76 yıllık Süreyya modern salonlara taÅŸ çıkartıyor

BeyoÄŸlu ve Kadıköy'deki tarihi sinema binaları, son yıllarda birer birer onarılarak Ä°stanbul'un kültürel hayatında yeniden eski yerlerini alıyor. BeyoÄŸlu'ndaki Emek'le Atlas, Kadıköy'deki Rexx (eski Apollon Tiyatrosu) gibi Kadıköy'deki 76 yıllık Süreyya Sineması da hem dışı hem içiyle Ä°stanbul'un sinema salonları arasında benzersiz bir yere sahip.Kadıköy Süreyya Sineması 6 Mart'ta 76'ncı kuruluÅŸ yıldönümünü kutladı. Bu yıl, uzun bir çalışma sonunda, dış cephesi, mal sahibi olan Darüşşafaka Cemiyeti tarafından tamamen yenilenip boyanan sinema, ses ve görüntü teknolojisi açısından da yenilendi. 731 koltuklu salonda filmler, 4000 Watt projeksiyon gücü ve 4200 Watt RMS ses gücü ile büyük ekranda sunuluyor.Süreyya Sineması, hizmetlerinde de yeniliÄŸe gidiyor. 1999'da www.sureyya.com adı ile hazırlanan web sayfası, bugüne kadar 3 kez yenilendi. Web adresine ulaÅŸanlar, sinemanın tarihçesi, vizyondaki filmler ve seansları ile gelecek program, oturma planı ve yol krokisi hakkında bilgi alabiliyorlar. Sayfadaki yol krokisi, Kadıköy'ü iyi tanımayan birinin bile tek yön olan ara sokaklarda kolayca yolunu bulup, sinemanın hemen yanında bulunan otoparka rahatça ulaÅŸabilmesini saÄŸlıyor.Bu yıl hayata geçirilen bir baÅŸka yenilik, toplu e-mailler göndererek, üyelere ulaÅŸmak. Böylece üyeler, sinema tarafından sunulan kimi kolaylıklar hakkında önceden bilgi sahibi oluyor. GeçtiÄŸimiz yıl giÅŸelerden bilet satışında bilgisayar sistemine geçen Süreyya Sineması, ileri tarihli bilet satışı ve rezervasyon çalışmalarını da baÅŸlattı. Ayrıca on-line ve telefonda bilet satışlarının baÅŸlatılmasına çalışılıyor.SÄ°NEMA NASIL KURULDU?Döneminin en önemli giriÅŸimcilerinden olan ve Maltepe'deki SüreyyapaÅŸa Plajı'yla tanınan Süreyya Ä°lmen'in (Süreyya PaÅŸa) baÅŸkan olduÄŸu derneklerden Kadıköy Tesisi Mekatip ve Terakkii Maarif, kapanmaya baÅŸlayan okullara destek vermek amacıyla 1922'de Kadıköy'deki okulların yararına Apollon Tiyatrosu'nda (bugünkü Rexx Sineması) büyük bir müsamere düzenlemek ister. Ancak salon derneÄŸe verilmez. Süreyya PaÅŸa da 1924'te Kadıköylülerin sinema, tiyatro, balo, niÅŸan gibi kültürel ve sosyal ihtiyaçlarını karşılayacak Süreyya Sineması'nı yapmaya baÅŸlar. Sinema, Süreyya PaÅŸa'nın Avrupa'da görüp hayran kaldığı tiyatrolardan kopya edilerek yapılır. ÖrneÄŸin hol kısmı, Paris'in Champs Elysee tiyatrosunun holünün aynısıdır. İç kısmı Alman tiyatrolarından kopya edilmiÅŸtir. O zamanlar sesli sinemalar henüz icat edilmediÄŸi için Süreyya PaÅŸa'nın hayali, hem sinema hem de tiyatro için kullanılabilecek bir müessese oluÅŸturup, 1900'de Viyana'ya seyahatinde operada görmüş olduÄŸu bir sahneyi canlandırmaktır. Ä°nÅŸaat sırasında AkÅŸam gazetesine yaptığı bir açıklamada elektrik ve kalorifer tesisatını Avrupa'dan sipariÅŸ ettiÄŸini söylediÄŸi yıl, henüz Kadıköy'de elektrik yoktur. Süreyya Sineması 6 Mart 1927'de açılır. Salon 1928-1929 yıllarında Süreyya Opereti'nin temsilleri için sadece belli günlerde hizmet vermektedir. 1930'da sesli filmler gösterilmek üzere gereken teknik deÄŸiÅŸiklikler yapılır. Temmuz 1936'da yazlık bölümü faaliyete baÅŸlar. DARÜŞŞAFAKA’YA BIRAKTISüreyya Ä°lmen 1950'de sinemayı, geliri kendisi ve eÅŸi ölünceye kadar kendilerine ait olmak üzere, Darüşşafaka Cemiyeti'ne bıraktı. Süreyya Ä°lmen'in ölümüne kadar 15 yıl Süreyya Sineması'nın iÅŸletmeciliÄŸini dönemin en profesyonel sinemacılarından Lale Film'in sahibi Cemil Filmer yaptı. Süreyya Ä°lmen'in 1955'te ve eÅŸi Adalet Ä°lmen'in de 1966'da ölümünden bu yana, sinema aile bireyleri tarafından iÅŸletiliyor.LOCALARI DA VARSüreyya, 1994'te tadilat dolayısıyla 3 hafta kapatıldı. Ä°spanya'dan ithal edilen koltukları, üç boyutlu gösterime uygun gümüşlü perdesi ve ses düzeni ile yenilendi. Perde daha sonra düzenli aralıklarla tekrar yenilendi. Sinema salonu balkon yapısı, tavan ve korniÅŸlerdeki freskleri ve yan duvarlarındaki tablolarıyla ÅŸehrin tarihi açısından, orijinal haline uygun olarak korunmuÅŸ ender mekanlardan biri. Sinemanın özelliklerinden biri de, iki katta yan localarının olması. Vaktiyle balo salonu olarak yaptırılan bölüm bir maÄŸaza tarafından kullanılıyor. Yazlık sinema olan yerde ise (iÅŸletmeciliÄŸi ayrı olan) Süreyya PaÅŸa Otoparkı bulunuyor.Süreyya Opereti’nin primadonnası Gülriz Sururi’nin annesiydi Süreyya PaÅŸa, 1928'de Süreyya Opereti'ni kurdu. Bu topluluk, alaturka bestelerin ilk defa operete dönüştürülmesinde öncülük etti. Süreyya Opereti çalışmalarını 1934'e kadar sürdürdü. Operette rol almış sanatçılar arasında genç yaÅŸta ölen operetin primadonnası Suzan Lütfullah, daha sonraki primadonna Semiha Berksoy, Toto Ä°rma (Karaca), Fikriye Hanım gibi ün yapmış birçok isim yer aldı. Bugün vizyondaki filmlerden birini izlemeye gelenler, merdiven baÅŸlarından birinde Gülriz Sururi'nin annesi Suzan Lütfullah'ın tunçtan heykelini görebilirler. Nazım Hikmet’in babası sinemanın ilk müdürüydüSüreyya Sineması'nın ilk müdürü, Nazım Hikmet'in babası Hikmet Bey'di. Nazım Hikmet’in ‘Romantik Komünist’ adlı son biyografisinde yazarlar Åžaime Göksu ve Edward Timms ÅŸunları anlatıyor: Hikmet Bey, 1932'de bir köpek tarafından ısırılıp kuduz aşısı yaptırmıştı. Ama birkaç gün önce bir yaralanma dolayısıyla tetanos aşısı da yaptırdığından, iki aşının uyuÅŸmaması nedeniyle ağır hastalandı ve kısa süre sonra öldü. Hastayken, Süreyya PaÅŸa (Ä°lmen) evlerine gelerek sinemanın hesaplarıyla ilgili olarak kendisiyle konuÅŸtu. Hikmet Bey birkaç gün sonra ölünce, Nazım Hikmet çok üzüldü ve öfkeyle ‘‘Hiciv Vadisinde Bir Tecrübei Kalemiye’’ baÅŸlıklı bir ÅŸiir yazdı. Ayrıca Gece Gelen Telgraf adlı ÅŸiirinde de (1932), Süreyya PaÅŸa'ya duyduÄŸu öfkeyi şöyle dile getiriyordu: ‘‘Babamın gözleri artık / simsiyah defterleri göremiyordu... / Fakat siz haklısınız: / o gündü hesap günü. / Taktınız tenezzülen kendi elinizle siz / bir ölünün burnuna gözlüğünü, / beÅŸ papelin hesabını istediniz.’’Â