66 vekil bilmecesi

Yargıtay, 11 Eylül'deki DEHAP duruÅŸmasında ne karar verecek? Hürriyet, siyasi dengeleri altüst edebilecek bu geliÅŸmeleri araÅŸtırdı. Ä°ÅŸte ortaya çıkabilecek sonuçlar...1 - DEHAP davası hangi suçlamayla açıldı?Son genel seçimden önce dönemin Yargıtay Cumhuriyet BaÅŸsavcısı Sabih KanadoÄŸlu, Yüksek Seçim Kurulu'na (YSK) baÅŸvurarak, DEHAP'ın örgütlenme koÅŸulunu taşımadığı için seçime girmesine izin verilmemesini istedi. YSK, bu baÅŸvuruyu reddetti. KanadoÄŸlu, bunun üzerine DEHAP yöneticileri hakkında, ‘‘Sahte evrakla örgütlenmesini tamamlamış gibi göstererek, 3 Kasım seçimine girdiÄŸi’’ iddiasıyla 16 Ekim 2002'de suç duyurusunda bulundu. Bu suç duyurusunu inceleyen Ankara Cumhuriyet BaÅŸsavcılığı, 23 Ocak 2003 tarihinde aralarında eski DEHAP Genel BaÅŸkanı Mehmet AbbasoÄŸlu'nun da bulunduÄŸu 27 DEHAP yöneticisi ve kurucu üyesi hakkında, ‘‘Resmi belgede sahtecilik’’ yaptıkları iddiasıyla dava açtı. 2 - Söz konusu mahkeme nasıl sonuçlandı?Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi, 26 Haziran 2003'te AbbasoÄŸlu ve eski Genel Sekreter Nurettin Sönmez, eski Genel Sekreter Ayhan Demir ve eski Genel BaÅŸkan Veysi Aydın'ı, ‘‘Resmi belgede sahtecilik’’ yaptıkları gerekçesiyle 1 yıl 11 ay 11'er gün hapis cezasına çarptırdı. DiÄŸer partililer ise beraat etti.3 - Mahkeme seçimle ilgili nasıl bir tespit yaptı?DEHAP'lıları mahkûm eden mahkeme, 3 Kasım seçimine iptal tartışmasını baÅŸlatan bir tespitte bulundu. Kararda, ‘‘DEHAP'ın örgütlenme ÅŸartını yerine getirmeden seçime girdiÄŸi ve bu ÅŸekilde yüzde 6 oy aldığı’’ ifade edildi. Mahkeme kararında, partinin seçime girmesinin seçim sonuçlarını etkilediÄŸi de vurgulandı.4 - Yargıtay kararı en geç ne zaman verilecek?DEHAP'lılar, haziran ayı sonunda kararı, Yargıtay'da temyiz ettiler. Yargıtay Cumhuriyet BaÅŸsavcısı Nuri Ok, mahkûmiyet kararının ‘‘onanması’’ istemini içeren tebliÄŸnamesini, 15 Temmuz'da incelemeyi yapacak olan Yargıtay 6. Ceza Dairesi'ne gönderdi. Daire, davanın tutuklu sanığı olmamasına raÄŸmen dosyayı öne alarak, 6 Eylül'de sona erecek adli tatilden hemen sonra 11 Eylül'e duruÅŸma günü verdi. Yargıtay daireleri kararlarını genellikle duruÅŸmadan sonraki en geç iki hafta içinde alıyorlar. Bu durumda söz konusu kararın en geç ekim ayı ortasına kadar kesinleÅŸmesi bekleniyor.5 - Mahkeme kararı bozulursa ne olacak?Yargıtay kararı bozarsa, DEHAP'lıların sahtecilik yaptığı ve seçimlere bu yüzden hile karıştığı iddiası temyizden dönmüş olacak. Mahkeme de bu karara uyarsa, sanıklar beraat edecek. Bu durumda son yılların en ilginç davası, 3 Kasım seçimleri için iptal tehdidi oluÅŸturmaktan çıkacak.6 - Karar onanırsa nasıl bir tablo ortaya çıkar?Yargıtay'ın DEHAP'lıların mahkûmiyet kararını onamasının hukuki sonucu, 3 Kasım seçimlerinde sahtecilik yapıldığı, DEHAP'ın seçime hile sonucu girdiÄŸinin tescil edilmesi anlamına gelecek. Bu durum, kuÅŸkusuz hem siyasi hem de hukuki zeminlerde ilginç bir tartışmaya yol açacak.7 - DEHAP oyları geçersiz sayılırsa neler olur?DEHAP'ın yüzde 6.2'lik oyunun geçersiz sayılması, teorik olarak genel seçimlerde uygulanan yüzde 10'luk Türkiye barajı için bir partinin alması gereken oy sayısını aÅŸağı çekmiÅŸ olacak. 3 Kasım seçimlerinde toplam 31 milyon 528 bin 783 geçerli oy kullanılmıştı. DEHAP'a verilen 1 milyon 960 bin 660 oyun geçersiz sayılması halinde 3 Kasım seçimlerindeki toplam geçerli oy sayısı 29 milyon 568 bin 123'e düşecek. Bu durumda yüzde 10'luk Türkiye barajının aşılması için gereken oy sayısı 2 milyon 956 bine inmiÅŸ olacak. Bu takdirde seçimde 3 milyon 8 bin oy alan (yüzde 9.54) DYP baraj eÅŸiÄŸinin üstüne çıkıyor. Bu durumda, MHP, GP ve diÄŸer partiler yine yüzde 10 barajının altında kalıyorlar. 8 - Nasıl bir karar verebilir?YSK’nın önünde üç seçenek bulunuyor:a ) YSK, ‘‘itiraz süresinin geçtiÄŸi, seçim iÅŸ ve iÅŸlemlerinin kesinleÅŸtiÄŸi, daha önce bu konuda YSK'nın karar verdiÄŸi ’’ gerekçelerine dayanarak, DEHAP'ın oylarının geçersiz sayılması istemini usul yönünden reddebilir. Bu durumda siyasi tablo deÄŸiÅŸmez.b) YSK, DEHAP'a verilen oyları geçersiz sayıp, ülke barajını yeniden belirleyerek, bu oyları yeniden dağıtabilir. Bu durumda barajı aÅŸan DYP 66 milletvekili ile Meclis'e girer; AKP 44 ve CHP 22 milletvekilliÄŸini kaybeder.c)YSK, sadece DEHAP'ın 3 Kasım'da ülke genelinde yüzde 10'luk baraj olmasaydı milletvekili çıkarabileceÄŸi ve çoÄŸu GüneydoÄŸu'da bulunan illerde seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu durumda, bu seçimin 2004'te yapılacak yerel seçimlerle birleÅŸtirilmesi yoluna gidilebilir.9 - YSK’ya benzer bir baÅŸvuru var mı?YSK'nın bugüne kadar genel seçimin iptaline iliÅŸkin aldığı ve bugünkü duruma tıpa tıp örnek oluÅŸturacak benzer bir kararı yok. YSK BaÅŸkanı Tufan Algan, Yargıtay mahkeme kararını onaylarsa ‘‘ilk kez böyle bir durumla karşı karşıya’’ kalacaklarını söyledi. Ancak YSK, Tayyip ErdoÄŸan'ın adli sicil kaydının silinmeyerek 3 Kasım seçimine sokulmaması, Siirt seçimlerinin yenilenmesi, Bahattin Åžeker'in askerliÄŸini yapmadığı gerekçesiyle milletvekilliÄŸinin düşürülmesi ve 1967 yılında Ä°stanbul Belediye Meclis üyeliÄŸi seçimlerinde ÅŸekilsel hata yapıldığı ve bu nedenle seçilen üyelerin üyeliklerinin düşürülmesi konularında daha önce verilen kararları dikkate alacak.10 - Meclis’e dönebilirler mi?DYP listesinden seçime girmiÅŸ ve listenin ilk sıralarında yer almış olan baÅŸta eski DYP Genel BaÅŸkanı Tansu Çiller olmak üzere bazı ağır toplar Meclis'e girebilir. Bu kiÅŸiler arasında Kamer Genç, Eyüp Aşık, Sedat Bucak, Ayfer Yılmaz, Mehmet SaÄŸlam, Yıldırım Akbulut, Mehmet Ali Bayar, Orhan Keçeli, Turhan Güven, Ömer Barutçu, Musa Konyar, Ä°smet Atilla, Kazım Barışık, Halit DaÄŸlı gibi isimler yer alıyor. Bu senaryo DYP açısından son derece tartışmalı bir durum yaratır. Çünkü, genel baÅŸkanlık sorunu gündeme gelebilir. Çiller, Mehmet AÄŸar'ın genel baÅŸkanlığı kendisine iade etmesini isteyebilir.11 - Onama çıkarsa bir sonrası ne olur?Bu takdirde top seçimlerle ilgili en yüksek karar mercii olan YSK'nın sahasına girecek. YSK'nın itiraz gelmeden kendi başına harekete geçmesi beklenmiyor. Ancak, DYP ya da bu karardan etkilenen herhangi bir siyasi, DEHAP'ın aldığı yüzde 6.2 oyun iptali istemiyle YSK'ya baÅŸvurabilir. MHP, GP ve ANAP gibi baraj altında kalan partiler de seçimin iptali istemiyle YSK'ya gidebilirler. Her halükárda, YSK'nın siyasi ve hukuki sonuçları açısından son derece karmaşık bir sorunla karşı karşıya geleceÄŸi söylenebilir. 12 - Nasıl bir içtihat meydana gelebilir?YSK, gerek Bahattin Åžeker, gerek Ä°stanbul Belediyesi ile ilgili kararlarında, ‘‘Ortaya çıkan yeni durumun seçimin sonucunu etkilemesi’’ gerektiÄŸini belirtmiÅŸti.13 - Ä°craatları geçersiz mi?Bu konuda pek çok görüş ortaya atılıyor. Ancak, Galatasaray Ãœniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Necmi YüzbaşıoÄŸlu'nun aralarında bulunduÄŸu bir grup hukukçunun görüşüne göre, 3 Kasım seçimlerinden sonra oluÅŸan Meclis'in yaptığı iÅŸlemler, çıkardığı yasa ve Anayasa deÄŸiÅŸiklikler geçerliliÄŸini korur. Bu konuda hukuki bir tartışma sonuçsuz kalır.14 - VekilliÄŸi kaybeden 66 üye ne olacak?YSK'nın bu milletvekillerinin özlük hakları ile ilgili karar verme yetkisi yok. Bu konudaki söz hakkı tamamen TBMM BaÅŸkanlığı'na ait. Hukukçular, milletvekilliÄŸi düşen kiÅŸilerin ‘‘kazanılmış hakkı’’ olacağı ve maaÅŸlarının geri alınmayacağı, geçen sürenin emekliliklerine sayılması gerekeceÄŸini savunuyorlar. 15 - Fesihten hükümet etkilenir mi?AKP'nin, YSK kararıyla 44 milletvekilini kaybetse de TBMM'deki hükümet oluÅŸturma çoÄŸunluÄŸunu elde bulunduracak. Bu nedenle hükümet bu karardan etkilenmeyecek. Ancak AKP, Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸi yapabilme yeterliÄŸini yitirmiÅŸ olur. DYP'nin de girmesiyle Meclis üç partili hale gelir.16 - YSK kararlarına itiraz yolu açık mı?YSK kararları kesin nitelik taşıyor. Bu kararlara karşı Türkiye'de herhangi bir merciye baÅŸvurulamıyor. Sadece kararın yeniden incelenmesi yine YSK'dan istenebiliyor.17 - Baraja takılan DEHAP kaç ilde birinci olmuÅŸtu?DoÄŸu ve GüneydoÄŸu'da 13 ilde birinci parti olan DEHAP, baraja takılıp Meclis'te temsil hakkı elde edemedi. Hürriyet'in araÅŸtırmasına göre, DEHAP baraj yüzde 5 olsaydı tam 49 milletvekili çıkarabilecekti. Bu iller şöyle: IÄŸdır, AÄŸrı, MuÅŸ, Bingöl, Van, Şırnak, Siirt, Diyarbakır, Batman, Hakkári, Mardin, Bitlis, Tunceli.18 - DEHAP’lılar nasıl bir savunma yapacak?DEHAP yöneticileri, 11 Eylül'de yapacakları Yargıtay'daki savunmalarında suçlamalarla ilgili beraatlerine karar verilmesini isteyecekler. DEHAP'lılar, ‘‘Karar onanırsa, ülkede kaos ortamı oluÅŸur’’ savunması yapacaklar.19 - Hile seçimden önce fark edilseydi ne olurdu?DEHAP seçime giremezdi. Seçimde daha farklı bir tablo ortaya çıkabilirdi. Ancak bu tablo için bir tahminde bulunabilmek zor. Çünkü, bu takdirde 3 Kasım'da DEHAP'a oy veren seçmenlerin (1 milyon 960 bin) tercihlerini nasıl kullanacakları sorusu önem taşıyor. Burada sadece senaryo yapmak mümkün. DEHAP oyları ezici bir ÅŸekilde AKP'ye kaysaydı, baraj yine DYP'yi dışlayabilirdi. DEHAP oylarının partilere kısmen eÅŸit bir ÅŸekilde dağıldığı senaryoda DYP barajı geçebilirdi. Ancak, bunların hepsi spekülasyondan ibaret.20 - Barajın düşmesi kime yarar?Barajın düşmesi sadece DYP'yi etkileyecek. DYP, 3 Kasım seçimlerinde 3 milyon 8 bin 942 oy almış, bu oylar toplam geçerli oyların yüzde 9.54'üne tekabül etmiÅŸti. Türkiye barajının 2 milyon 956 bine düşmesi durumunda DYP'nin oyları yüzde 10'luk barajı rahatlıkla aÅŸmış olacak. Baraja en yakın diÄŸer parti olan MHP'nin aldığı oy sayısı ise 2 milyon 635 bindi. Barajın aÅŸağı çekilmesi bu durumda yalnızca DYP'nin iÅŸine yarıyor.Â