gerekecek" diye konuşmuştu.

Temel Haklar Şartı, AB vatandaşlarının temel haklarını ve AB'nin vatandaşlarına karşı sorumluluklarını düzenliyordu. İşte bu belge 13-14 Ekim'de Fransa'nın Biarritz kentinde gerçekleşen AB zirvesinde devlet ve hükümet başkanlarının bilgisine sunuldu ve kabul gördü. Temel Haklar Şartı büyük bir olasılıkla 7-8 Aralık'taki "Nice Zirvesi"nde onaylanarak resmiyet kazanacak.

Avrupa Birliği üyeleri ve üye adayları kendi anayasa ve yasalarını buna göre yeniden organize edecekler. Yani Temel Haklar Şartı'na uymak Türkiye için AB biletini almak anlamına gelecek!

Onur

İnsan onuru
İnsan onuru dokunulmazdır. Ona saygı gösterilmeli ve korunmalıdır

Yaşama Hakkı
1. Herkes yaşama hakkına sahiptir.

2. Hiç kimse ölüm cezasına çarptırılamaz vaya cezası infaz edilemez.

Kişinin bütünlük hakkı
1. Herkes fiziksel ve ruhsal bütünlüğüne saygı duyulması hakkına sahiptir.

2. Tıp ve biyoloji bilimi alanlarında özellikle aşağıdakilere saygı duyulmalıdır:

İlgili kişinin kanunlar tarafından belirlenmiş hükümler dahilinde, bilgilendirilmiş olarak özgür rızasına
İnsan ırkının değiştirilmesine yönelik çalışmaların engellenmesi
İnsan vücudunun bütününün veya parçalarının gelir kaynağı olarak üretilmesinin engellenmesi
İnsanoğlunun klonlanmasının engellenmesi
İşkencenin ve insanlık dışı ya da küçültücü muamelenin veya cezanın engellenmesi.
Hiç kimse işkence veya insanlık dışı muamele ya da ceza görmemelidir.

Köleliğin ve zorla çalıştırılmanın engellenmesi
1. Hiç kimse kölelik yapılamaz, toprağa bağlı olarak zorla çalıştırılamaz.

2. Hiç kimse zorla veya zorunlu olarak çalıştırılamaz.

3. İnsan ticareti yasaktır

Özgürlükler

Özgürlük ve güvenlik hakkı
Herkes kişisel özgürlük ve güvenlik hakkına sahiptir.

Özel yaşama ve aile hayatına saygı
Herkesin özel yaşama ve aile hayatına, evine ve haberleşme özgürlüğüne saygı gösterilmelidir.

Kişisel Bilgilerin Korunması
1. Herkes kişisel bilgilerinin koruması hakkına sahiptir.

2. Böylesi bilgiler, özel amaçlar için adil olarak, kişinin rızası dahilinde veya kanunlar tarafından belirlenmiş, meşru dayanaklar dahilinde kullanılmalıdır. Herkes kendisini ilgilendiren bilgilere ulaşma ve bunları düzeltme hakkına sahiptir.

3. Yukarıda belirtilen kurallara uyum, bağımsız bir otorite tarafından kontrol edilmeye açık olmalıdır.

Evlenme Hakkı ve Aile Kurma Hakkı
Evlenme hakkı ve aile kurma hakkı bu konuda düzenlenmiş ulusal yasalar dahilinde garanti altına alınmalıdır.

Düşünce,Vicdan ve Din Özgürlüğü
1. Herkes düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne sahiptir. Bu hak din veya inanç değiştirme özgürlüğünü, tek veya topluluk halinde, özel olarak ya da topluluk önünde din veya inancın ifadesi, ibadet etme, öğretim, uygulama ve gözlemleme özgürlüğünü içerir.

2. Vicdani nedenden ötürü itiraz hakkı, ulusal yasalara uygun olarak tanınır.

İfade ve Bilgilenme Özgürlüğü
1. Herkes ifade özgürlüğüne sahiptir. Bu hak görüş sahibi olma, bilgi ve fikirlerin kamu otoritesinin müdahalesi olmaksızın sınır tanımadan alışverişi özgürlüklerini de kapsar.

2. Medyanın çoğulculuk ilkesine ve özgürlüğüne saygı duyulmalıdır.

Bir araya Gelme ve Dernek Kurma Özgürlüğü
1. Herkes her düzeyde özellikle siyasi,sendikalaşma ve vatandaşlıkla ilgili alanlarda barışçıl olarak biraraya gelme ve dernek kurma hakkına sahiptir. Bu hak, herkesin kendi çıkarlarını korumak amacıyla sendika kurma ve sendikaya üye olma haklarını içerir.

2. Siyasi partiler birlik düzeyinde, birlik vatandaşlarının siyasi iradesini temsil etmeye yönelik katkılarda bulunur.

Sanat ve Bilim Özgürlüğü
Sanat ve bilimsel araştırma her türlü sınırlandırmadan uzaklaştırılmalıdır. Akademik özgürlüğe saygı duyulmalıdır.

Eğitim
1. Herkes eğitim, örgün ve devamlı eğitime ulaşma hakkına sahiptir.

2. Bu hak parasız mecburi eğitim alma olanağını da içerir.

3. Demokratik prensipler dahilinde eğitim kurumları kurma hakkı ve velilerin çocuklarına kendi dini felsefi ve pedagojik inançlarına uygun eğitim sağlama özgürlüğü, ulusal kanunlara uygun olarak verilmelidir.

Uğraşı seçme ve Çalışma Özgürlüğü
1. Herkesin çalışma ve seçilmiş veya kabul edilmiş bir uğraşıyla ilgilenme hakkı vardır.

2. Birliğin bütün vatandaşları, herhangi bir üye ülkede iş arama, çalışma, iş kurma ve hizmet sağlama haklarına sahiptir.

3. Üye ülkelerin sınırları dahilinde çalışma iznine sahip üçüncü ülke vatandaşları AB vatandaşlarıyla eşit çalışma şartlarına sahiptirler.

İş yapma özgürlüğü
AB ve ulusal yasalara uygun olarak iş yapma hakkı tanınmıştır.

Mülkiyet Hakkı
1. Herkes, mülk sahibi olma, kullanma, elinden çıkarma ve vasiyet etme hakkına sahiptir. Hiç kimsenin mülküne, kamu çıkarları ve yasa ile belirlenmiş durum ve koşullar dahilinde adil olarak ve zamanında kayıpların karşılanması durumu hariç, el konulamaz. (...)

2. Fikri haklar korunmalıdır.

Sığınma Hakkı
Sığınma hakkı, 28 Temmuz 1951 Cenevre Konvansiyonu ve sığınmacıların statüleri ile ilgili 31 Ocak 1967 tarihli Protokol ve AB Kurucu anlaşmalarına uygun olarak garanti altına alınır.

İade edilme,sürgün ve yerinden edilme hallerinde koruma
1. Toplu sürgünler yasaktır.

2. Hiç kimse ölüm cezasına çarptırılma, işkence ya da insanlık dışı aşağılayıcı muamele görme riski olan bir devlete sürülemez sınırdışı edilemez.

Eşitlik
Yasalar önünde eşitlik

Herkes yasalar önünde eşittir.

Ayrım Gözetmemek
1. Herhangi bir temele dayalı ayrımcılık (cinsiyet, ırk, etnik veya sosyal köken genetik özellikler, dil din veya inanç siyasi ya da başka bir görüş, ulusal bir azınlığın üyesi olmak,doğum,sakatlık,yaş ya da cinsel tercih) engellenmelidir. 2. Avrupa topluluklarının kurucu anlasması ve AB anlaşmaları uygulama kapsamı içinde ve bu anlaşmaların öngördüğü durumlar haricinde milliyete dayalı tüm ayrımcılık engellenmelidir.

Kültür, din ve dil farklılıkları
Avrupa Birliği kültür, din ve dil farklılıklarına saygı gösterir.

Kadın erkek eşitliği
Kadın ve erkek iş olanağı, iş ortamı ve maaş dahil her alanda eşit olmalıdır.

Çocuk hakları
Çocuklar korunma ve bakım hakkına sahiptir. Çocuklar düşüncelerini açıkça ifade edebilirler. Çocuklar ebeveynlarini görme hakkına sahiptirler.

Yaşlılar hakları
Birlik, yaşlıların güncel hayata adaptasyonunu, sosyo-kültürel hayata katılımlarını gözetir.

Özürlü yurttaş hakları
Birlik, özürlü yurttaşların insanca yaşam haklarına ve toplumun her alanında yer almalarına saygı duyar.

Dayanışma
İşçiler müesseseleri hakkında bilgi edinme hakkı

İşçi veya işçi temsilcileri işyerleri hakkında zamanında bilgi alma hakkına sahiptir.

Toplu sözleşme hakkı
İşveren ve işçiler veya temsilcileri toplu eylem ve toplu sözleşme hakkına sahiptirler. Anlaşma sağlanamaması halinde genel grev hakkı doğar.

Ücretsiz arabuluculuk hakkı
Her yurttaş iş ararken ücretsiz arabuluculuk kurumunlarından yararlanma hakkına sahiptir.

İşten çıkartılma
Her işçi haksız yere işten uzaklaştırma ve işten çıkartılmaya karşı korunma hakkına sahiptir.

Çalışma ortamı
Her işçi sağlıklı ve güvenlik iş ortamında çalışma hakkına sahiptir.

Her işçi haftalık belirli azami çalışma saatlerine, hafta sonu ve yıllık tatil hakkına sahiptir.

Çocuk işçiler
Çocukların çalışması yasaktır. Zorunlu eğitim yaşını doldurmayan çocuklar çalışamaz.

Aile ve iş hayatı
Aileler hukuki, ekonomik ve sosyal koruma hakkından yararlanır.

Sosyal güvence
Birlik, işçilerin sosyal güvencelerini gözetir. Annelik hakkı, hastalık, iş kazası gibi durumlarda işçilerin sosyal haklarını güvence altına alır. Birlik ülkelerinde yasal ikametgahı olan her birey sosyal güvence haklarından yararlanma hakkına sahiptir.

Sağlıklı iş ortamı
Her birey sağlık hizmetlerinden ve bakım imkanlarından yararlanma hakkına sahiptir.

Hizmetler sektörü
Avrupa Birliği her bireyin hizmetler sektöründen yararlanmalarına saygı gösterir ve gözetir.

Çevre koruma
Çevre koruma ve kaliteli bir ortamda yaşam hakkı Avrupa Birliği'nin önceliklerinden birini oluşturur.

Tüketici hakkı
Birlik, tüketici haklarının savunulmasında öncelik talep eder.

Yurttaşlık:
Avrupa Parlementosu seçme ve seçilme hakkı

Avrupa Birliği ülkelerinin vatandaşları Avrupa Parlementosu seçimlerinde seçme ve seçilme hakkına sahiptir. Avrupa Parlementosu üyelerini halk gizli serbest ve doğrudan seçerler.

Yerel seçimlerde seçme ve seçilme hakkı
Avrupa Birliği ülkelerinin vatandaşları yerel seçimlerde seçme ve seçilme hakkına sahiptir.

İyi yönetim hakkı
Birlik vatandaşları iyi yönetimlerle yönetilme hakkına sahiptir.

Şeffaflık
Avrupa Birliği vatandaşları, Avrupa Parlementosu ve Komisyon'un belgelerini görme ve inceleme hakkına sahiptir.

Ombudsman
Avrupa Birliği ülke vatandaşları ve bu ülkelerde yasal ikamet eden kişiler "ombudsmanlık" kurumundan yararlanır.

Dilekçe verme hakkı
Avrupa Birliği ülke vatandaşları ve bu ülkelerde yasal ikamet eden kişiler Avrupa Parlementosu'na dilekçe verme hakkına sahiptir.

Serbest dolaşım ve ikamet

Avrupa Birliği ülke vatandaşları Birlik ülkelerinde serbest dolaşım ve ikamet hakkına sahiptir. Avrupa Birliği'nin anlaşması bulunduğu üçüncü ülke vatandaşları da Birlik içinde serbest dolaşım ve ikamet hakkına sahiptir.

Diplomatik haklar
Avrupa Birliği ülke vatandaşları bulundukları ülkelerde diplomatik temsil edilme hakkına sahiptir.

Yargı:
Bağımsız yargılanma hakkı

Her birey bağımsız yargı yoluyla yargılanma hakkına sahiptir.

Savunma hakkı
Birlik, 'bireyler suçlulukları ispat edilinceye kadar suçsuzdur' ilkesini benimser.

Uluslararası suçlar
Hiç kimse ulusal ve uluslararası suçların dışında kalan suçlardan yargılanıp, cezaya çarptırılamaz.

Çift yargılanmama
Hiç kimse aynı suçtan iki kez yargı önüne çıkartılamaz.

Genel Hükümler:
Çerçeve
1. Bu Şart altında belirtilen hükümler, yerine geçme (subsidiarity) prensibi dahilinde Birlik kurumlarına ve Birlik kanularını uygulamaları şartı altında üye ülkelere hitap eder. Bu prensiplerin gözlenmesi, hakların saygı duyulması ve kendi içlerindeki kuvvetler dengeleri çerçevesinde bu kuralların uygulanmasını kabul ederler.

2. Bu Şart topluluk ya da Birliğe yeni güçler eklemez ya da anlaşmalarla belirlenmiş bu güçlerin ve görevlerin değiştirilmesini öngörmez.

Garanti altına alınmış hakların çerçevesi
1. Bu Şartta belirtilmiş bütün hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması, bu hak ve özgürlüklerin esasına saygı duyulması koşulu altında ancak kanunlarca sağlanabilir. (...)

2. Bu Şartın tanıdığı haklar, Topluluk anlaşmaları ya da AB anlaşması dayandırılarak hazırlanmıştır. Bunların uygulanması, bu anlaşmaların belirlediği sınırlar dahilinde olmalıdır.

3. Şu ana değin, bu şart Avrupa İnsan Hakları Anlaşmasınca garanti altına alınmış temel hak ve özgürlükleri içermektedir, bu hak ve özgürlüklerin çerçevesi belirtilen anlaşmaya uygun olmalıdır.

Bu sakınca Birlik kanunları tarafından çizilmiş, daha kapsamlı korumaya engel olmamalıdır.

Koruma Düzeyi
Bu Şarttaki maddelerden hiç biri, Topluluk kanunları, uluslararası hukuk, Topluluğun, Birliğin veya üye ülkelerin onayladığı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi dahil olmak üzere tüm uluslararası anlaşmalarda belirtilen hükümlerin ihlali yolunda yorumlanamaz.

Hakların Kötüye Kullanımının Engellenmesi
Bu Şartta belirtilen maddelerden hiç biri diğerlerinin ihlalini gerektirecek amaçlarda kullanılmak üzere yorumlanamaz.