A380 gün sayıyor

Avrupalı imalatçı Airbus'ın iki katlı, 555 yolcu kapasiteli A380 uçağının ilk uçuşuna bir yıldan az zaman kaldı. Gelecek yıl şubat ayı sonunda göklerle buluşacak A380, halen en büyük yolcu uçağı olan Boeing 747 Jumbo Jet'in tahtını 35 yıl sonra alacak. Concorde'tan sonra Avrupalı en büyük havacılık projesine tam 14 milyar dolar harcandı. 6 bin mühendisin ter döktüğü projede Airbus'ın merkezi Toulouse'da Avrupa'nın en büyük binaları imalat hattı için inşa edildi. Dünyanın dört bir tarafında üretilen parçalar Toulouse'da boyu 490, eni 250 ve yüksekliği de 46 metre olan özel bir tesiste bir araya gelecek. Tam 50 hektar kapalı alana sahip özel binada aynı anda 6 uçağın imalatı yapılabilecek.Geçen yıldan itibaren Airbus ortakları tarafından imal edilen kanat ve gövde parçaları Toulouse'a kara, deniz ve hava yoluyla gelmeye başladı. Ana imalat mayıs ayının ortasında başlayacak. Maksimum kalkış ağırlığı 560 tona ulaşan A380, aralık ayında fabrikadan çıkacak. Bunu meteorolojik şartlar dikkate alınarak günü belirlenecek şubat ayı sonunda yapılacak ilk uçuş izleyecek.30 BİN KİŞİAirbus yetkilileri bu projeyi şirketin geleceği olarak adlandırıyor. Neredeyse tüm güç A380'e aktarılmış durumda. Airbus'ın liderlik yarışında çok önemli bir yere sahip A380'de başarısızlığın bedelinin çok ağır olacağının herkes farkında. Projeye ciddi devlet desteği alan Airbus, programı aksatmamak için büyük çaba harcıyor. Proje imalatın başlaması ile birlikte Avrupa'da yaklaşık 30 bin kişiye iş sağlayacak.İmalata doğru ilerleyen Airbus bir yandan pazarlama faaliyetlerine de büyük önem veriyor. Halen 10 havayolu ve finansal kiralama şirketinden toplam 129 kesin sipariş alındı. Bu uçak için 129 az bir rakam ancak 2006 sonunda A380'lerin hizmeti girmesiyle Airbus siparişlerin arka arkaya geleceğinden emin.KABİNLER ÇOK GİZLİA380 siparişi veren havayolları arasında en büyük rekabet kabin tasarımında yaşanıyor. Uçak 747'den yüzde 35 daha fazla yolcu taşırken kabin alanı yüzde 50 daha fazla. Geniş alan sayesinde havayolları kabinde yolcuların rahat hareket etmesi için bar, duty free gibi üniteler ekleyecek. Hatta uçak içinde acil sağlık müdahale odası da olacak. Airbus özel sofa, bar, duty free mağazası gibi yolcu uçakları için yeni tasarımların havacılık otoriteleri tarafından sertifiye edilmesi yani uçaklarda kullanılabilmesi için çaba harcıyor.Airbus'ın araştırmalarına göre gelecek yirmi yıl içinde 308'i kargo 1136'sı da 400 koltuktan fazla kapasiteye sahip toplam 1446 büyük yolcu uçağı satılacak. Boeing'in 747'sinin artık 35 yaşında olduğunu ve gövdenin yeni bir geliştirme tasarımını limitler içinde taşıyamadığını düşünen yetkililer Airbus’un büyük uçak pazarında tek tabanca kalacağına inanıyor. Toplam değeri 330 milyar dolar olması beklenen büyük yolcu uçağı pazarında Boeing'in nasıl bir taktik izleyeceği hálá gizliliğini koruyor.Tolga ÖZBEKA330-7E7 savaşı kızıştıHavacılık dünyasındaki son büyük savaş 7E7 ile A330-200 arasında yaşanıyor. Amerikalı imalatçı 2007'de uçacak 7E7'nin 250-300 koltuklu modeli ile 17 bin kilometre menzile ve hizmetteki uçaklar arasında en düşük işletme maliyetine sahip olacağını iddia ediyor. Airbus ise 7E7'den çok önce bu konsepti çift motorlu A330-200 modeli ile 1997'de uçurduklarını, Boeing'in kendilerini taklit ettiğini söylüyor.Airbus her ne kadar 7E7 için rakip bir uçak üretmeyeceklerini açıklasa da Boeing'e pazarı bırakmamak için yeni modeller üzerinde çalışıyor. Avrupalı imalatçının A30X adını verdiği model ile 7E7'nin önüne çıkacak. Airbus hem zaman kaybetmemek hem de tasarım maliyetlerini azaltmak için A30X'i A330'dan geliştirecek. Tam 19 bin kilometre menzil ile A30X dünya üzerinde istenilen her noktaya direkt uçuş yapabilecek. Uçağın koltuk kapasitesi üç sınıfta 250 ila 300 arasında değişecek. A30X'e takılacak motorlarla ilgili imalatçılarla görüşen Airbus, 7E7 ile aynı tip motor kullanımı üzerinde duruyor. İlk uçuşunu 2009'da yapması planlanan A30X hizmete sertifikasyondan sonra 2011'de girecek. Airbus bu modelde 7E7'den en az yüzde 10 daha düşük uçuş maliyeti planlıyor.YENİ MODELLERAirbus'ın üzerinde durduğu bir başka model ise A305 olacak. A330-200 modelinden daha kısa gövdeye sahip olacak A305, 2008'de uçacak. Hizmete 2010'da girecek. Çift koridorlu uçağın koltuk kapasitesi 220 ila 260 arasında değişecek. A30X ile Airbus düşük maliyetlere sahip bir aile oluşturmayı hedefliyor.Airbus'ın mevcut aile içinde tek koridorlu ailenin en büyük üyesi olan A321'de de bazı değişiklikler üzerinde çalışıyor. 100 koltuklu A318'den tek sınıf 220 koltuk A321'e kadar kullanılan kanatlar büyütülecek. Böylece uçak uzun gövdesi ile kanatlar arasında denge sağlanmış olacak. 'Advanced A321' adını taşıyacak uçak, yeni kanatları ile uzun menzil ve yüksek performansa sahip olacak. Airbus eğer bu tasarımında başarılı olursa, A320 ailesinin diğer üyelerinin ikinci neslini geniş kanatlara sahip olarak imal etmeye başlayacak. Airbus önümüzdeki yıllarda motor ve avionik konusundaki gelişmeleri de A320 ailesi uçaklarına yansıtacak. Tasarımı üzerinden yaklaşık 20 yıl geçen uçaklar böylece yeni modelleri ile pazardaki payını koruyacak.İlk uçuş simülatördeA380'in ilk uçuşuna daha aylar var. Ancak Toulouse'daki test merkezinde kurulan A380 simülatörü ile sanal uçuşlar uzun süredir yapılıyor. Test pilotları ve mühendisler tarafından uçağın performansının denendiği simülatör sayısı birkaç ay içinde dörde çıkacak. Simülatördeki test uçuşlarına Airbus'ın mühendisleri ile birlikte katıldık. İlk bakışta A380'in serinin diğer modelleri ile benzer bir görünüm sunuyor. Her pilotun önünde iki büyük ekrandan uçuş, ortadaki ekrandan motor ve sistem verileri takip edilebiliyor. Gaz kollarının bulunduğu orta konsoldaki üç ekrandan ise seyrüsefer, komünikasyon bilgileri görülebiliyor. Uçak diğer Airbus serileri gibi side-stick. Yani lövyeler yan tarafta. Pilotlar uçuş verilerini bilgisayara gaz kollarının yanında bulunan özel mouse ile girebilecek. Bu kullanım kolaylığı pilotlara büyük bir avantaj sunacak. A380'in dev gövdesini apronda ve taksi yollarında pilotlar uçağın altına konulan kamera görüntülerinden izleyerek yönetecekler. TOULOUSE'DAN HAVALANDIKSimülatöre uçağın boş ağırlık bilgileri girildiği için toplam ağırlığımız 330 ton. Normalde ağırlık yolcu, kargo ve yakıtla birlikte 560 tona kadar çıkabiliyor. Toulouse Blagnac Havalimanı'nın 33 Sol pist başından ilk sanal uçuş için gaz kollarının maksimuma gelmesiyle uçağımız ok gibi yerinden fırladı. Kuşkusuz bunda A380'in boş olmasının ciddi payı var. Uçak pistin yaklaşık 1800 metresini geride bırakırken burnu yerden kesmek için saatte 259 kilometrelik sürate ulaştık. Normalde A380 tam yüklü yerden 2930 metre koştuktan sonra havalanabilecek. Hızımız saatte 277 kilometreyken yaklaşık 80 metre kanat açıklığına sahip 330 tonluk uçağımız pistten kesilerek tırmanmaya başladı. Tırmanış hızımız ilk anda saatte 333 kilometre. Kanatlardaki kaldırıcı alana arttıran flapları topladıktan sonra kısa sürede seyir yüksekliğimiz olan 3 bin metreye ulaştık.YATAY ALÇALMA TAKİBİKısa süreli sağa-sola dönüş, tırmanma, alçalma gibi uçuş kumanda hareketlerine A380 kendinden beklenmeyen çeviklikle cevap verdi. Kısa bir uçuştan sonra tekrar Toulouse Blagnac Havalimanı'na inmek için alçalmaya başladık. Piste 18 kilometre kala yerden bin metre yükseklikte Aletli İniş Sistemi ILS ile alçalmaya başladık. İlk defa A380'de kullanılacak bir teknoloji sayesinde yatay olarak alçalma açımız, yerin yüksekliği ekrandan takip edilebiliyor. Bu teknoloji ileriki yıllarda birçok CFIT olarak adlandırılan Kontrollü Daha Çarpma Kazası'nın önüne geçecek.Oto pilot yardımıyla ortalama 275 kilometre hızla yaptığımız son yaklaşmadan sonra Toulouse Blagnac Havalimanı pistine A380'in teker koymasıyla motor freni yani revers devreye girdi. Uçağımız kısa sürede yavaşladı ve pisti terk etti. A380'in en ağır modeli olacak kargo versiyonunda tam duruş mesafesi normal şartlarda 2070 metre olarak hesaplanıyor. Uçağın iniş takımlarının 20 tekerlekten olması yerdeyken yükün eşit olarak dağılmasını sağlıyor.Gözler Türkiye'de Amerika Birleşik Devletleri geçtiğimiz ay Başbakan Erdoğan'ı ağırladı. Fransa Türkiye'nin AB üyeliği için beklenenden çok daha iyimser mesajlar verdi. Alman Başbakanı bilmem kaç yıl sonra Türkiye'ye resmi ziyaret yaptı.Bütün bu hızlı trafiğin altında Türkiye'nin ekonomik yapısındaki değişim, Kıbrıs sorununun çözüme taşınması sinyalleri vs. gibi bir sürü neden olduğu öne sürüldü. Ama çok önemli bir neden gözardı edildi. Sırt sıvazlamaların ardındaki gerçek ve gösterilen büyük sempatinin temelindeki yüksek heyecan aslında Türkiye'nin yaklaşık 2,5 milyar dolarlık uçak alımı için harekete geçmiş olmasıydı.ABD'nin 1 numaralı ihraç ürünü uçaktır. Avrupa Birliği'nin ağır topları Fransa ve Almanya uçak satışı için Başkanlık seviyesinde çalışma sergilemektedir. Amerikalı imalatçı Boeing ve Avrupalı imalatçı Airbus büyük filo satışlarını her zaman başkanlık saraylarına, cumhurbaşkanlığı makamlarına taşımaktadırlar. Bu kez de öyle oldu. Başbakan Erdoğan'ın ABD gezisi sırasında Boeing Beyaz Saray'da yerini aldı. Fransa, Airbus uçağı satışı için direkt ilişkiye geçti. Almanya, Başbakan seviyesinde Türkiye'de göründü. Airbus'ın iki önemli ortağı Fransa ve Almanya ayrı ayrı ve birbirleri ile rekabet ederek satış için ciddi bir yarışa girdiler.CİDDİ BİR ALIMTürk Hava Yolları uçak imalatçılarına bir CD ile sunduğu ihale şartnamesi ile 51 yeni uçağı filosuna katmayı hedeflediğini duyurdu. Yeni filo planına göre, 5 adet uzun menzilli, 36 adet orta kapasite ve 10 adet bölgesel uçak alımı yapılacağı ilan edildi. Ağırlıklı olarak kiralama yoluyla gerçekleşecek bu ihale sonrasında THY filosundan 32 uçak çıkacak, yerine yenileri girecek. Teslimatlar içinde 2004 yılında iki büyük ve 12 orta kapasite, 2005 yılında yine iki büyük ve 12 orta kapasite ve 2006 yılında da bir büyük, 12 orta kapasite uçağın filoya katılması hedefleniyor. Bölgesel uçaklarla ilgili ayrı bir zamanlama gündeme getiriliyor. İmalatçı firmalar şartnameyi aldıklarında THY'nin yüzde 3 teminat istemesine bir anlam verememekle birlikte hızla yarışlarını başlattılar. THY mayıs başlarında ilk uçakların teslimatının yapılmasını şart koşunca da yarış iyice hızlandı.KIRAN KIRANAAirbus hem Almanya hem de Fransa cephesinden hareketle THY için büyük boy uçakta en ideal tercihin A330-200 olduğunu söylerken, orta kapasitede ise A321 uçaklarını önerdi. A321, A310 uçaklarının da yerini alacaktı. Boeing ise büyük boy uçakta B777, orta kapasitede ise halen THY'nin kullandığı yeni nesil 737 serisinden değişik modeller önerdi. Ayrıca bölgesel uçuşlar içinde B717 önerilerini de sundular. Bölgesel uçaklar için Kanadalı Bombardier ile Brezilyalı Embrarer çarpışıyor. İki imalatçının jet ve turboprop modellerinin yanı sıra Fransız-İtalyan ortaklığında ATR de devreye girdi.Avrupa Birliği için gün almaya çalışan, Kıbrıs sorununda önemli adımlar atan Türkiye aslında bu uçak alımı nedeniyle dostlarımıza daha sempatik geliyor. İlgilerinin ana nedeni bu. Ticaretle siyaseti iyi yarıştırmanın tam zamanı. Boeing ve Airbus'tan sayısal olmasa bile toplam değer olarak eşit alım yapılacak gibi gözüküyor. Yani hem ABD hem de Avrupalılar hoş tutulacak. Alım tamamlandıktan sonra bakalım onlar bizi hoş tutmayı sürdürecekler mi?