ABD usulü ‘bağışlı’ seçim

Adaylara Hazine yardımı yapılmayacak, her aday bir şeffaf seçim hesabı açtıracak. ABD sisteminde olduğu gibi adayın aldığı tüm bağışlar ve harcamalar bu hesapta görülecek. Hesabı, YSK denetleyecek. Tasarıdaki çarpıcı düzenlemeler şöyle:

60 günlük seçim takvimi düzenlendi

Cumhurbaşkanı seçimi, cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki 60 gün içinde, makamın herhangi bir şekilde boşalması halinde ise boşalmayı takip eden 60 gün içinde tamamlanır. Cumhurbaşkanı seçim dönemi, cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki 60 gün makamın herhangi bir şekilde boşalması halinde ise boşalmayı takip eden gün başlayacak.

Hazine yardımıyok, bağış var

Adaylar yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan, tüzel kişilerden ve Türk uyruklu olmayan gerçek kişilerden maddi yardım alamayacaklar. Seçimlerde şeffaflığın sağlanabilmesi amacıyla adaylığın kesinleşmesinden, sonuçların açıklanmasına kadar geçen sürede her türlü gelir ve harcamaları kaydedecekler. Yardımlar makbuz karşılığında yapılacak. Nakdi yardımlar, adayların ‘seçim hesabı’ olarak kendilerine açtıracakları bir banka hesabına yatırılacak.

YSK denetleyecekkalanı Hazine’ye

Adayların kullanacağı makbuzların biçimi, bastırılması ve yardımların geçirilmesine ilişkin usul ve esasları, Yüksek Seçim Kurulu belirleyecek. Seçim hesapları ve harcamalara ilişkin bilgi ve belgeler, seçim sonuçlarının kesinleşmesini izleyen 10 gün içinde YSK’ya sunulacak. YSK bir ay içinde, seçim hesaplarıyla ilgili bilgi ve belgeleri gerçeğe uygunluk yönünden denetleyecek. Kullanılmayan kısım Hazine’ye aktarılacak.

Tek adaya imza atabilecekler

Cumhurbaşkanlığı için TBMM üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterebilmek için en az 20 milletvekilinin yazılı teklifi gerekecek. Her bir milletvekili, sadece bir aday için imza verebilecek. En son seçimlerde geçerli oyların toplamı hesaplandığında yüzde 10’u geçen siyasi partiler de ortak aday gösterebilecekler.

Genel oyla, 2 tur arası 2 hafta

Genel oyla yapılacak seçimde, ilk turda geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilmiş olacak. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü yeniden oylama yapılacak. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak. Bu turda geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek.

Lehte çekilmeye karşı önlem

İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliliğini kaybetmesi halinde ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılacak. Bunların dışında boşalma olması halinde ikame yoluna gidilmeyecek. Böylece bir adayın diğeri lehine çekilmesinin yolu kapatılmış oldu.

Tek adaydareferandum olacak

Oylamaya tek adayla gidilmesi halinde, oylama referandum şeklinde yapılacak. Geçerli oyların çoğunluğunu alması durumunda aday, cumhurbaşkanı seçilmiş olacak. Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan cumhurbaşkanı görevine devam edecek.

TRT’de propagandaimkanı sağlanıyor

TRT’den yapılacak propaganda da tam bir tarafsızlık ve eşitlik ilkesi gözetilecek. Bu denetimi YSK yapacak. Özel televizyonlardaki propaganda konuşmalar ise seçim yasalarındaki kurallara göre yapılacak.

Mevcut durumlailgili hüküm yok

TBMM’ye sevk edilen tasarıda, mevcut cumhurbaşkanının durumuyla ilgili hüküm bulunmuyor. Ancak tasarıda Anayasa’da cumhurbaşkanının görev süresinin 5 yıl olarak belirlendiği ve bir adayın 2 kez seçilme imkanı bulunduğu yer alıyor. Hükümet, “Seçimlere 1 yıldan az kalan sürede yapılan düzenlemelerin o seçimde uygulanamaması” engeliyle karşılaşmamak için tasarıyı hemen yasalaştıracak.