ABD mahkemesinden 'akıllı tasarım'a ret
Güncelleme Tarihi:
A.A.
Oluşturulma Tarihi: Aralık 21, 2005 11:27
ABD'de bir mahkeme, evrim teorisine alternatif olarak gösterilen “akıllı tasarım” kuramının okullarda okutulmasının Amerikan anayasasına aykırı olduğu kararını verdi.
Pennsylvania eyaletinde geçen yıl bir devlet okulunun biyoloji müfredatına “akıllı tasarım” adı verilen ve yaşamın merkezinde belirlenemeyen akıllı bir güç bulunduğu kuramının dahil edilmesi üzerine, bazı velilerce açılan davada mahkeme karara vardı.
11 velinin “yaratılış teorisinin” başka bir biçimde müfredata dahil edildiği gerekçesiyle dava açmalarının ardından yargıç, çocuklara “akıllı tasarım” kuramının öğretilmesinin anayasaya aykırı olduğu kararını verdi. Pennsylvania'daki mahkemenin yargıcı, okul yönetiminin sınıfta dini propaganda yapmaya çalıştığını, bunun da Amerikan anayasasına aykırı olduğuna karar vermesiyle, Amerikan toplumunda dinin rolüyle bağlantılı adli kararlarda yeni bir sayfa açılmış oldu. Beyaz Saray sözcüsü Scott McClellan da yaptığı açıklamada, Başkan George W. Bush'un bu konudaki kararın okul yönetimine bırakılmasından yana olduğu görüşünü bir kez daha dile getirdi.
AKILLI TASARIM KURAMI
Akıllı tasarım kuramı, 1990'lı yıllarda bir grup Amerikalı bilimadamı tarafından ortaya atıldı. Teorinin ilk büyük çıkışı, Pennsylvania'daki Lehigh Üniversitesi'nden biyokimya profesörü Michael J. Behe'nin “Darwin'in Kara Kutusu: Evrime Karşı Biyokimyasal Başkaldırı” adlı kitabı oldu.
Behe, kitabında canlı hücresinin Darwin zamanında içeriği bilinmeyen bir “kara kutu” olduğunu, hücrenin detayları anlaşıldığında ise burada çok kompleks bir “tasarım” bulunduğunun ortaya çıktığını anlatıyor. Behe'ye göre, canlılardaki kompleks sistemlerin doğal seleksiyon ve mutasyonla, yani bilinçsiz mekanizmalarla ortaya çıkması olanaksız ve bu durum hücrenin “bilinçli bir şekilde tasarlandığını” gösteriyor.
Bir süre önce ABD'nin Kansas eyaleti de liselerde evrim teorisine paralel olarak akıllı tasarım kuramının okutulmasına izin vermişti. Kararın ardından, Bilim için Kansaslı Yurttaşlar Derneği Başkanı Jack Krebs, komisyonun kararını, “Hiç şüphesiz bilime doğa üstü açıklamalar getirmek istiyorlar” diye değerlendirmişti. ABD'deki okullarda evrim teorisi okutulmasıyla ilgili yıllardan beri süren tartışmada Kansas eyaleti odak noktası haline gelmişti.
Özellikle Cumhuriyetçi Parti yandaşlarının “ders kitaplarında yaratılış teorisi de yer almalı” şeklindeki şikayetleri üzerine Kansas Eğitim Komisyonu, evrim teorisini savunanlarla yaratılışa inananları karşı karşıya getirecek bir “mahkeme” kurulmasına karar vermişti.
11 velinin “yaratılış teorisinin” başka bir biçimde müfredata dahil edildiği gerekçesiyle dava açmalarının ardından yargıç, çocuklara “akıllı tasarım” kuramının öğretilmesinin anayasaya aykırı olduğu kararını verdi. Pennsylvania'daki mahkemenin yargıcı, okul yönetiminin sınıfta dini propaganda yapmaya çalıştığını, bunun da Amerikan anayasasına aykırı olduğuna karar vermesiyle, Amerikan toplumunda dinin rolüyle bağlantılı adli kararlarda yeni bir sayfa açılmış oldu. Beyaz Saray sözcüsü Scott McClellan da yaptığı açıklamada, Başkan George W. Bush'un bu konudaki kararın okul yönetimine bırakılmasından yana olduğu görüşünü bir kez daha dile getirdi.
AKILLI TASARIM KURAMI
Akıllı tasarım kuramı, 1990'lı yıllarda bir grup Amerikalı bilimadamı tarafından ortaya atıldı. Teorinin ilk büyük çıkışı, Pennsylvania'daki Lehigh Üniversitesi'nden biyokimya profesörü Michael J. Behe'nin “Darwin'in Kara Kutusu: Evrime Karşı Biyokimyasal Başkaldırı” adlı kitabı oldu.
Behe, kitabında canlı hücresinin Darwin zamanında içeriği bilinmeyen bir “kara kutu” olduğunu, hücrenin detayları anlaşıldığında ise burada çok kompleks bir “tasarım” bulunduğunun ortaya çıktığını anlatıyor. Behe'ye göre, canlılardaki kompleks sistemlerin doğal seleksiyon ve mutasyonla, yani bilinçsiz mekanizmalarla ortaya çıkması olanaksız ve bu durum hücrenin “bilinçli bir şekilde tasarlandığını” gösteriyor.
Bir süre önce ABD'nin Kansas eyaleti de liselerde evrim teorisine paralel olarak akıllı tasarım kuramının okutulmasına izin vermişti. Kararın ardından, Bilim için Kansaslı Yurttaşlar Derneği Başkanı Jack Krebs, komisyonun kararını, “Hiç şüphesiz bilime doğa üstü açıklamalar getirmek istiyorlar” diye değerlendirmişti. ABD'deki okullarda evrim teorisi okutulmasıyla ilgili yıllardan beri süren tartışmada Kansas eyaleti odak noktası haline gelmişti.
Özellikle Cumhuriyetçi Parti yandaşlarının “ders kitaplarında yaratılış teorisi de yer almalı” şeklindeki şikayetleri üzerine Kansas Eğitim Komisyonu, evrim teorisini savunanlarla yaratılışa inananları karşı karşıya getirecek bir “mahkeme” kurulmasına karar vermişti.