ABD’de ‘işler’ kesat

ABD dünyanın en büyük ekonomik gücü. Ülkede yaşanan her türlü ekonomik ve siyasi olumsuzluk bir anda dünyayı etkiliyor. ABD'nin başındaki yeni tehlike 'işsizlik'.

Aslında ilk bakışta işsizlik rakamları çok da yüksek görmüyor. İş İstatistikleri Bürosu'nun (Bureau of Labor Statistics) verilerine göre ülkedeki işsizlik oranı ağustosta yüzde 5.7'ye kadar düşmüş. Uzmanlar bu rakamın 1970'lere, 80'lere ve 90'ların başına göre çok iyi olduğu görüşünde birleşiyor. Çünkü ülkede işsizlik oranının yüzde altının altına düşmesi neredeyse mucize olarak görülüyor.

BusinessWeek dergisinin haberine göre bu oranlar aslında pazardaki 'gerçek' durumu göstermiyor. Ekonomide önemli bir değişiklik olmadığı sürece, işsizliğin hızla yükselmesi bekleniyor. Altı ay ile bir yıl arası bir zaman içinde özellikle beyaz yakalı, iyi eğitimli çalışanlar işini kaybetme riski ile karşı karşıya. İşten çıkarılacakların çoğunu 1990'lardaki 'iş bombardımanı' ile işe girenler oluşturacak.

İŞSİZLİK ARTACAK

İşsizliğin artacak olmasının çeşitli nedenleri var. Her şeyden önce, günümüzde şirketler çok düşük karlarla yetinmek zorundalar. Talep az ve fiyatlar düşüyor. Geçtiğimiz yıl şirketlerin ciroları ortalama yüzde iki düştü. Giderlerini azaltmaya çalışan şirketler ilk çare olarak 'işgücünde kısıntı' yöntemine başvuruyor.

Bir diğer çarpıcı rakam şirketlerin verimliliğinin geçtiğimiz yıl yüzde altı azalması. Bu durumda işveren talep azlığını daha az çalışanla karşılama yoluna gidiyor.

Sağlık, eğitim, finans ve perakende gibi krizi nisbeten 'güçlü' karşılayan sektörlerde de durum pek iyi gözükmüyor. Bu sektörlerde çalışanlar ABD'deki işgücünün yüzde 40'ını oluşturuyor. Bu sektörlerde de işten çıkarmaların sinyalleri veriliyor.

Durumu zaten kötü olan havayolları, enerji, teknoloji, telekom, ve medya gibi sektörler işten çıkarmalara devam ediyor. Toplam işgücünün yüzde yedisini oluşturan bu sektörlerdeki durum düzelmek yerine daha da bozuluyor.

'Rakamlar' da işsizliğin artacağına işaret ediyor. ABD İş Kurumu'na yalnızca eylülün ilk haftasında 426 bin kişi işsiz kaldığını beyan etti. Böylece son dört ay içindeki en yüksek başvuruya ulaşıldı.

Büyük şirketler eleman çıkarmaya devam ediyor. Örneğin, 17 Eylül'de Charles Schwab & Co adlı dev online komisyonculuk şirketi tam bin 800 elemanını işten çıkaracağını duyurdu. Bu rakam çalışanların yüzde 10'u anlamına geliyor. Delta Hava Yolları veya Lucent Technologies gibi krizi derinden yaşayan şirketler de eleman çıkarmaya devam edeceklerini belirtiyor.

İşten çıkarmalar aslında 90'ların ikinci yarısında yaşanan verimlilik patlamasının günümüze yansıyan sonuçları. Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte verimlilik artmaya, çalışanlar daha fazla üretmeye başladı. İşe alımlar arttı ve işsizlik oranı yüzde dörtlere kadar düştü. Maaşlar ve primler yükseldi. Çalışanlar 'altın çağı' yaşadıklarını sandılar.

Ancak, talepte bir artış olmaması kısa süre sonra rüzgarı ters yöne çevirdi. Çalışanlar işlerini kaybemeye başladı. Ürünlerinin fiyatlarını yükseltemeyen şirketler, karlarını artırmak için eleman çıkarmak zorunda kaldılar.


İşsizlerin yarısı üniversite mezunu


Son dönemde gerçekleşen işten çıkarmalardan en fazla etkilenenler iyi eğitimli çalışanlar oldu. Sonuçlar rakamlara da yansıdı. Bugün 25 yaşını geçmiş işsizlerin yüzde 50'sini üniversite mezunları oluşturuyor. Bu oran 1992'de yüzde 37'ydi. Üniversite mezunlarının birçoğu iş bulmakta güçlük çekiyor. Durum ilerde bundan çok daha kötü olacak gibi gözüküyor. Çünkü ABD'deki iyi eğitimli, üniversite mezunu gençlerin sayısı gün geçtikçe artıyor. ABD'nin kısa zaman içinde kalifiye elemanları için uzmanlık gerektiren iş fırsatları yaratması gerekiyor.