ABD'li Sefarad'lardan Türkiye'ye şükran ödülü

Şükran ödülü söz konusu iki Yahudi kuruluşu tarafından New York'taki Türkevi'nde ortaklaşa düzenlenen bir törenle Türkiye adına Washington Büyükelçisi Faruk Loğoğlu'na takdim edildi.

Ödülü aldıktan sonra bir konuşma yapan Büyükelçi Loğoğlu, Türk diplomatlarının taşıdıkları pek çok özellikleri ile bilindiklerini, ancak bu olaylarda kahramanlıkları ve cesaretleriyle öne çıktıklarını kaydetti. Dünyanın en eski iki ulusu olan Türkler ve Yahudilerin tarihin hiçbir döneminde karşı karşıya gelmediğini de belirten Büyükelçi Loğoğlu, iki ulusun hep birer dost olarak yaşadıklarını ifade etti.

II. Dünya Savaşı sırasında diğer ülkelerden bazı diplomatların da benzer insanlık örnekleri gösterdiğini belirten Loğoğlu, ancak Türkiye'den çok sayıda diplomatın bu hassasiyeti göstermiş olmasından gurur duyduğunu kaydetti. Büyükelçi Loğoğlu, konuşmasında “ABD'de ne zaman sıkıntıya düşsek Yahudi dostlarımızdan yardım istiyoruz ve bizimle göstermiş oldukları dayanışmadan dolayı kendilerine teşekkür ediyorum” dedi.

Törende ayrıca 1942-1945 yılları arasında Marsilya Başkonsolos Yardımcılığı görevinde bulunan ve Naziler tarafından trenlere bindirilerek nakledilmekte olan 79 Yahudi'yi kurtaran Türk diplomat Necdet Kent adına oğlu Muhtar Kent'e de bir ödül verildi.

Babası adına ödül alan Muhtar Kent, “Yahudiler için yaptıklarını bir ödül almak ya da takdir görmek için yapmadığını” belirten babasının hayatı boyunca Marsilya'da kurtardığı Yahudiler konusunda fazla konuşmak istemediğini kaydetti. Babasının üç yıl önceki ölümüne yakın bir tarihte yaptığı açıklamalarda ise “Sadece doğru olan şeyi yaptığını düşündüğü için Yahudileri kurtardığını” söylediğini belirtti.

NAZİ VAHŞETİ

Törenin açılışında konuşan Amerikan Sefarad Federasyonu Direktörü Esme Berg ise Türkiye'nin II. Dünya Savaşı sırasında Yahudi vatandaşlarını korumak için yoğun bir çaba harcadığını, tarafsızlığını korumak suretiyle Nazi vahşetinden kaçan Yahudilere güvenli geçiş sağladığını ifade etti.

Avrupa'da görev yapan pek çok Türk diplomatının diplomatik statülerini kullanarak kendi hayatlarını tehlikeye atmak pahasına çok sayıda Türk Yahudi'sini Nazi zulmünden kurtardığını söyleyen Berg, bu diplomatların bazılarının Türk vatandaşı olduklarına dair hiçbir delil bulunmamasına rağmen onbinlerce Yahudi'ye vatandaşlık belgeleri düzenleyerek hayatlarını kurtardıklarını kaydetti.

Türk-Yahudi dostluğunun bu olayla değil 500 yıldan daha önceye dayandığına ve 1492'de İspanya'dan sürülen Yahudilerin Osmanlı İmparatorluğu tarafından kabul edilmesiyle başladığına işaret eden Berg, bugün hala İstanbul'da küçük bir Yahudi grubun yaşamakta olduğuna dikkat çekti.

Törende konuşan Federasyon'un Ömürboyu Onursal Başkanı Leon Levy ise İspanya'dan göç eden Sefarad Yahudilerinin de Türkler sayesinde kurtulduğunu belirterek, yüzyıllar boyunca Türk kültürü ile içiçe olduklarını ve Türk kültürünün kimliklerinin önemli bir unsuru haline geldiğini ifade etti.

Ödül töreni dolayısıyla hazırlanan basın açıklamasında ise II. Dünya Savaşı sırasında Yahudilere yardımcı olan şu Türk diplomatları ifade edildi:

“Dışişleri Bakanı Numan Menemencioğlu (1942-44), Vich Büyükelçisi Behiç Erkin (1940-43), Berlin Büyükelçisi Saffet Arıkan (1942-44), Atina Başkonsolosu İnayetullah Cemal Özkaya (1940-45), Varna Başkonsolosu Burhan Işın (1942-46), Prag Başkonsolosu İrfan Sabitakça (1939-43), Budapeşte Başkonsolosu Pertev Şevki Kantemiz (1939-42), Budapeşte Başkonsolosu Abdülahat Birden (1942-44), Köstence Başkonsolosu Fuat Aktan (1937-42), Köstence Başkonsolosu Ragıp Rauf Arman (1942-45), Hamburg Başkonsolosu Kudret Erbey (1938-42), Hamburg Başkonsolosu Galip Evren (1942-44), Paris Başkonsolosu Cevdet Dülger (1939-42), Paris Başkonsolosu Namık Kemal Yolga (1942), Paris Başkonsolosu Fikret Şefik Özdoğancı (1942-45), Marsilya Başkonsolosu Bedii Arbel (1940-43), Marsilya Başkonsolosu Mehmet Fuat Carım (1943-45), Marsilya Başkonsolos Muavini Necdet Kent (1942-45), Belgrad Başkonsolosu Firuzan Selçuk (1939-41), Rodos Başkonsolosu Selahattin Ülkümen (1943-45).