77 yıllık özlem

Türk ve Yunan mübadiller, Selanik’te gözyaşları içinde kucaklaştılar

1923 yılında Lozan'da imzalanan ‘‘Nüfus Mübadelesi Sözleşmesi’’ ile Türkiye'den Yunanistan'a, Yunanistan'dan Türkiye'ye zorunlu göçe tabi tutulan 2 milyona yakın mübadilden hayatta kalanlar, yanlarına çocuklarını, torunlarını alıp 77 yıl sonra doğdukları yerlere Selanik'e, Nea Efesos'a, Langaza'ya, Veria'ya, Kayalar'a, Sarışaban'a, Grebena'ya, Drama'ya Serez'e gittiler. Çekilen acılar geride kalmıştı artık. Geç de olsa doğdukları toprakları koklamak, büyüdükleri evlerini bulmak, komşularını kucaklamak için yola çıktılar. Yıllar önce aynı kaderi paylaşanlar, iki değişik coğrafyadan göçe zorlandıkları günlerin anılarıyla çocukluk ve ilk gençliğin kuvvetini içlerinde hissedip binlerce kilometrelik yolu aştılar. Ortak kültürlerini, dostluğu ve sevgilerini yaşamak için yaşamlarının bu son baharı belki de son fırsatlarıydı.

Heyecana, yaşlı kalpler dayanamadı

Lozan Mübadilleri Vakfı'nın girişimiyle yola çıkan 40 kişinin içinde 2000'li yılların bu ilk sonbaharını yaşayan iki ‘‘genç’’in heyecanıysa bambaşkaydı. Mübadeleden önce Yunanistan'da doğan Vedia Elgün, 1923'te ayrıldığı Selanik'teki evini yaşlı gözlerle aradı. Ama nafile. Anılarında beyaz kulenin karşısında olan evinin yerinde şimdi yeller esiyordu. ‘‘Çekilen acılar bir daha yaşanmasın’’ afişleriyle donatılmış mübadil otobüsü, 77 yılın dramıyla yüklü anıları Selanik, Katerini, Veria bölgesinde, kısacası Olimpos'un eteğinde köy köy dolaştırırken o yorgun yürekleri de zorladı. Katerini'de Küçük Asyalılar Derneği'ndeki ilk randevuda, Çirkincelilerin çocukları ve torunlarıyla kucaklaşan, onları bağrına basan yaşlı Vedia Ergün'ün heyecandan sıkışan yüreği ancak ilaçlarla normale döndürüldü ve yeniden yola koyuldular. İkinci durak, onların deyişiyle ‘‘dünün Çirkince'sinden’’ bizim Şirince'den göç edenlerin yaşadığı Nea Efesos'tu. Yani Yeni Efes. Nea Efesos'a ancak gece girildiğinde, saatlerce köy odasının kapısında gözü yaşlı bekleşenler, uzaktan gelen komşularını hem kucakladılar hem de özlem dolu sitem ettiler:

‘‘Nerede kaldınız?’’

Şimdi Türkiye'den göç ettirilenler arasında hayatta kalan iki kadın var orada. 1922 Çirkince doğumlu Dimitria Kostaloğlu ile, 91 yaşındaki Sofia Kabasakalis.