90 öğrencisi kaldı

Fener Rum Erkek Lisesi’nin görkemli binasında

bir zamanlar binlerce öğrenci eğitim görüyordu.

Eflak-Boğdan Prensi Dimitri Kantemir, Besteci Andon Efendi, Tatyos Efendi, Mimar Dimadis gibi tarihin ünlü isimleri bu okuldan mezun oldu.

Birçokları onu görkeminden dolayı Fener Rum Patrikhanesi zannediyor. Halbuki Fener'in tepesinde yükselen bu şato, 19. yüzyılda yapılmış olan Fener Rum Erkek Lisesi'nin son binası. Lisede 90 öğrenci okuyor. Haliç Fener'de, Sancaktar Yokuşu'nda yer alan okul, Türkiye'nin en eski eğitim kurumu. 1454'te yani fetihten bir yıl sonra kurulan okuldan, Osmanlı'nın Hıristiyan azınlıklarının bulunduğu toprakları yöneten yüzlerce vali, mütercim, bilim insanı, sanatçı, besteci ve yazar eğitim gördü.

Okul mezunlarından Eflak-Boğdan Prensi Dimitri Kantemir (Kantemiroğlu), Besteci Andon Efendi, Tatyos Efendi ile Mimar Dimadis en ünlüleri.

Okul, 18 ve 19'uncu yüzyıllarda Balkanlar'ın şekillenmesinde de çok önemli bir rol oynadı. Bulgaristan, Romanya, Makedonya ve Yunanistan'ın kurucularının büyük bir bölümü Fener'deki bu okulun yüksek kubbesinin altında yetişti.

Osmanlı'da ilk felsefe, modern fen, sistematik yabancı dil eğitimi de burada verildi.

Fatih'in Fermanı'yla yaşıt

İstanbul'un fethinden sonra Bizans'ın yönetici sınıfı ve tüccarları kenti terk ederek Ege adaları, İtalya ve Fransa'ya sığınmıştı. Fatih Sultan Mehmet, 1454'te bir fermanla tüm İstanbullu Ortodoksları kente geri çağırdı. Padişah, Ortodoklar'ın kendi dillerinde eğitim yapabileceklerini, patrikhanelerini yeniden ihya edebilecekleri ve tüm ibadetlerinin serbestçe yerine getibileceklerini bildirdi. Bunun üzerine Bizanslılar gruplar halinde kente geri döndü.

Patrikhane, o dönemde Fatih Camii'nin bulunduğu, Oniki Havariler Manastırı'na yerleştirildi. Daha sonra Fethiye Kilisesi'ne nakledilen Patriklik makamı son olarak Fener'deki bugünkü yerine taşındı.

Patrik Gennadios ile Fatih arasında yapılan anlaşma gereği 1454'te Fener sınırları içinde bir okul kuruldu. Yüzyıllar içinde adı, ‘‘Patrikhane Akademisi’’ ya da ‘‘Rum Mekteb-i Kebiri’’ olarak anılan bu eğitim kurumuna Osmanlı geniş olanaklar sağladı.

Okutulan dersler teolojik ağırlıklı, antik ve çağdaş felsefe, klasik filoloji ve edebiyattı. Okulun hocaları arasında da çok ünlü yazar ve araştırmacılar bulunuyordu. Bunlardan, baba ve oğul Zigomolar (1556-1580), Teofilos Koridaleus (1621-1639), Aleksandros Mavrokordatos (1663-1671), Avgenios Vulgaris (1760-1761) ve Konstantin Kumas, dünyaca ünlü isimler.

1861'de lise oldu

Okul 1861'den sonra klasik eğitim veren bir liseye dönüştü. Günümüze kadar ulaşan görkemli bina 1881'de mimar Dimadis tarafından inşa edildi. 1903'te okulun bünyesine, ilkokul öğretmeni yetiştirmeye yönelik, klasik filoloji ve pedogoji eğitimi veren bölüm eklendi.

Haliç'in iki yakasında bulunan en görkemli yapılardan biri olan okul cumhuriyetten sonra Fener Rum Erkek Lisesi adını aldı. Okulun hemen bitişiğinde, Tevkii Cafer Mektebi Sokak'ta bulunan bir binada ise kız öğrencilere eğitim veriliyordu. Okulların karma olmasından sonra kız öğrenciler de Fener Rum Erkek Lisesi binasına taşındı.

Avrupa'nın beşinci büyük şatosu

OKULUN bugünkü binası, 19. yüzyılın en önemli mimarlarınden biri olan, kendisi de Fener Rum Erkek Lisesi'nden yetişme Mimar Dimadis tarafından inşa edildi. Haliç'in her iki yakasındaki yapılar içinde Süleymaniye'den sonraki en büyük bina olan eserin yapı malzemelerinden çoğu Marsilya'dan getirildi. Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde özellikle İtalya ve İspanya'da da şatolar yapan Dimadis, eseri beş sene içinde bitirdi. Fener sırtlarındaki yüksek tepe üstüne inşa edilen eser, geniş ve yüksek cephesi, kırmızı ateş tuğlaları ve ortasındaki kubbeli kalın kulesiyle dikkatleri çekiyor. Fener Gönüllüler Derneği, Büyükşehir Belediyesi'ne bir dilekçeyle başvurarak eserin geceleri ışıklandırılmasını talep etti.