9 soruda mühür tartışması

Kararda, “Mühürleme işleminin yapılmaması, tek başına seçmenin oyunun geçersiz sayılması için yeterli değildir” denildi. YSK, hata veya ihmali tespit edilen sandık kurulu başkan ve üyeleri hakkında ilgili seçim kurullarınca suç duyurusunda bulunulmasına da karar verdi. YSK kararı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) seçme ve yönetime katılmaya ilişkin maddesine ve anayasaya dayandırıldı.

1- Hangi zarflar ve oy pusulaları geçersiz sayılıyor?

Seçim Kanunu’nda 2010 yılında zarfların da mühürlenmesi yönünde değişiklik yapıldı. Sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan, ilçe seçim kurulu ve sandık kurulu mührü bulunmayan zarflar; arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan birleşik oy pusulaları geçersiz.

2- Bu yasaya göre karar alındı mı?

2014’teki yerel seçimlerde Bitlis Güroymak’ta BDP adayı Mehmet Emin Özkan, AK Partili Hüseyin Mutlu’yu 32 oy farkla geçerek kazandı. AK Parti itiraz etti. Bir sandıkta oy zarflarında mühür olmadığını belirleyen Bitlis İl Seçim Kurulu, seçimi yeniledi.

3- Mühürsüz zarf ve pusulaları geçerli sayan YSK kararı var mı?

YSK’nın 2010 değişikliğinden önce bu yönde alınan kararı var. Kurul 1984’te, 1989’da, 1994 ve 2004’te mühürsüz oy pusulaları geçerli şeklinde kararlar verdi.

4- YSK’nın tasnif sürerken bu kararı alması ne anlama geliyor?

YSK’nın 298 sayılı yasanın açık hükmüne rağmen verdiği karar kritik önem taşıyor. Bu karar tasnif sürerken alındığı için sandık kurulları mühürsüz oy ve zarfları da saydı ve ‘geçerli’ oyların arasına kattı. Böylece kaç mühürsüz oy olduğu tespit edilemedi.

5- YSK kararı nasıl savundu?

YSK Başkanı Sadi Güven, “YSK kararı ilk kez almamıştır. 1990, 1994, 2004 gibi onlarca kararda sandık kurullarının şekil noksanlığından dolayı oyların geçersiz olamayacağına karar verilmiştir” dedi. Bu örnekler 2010’daki yasa değişikliği öncesine aitti.

6- Bu karar itirazlara engel mi?

CHP’nin YSK Temsilcisi Mehmet Hadimi Yakupoğlu’na göre YSK’nın bu kararıyla partilerin itiraz hakları ellerinden alındı. Şimdiye kadar, sandık kurulları tasnifi bitirip oyları ‘geçerli- geçersiz’ diye tutanağa bağladıktan sonra karar alınıyordu. YSK da bu oyların seçim sonucunu etkileyip etkilemediğine bakıp karar veriyordu. Bu defa YSK tasnif sürerken ‘oylar geçerli’ diye karar aldı. Süreç eskisi gibi işlese, mühürsüz oylar tespit edilecekti.

7- YSK kararları Anayasa Mahkemesi’ne gidiyor mu?

YSK kararları kesin ve Anayasa Mahkemesi (AYM) yolu kapalı. AYM, YSK kararlarını yetkisinde görmemişti.

8-AYM’nin mühürsüz zarf ve oylarla ilgili kararı var mı?

Türkiye Barolar Birliği’nin açıklamasında, “Anayasa Mahkemesi’nin 06/02/2014 tarihli bireysel başvuru üzerine verdiği kararında, meslek odalarının seçimlerinde dahi mühürsüz oy pusulalarının geçersiz olacağından söz edilmektedir” denildi. Hukukçular bu kararın emsal olduğunu savunuyorlar.

9-Referandum iptal edilebilir mi?

Bu konu tamamen YSK’nın yetkisinde. Hukukçular bu yönde görüş belirtse de YSK’nın iptal kararı ihtimali zor görünüyor.

İŞTE YSK GEREKÇESİ

YSK, tartışmalı mühür kararının gerekçesini 48 saat sonra açıkladı. YSK, gerekçede mühürsüz oy pusulası ve zarfı bulunmasını, ‘münferit’ olarak nitelendirdi. Seçim güvenliği için tek tedbirin mühürleme işlemi olmadığı, 298 sayılı kanunda birçok güvenlik mekanizması olduğu belirtildi. Kararda, “Mühürleme işleminin yapılmaması, tek başına seçmenin oyunun geçersiz sayılması için yeterli değildir” denildi. YSK, hata veya ihmali tespit edilen sandık kurulu başkan ve üyeleri hakkında ilgili seçim kurullarınca suç duyurusunda bulunulmasına da karar verdi. YSK kararı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) seçme ve yönetime katılmaya ilişkin maddesine ve anayasaya dayandırıldı.