Ablasını, kordon kanıyla kurtaracak
Güncelleme Tarihi:
Mesude ERŞAN
Oluşturulma Tarihi: Nisan 06, 2002 01:48
Özden çiftinin ilk çocukları Gamze Akdeniz Anemisi hastalığıyla birlikte geldi dünyaya. Çünkü ailesi taşıyıcıydı. Özden Ailesi, Gamze'yi tedavi ettirmenin yollarını ararken, aradan 12 yıl geçti. Doktorlar, Gamze ile uygun dokuya sahip sağlıklı bir kardeşin doğumu halinde tedavi şansı olacağını söylediler. Hem Özden çiftine, hem Gamze'ye ‘‘can’’ taşıyacak olan Can bebek dünyaya merhaba dedi.
İzmir'de yaşayan Özden çiftinin ilk çocukları olan Gamze, doğduktan iki ay sonra talasemi tanısıyla tedavi altına alındı. Gamze, iki-üç haftada bir bir-iki ünite kan ve vücudunda demir birikmesini engelleyen ilaçlar alarak yaşamını sürdürdü. Özden çifti ise Gamze'yi tedavi ettirmenin yollarını aradı sürekli olarak. Alternatifleri araştıran aile, Gamze ile uygun dokuya sahip sağlıklı bir çocuk dünyaya getirmeleri halinde, kordon kanından elde edilecek kök hücrelerin nakli ile kızlarının iyileşebileceğini öğrendi.
Aile, Memorial Hastanesi Tüp Bebek Merkezi'nde Doç. Dr. Semra Kahraman'ın başkanlığındaki ekibin tedavisi altına girdi. İlk olarak Özden çifti ile kızları Gamze'den kan örnekleri alındı ve hastalığa neden olan 300 kadar farklı gen hatası tarandı. Sorumlu gen mutasyonu saptandı ve çift tüp bebek programına dahil edildi. Anneden alınan yumurta ile babadan alınan sperm mikro-enjeksiyon tekniğiyle birleştirildi ve yedi embriyo elde edildi. Embriyolar üç gün süreyle gözlendi. Bu aşamada, embriyolardan birer hücre alınarak genetik inceleme yapıldı. Embriyo belli bir büyüklüğe ulaşınca rahme transfer edilmek zorundaydı ve bu zamana karşı yarış demekti. Hücrenin genetik yapısı önce PCR teknolojisiyle milyonlarca kez kopyalandı. Çoğaltılan bu genetik madde, ‘sequencer’ (gen dizi analizi) cihazına aktarıldı. Embriyolar hastalık açısından tarandı. Tarama sonucunda altısının sağlıksız, birinin ise sağlıklı olduğu anlaşıldı. Sağlıklı ve dokusu Gamze'ye uygun olan embriyo anne rahmine transfer edildi.
Ne var ki, mikro-enjeksiyon yönteminde, 36 yaşındaki anne Aysun'un, tek embriyo ile gebe kalma şansı sadece yüzde 10'du. Bu yüzde 10 işe yaradı ve gebelik oluştu. Gebeliğin 4'üncü ayında amniyon sıvısından (anne karnında bebeğin içinde büyüdüğü sıvı) alınan örnek ABD'nin Şikago kentindeki Reproductive Genetic Institute'ye gönderildi. Burada bir kez daha doğacak bebek ile hasta kardeşi arasındaki doku uyumunun tam olduğu görüldü.
Nihayet Can bebek 4 Nisan sabahı sezaryenle dünyaya geldi. Plasentanın ayrılmasından önce, bebeğin göbek kordonundan enjektör yardımıyla yaklaşık 160 cc kan toplandı. Böylece dünyada da sayılı sayıda yapılan tüm bu işlemler ‘birarada’ Türkiye'de ilk kez gerçekleştirildi. Kan özel steril torbaya kondu. İsrail'deki Chaim Sheba Tıp Merkezi'nden gelen hemşire Margarita Mayorov, toplanan kordon kanını aynı gün uçakla ülkesine götürdü. Gamze hazır olduğunda İsrail'e gidecek ve kök hücre nakli gerçekleştirilecek. Bu kök hücrelerin başarılı olması halinde ise sürekli kan ve ilaç almaktan kurtulacak.
Aile, Memorial Hastanesi Tüp Bebek Merkezi'nde Doç. Dr. Semra Kahraman'ın başkanlığındaki ekibin tedavisi altına girdi. İlk olarak Özden çifti ile kızları Gamze'den kan örnekleri alındı ve hastalığa neden olan 300 kadar farklı gen hatası tarandı. Sorumlu gen mutasyonu saptandı ve çift tüp bebek programına dahil edildi. Anneden alınan yumurta ile babadan alınan sperm mikro-enjeksiyon tekniğiyle birleştirildi ve yedi embriyo elde edildi. Embriyolar üç gün süreyle gözlendi. Bu aşamada, embriyolardan birer hücre alınarak genetik inceleme yapıldı. Embriyo belli bir büyüklüğe ulaşınca rahme transfer edilmek zorundaydı ve bu zamana karşı yarış demekti. Hücrenin genetik yapısı önce PCR teknolojisiyle milyonlarca kez kopyalandı. Çoğaltılan bu genetik madde, ‘sequencer’ (gen dizi analizi) cihazına aktarıldı. Embriyolar hastalık açısından tarandı. Tarama sonucunda altısının sağlıksız, birinin ise sağlıklı olduğu anlaşıldı. Sağlıklı ve dokusu Gamze'ye uygun olan embriyo anne rahmine transfer edildi.
Ne var ki, mikro-enjeksiyon yönteminde, 36 yaşındaki anne Aysun'un, tek embriyo ile gebe kalma şansı sadece yüzde 10'du. Bu yüzde 10 işe yaradı ve gebelik oluştu. Gebeliğin 4'üncü ayında amniyon sıvısından (anne karnında bebeğin içinde büyüdüğü sıvı) alınan örnek ABD'nin Şikago kentindeki Reproductive Genetic Institute'ye gönderildi. Burada bir kez daha doğacak bebek ile hasta kardeşi arasındaki doku uyumunun tam olduğu görüldü.
Nihayet Can bebek 4 Nisan sabahı sezaryenle dünyaya geldi. Plasentanın ayrılmasından önce, bebeğin göbek kordonundan enjektör yardımıyla yaklaşık 160 cc kan toplandı. Böylece dünyada da sayılı sayıda yapılan tüm bu işlemler ‘birarada’ Türkiye'de ilk kez gerçekleştirildi. Kan özel steril torbaya kondu. İsrail'deki Chaim Sheba Tıp Merkezi'nden gelen hemşire Margarita Mayorov, toplanan kordon kanını aynı gün uçakla ülkesine götürdü. Gamze hazır olduğunda İsrail'e gidecek ve kök hücre nakli gerçekleştirilecek. Bu kök hücrelerin başarılı olması halinde ise sürekli kan ve ilaç almaktan kurtulacak.