6’lı masa anayasa önerisini açıkladı: Cumhurbaşkanını 7 yıllığına halk seçecek

Sembolik yetkili partisiz cumhurbaşkanı, kadına şiddet suçlusuna vekillik yasağı, parti kapatmaya Meclis izni ve hayvan haklarına anayasal güvence gibi yenilikler içeren ve Anayasa’nın 84 maddesinde değişiklik öngören öneriler özetle şöyle:

PARTİSİZ CUMHURBAŞKANI

Cumhurbaşkanı 7 yıllığına bir kez, halk tarafından seçilecek. Seçilince partisiyle ilişiği kesilecek, görev süresi bitince seçimle gelinen siyasi başka bir görev üstlenemeyecek. Yerine, eskiden olduğu gibi Meclis Başkanı vekâlet edecek. Zorlaştırıcı veto yetkisi sonlandırılıp, geri gönderme hakkı olacak. Yürütme yetkisi Başbakan ve Bakanlar Kurulu’nda.

PARTİ KAPATMAYA MECLİS İZNİ

Parti kapatma davaları zorlaştırılıyor. Şiddete başvurma ya da şiddeti teşvik hariç parti kapatma davalarının açılabilmesi için ihtar şartı getiriliyor. Davanın açılabilmesi Meclis’in üçte ikisinin oyuyla alınacak izne bağlanıyor.

Milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılması da zorlaştırılıyor. Vekiller sadece ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü halinde dokunulmazlıktan yararlanamayacak. Dokunulmazlığın kaldırılması için Meclis’te üye sayısının salt çoğunluk oyu gerekecek.

KADINA ŞİDDETE VEKİLLİK YASAĞI

Affa uğramış olsalar bile cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı, kadına yönelik kasten yaralama ve edimi ifasına fesat karıştırma (ihale sürecine ilişkin suç) suçlarından hüküm giyenler vekil seçilemeyecek.

Hayvan hakları da ‘Devlet doğal hayatı ve hayvanları korur. Hayvanlara yönelik eziyet ve kötü muamele yapılmaması için gerekli tedbirleri alır’ ifadesiyle ilk kez Anayasa’ya ekleniyor.

YSK, YÜKSEK MAHKEME OLUYOR

Sayıştay ve YSK yüksek mahkeme olarak tanımlanıyor. YSK’nın seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkına ilişkin kararları da Anayasa Mahkemesi (AYM) denetimine açılıyor. AYM yeniden düzenlenirken, 15 olan üye sayısı 22’ye çıkarılıyor. Bireysel başvuru genişletiliyor.

Hâkimler ve Savcılar Kurulu kapatılıp yerine hâkimler ve savcılar için ayrı kurullar oluşturuluyor. Adalet Bakanı ile müsteşarı ise bu kurullarda yer alamayacak. Hâkim ve savcılara coğrafi teminat getirilirken, savunma ile iddia makamları arasında da statü eşitliği sağlanıyor.

İçişleri bakanının belediye başkanlarını görevden alma yetkisi kaldırılıyor. Başkanları ancak Danıştay görevden alabilecek, görevden uzaklaştırma süresi de en fazla 6 ay olabilecek.

YÖK yerine planlama ve koordinasyon amaçlı Yükseköğretim Üst Kurulu getiriliyor.

RTÜK üyeleri gazeteciler ile iletişim ve hukuk fakültesi öğretim üyeleri arasından seçilecek. Üyelerin seçimi de Meclis’in nitelikli çoğunluğu ile olacak.

ORTAK SAHA ÇALIŞMASI

6’lı masa bu önerilerin kamuoyuna tanıtılması için ortak programlarla sahaya çıkacak. Bu önerileri hazırlayan komisyonun üyeleri önümüzdeki günlerde medya, boralar, sivil toplum örgütleri, sendikalar, kadın ve gençlik örgütlerini ziyaret edecek.

‘HALKA VERİLEN SEÇME YETKİSİ GERİ ALINMASIN’

Cumhurbaşkanının nasıl seçileceği 6’lı masada tartışılan konular arasında yer aldı. Geçmişte olduğu gibi Meclis’te seçilmesi önerilerinin de gündeme geldiği ancak sonuçta halka verilen cumhurbaşkanını seçme yetkisinin alınmaması görüşü benimsendi. DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı İdris Şahin de “Halka verilen bu yetkinin şimdi alınmasının psikolojik bir etkisi de olacaktı. O nedenle, görev tanımı net bir şekilde çizilen cumhurbaşkanının şimdi olduğu gibi yine halk tarafından seçilmesi kararlaştırıldı” dedi.