HÃœRRÄ°YETDevlet, 10 yıldır giremediÄŸi cezaevlerine girebilmiÅŸ bu kez. Cezaevlerinde 61 gün önce baÅŸlayan 'ölüm orucu' eylemi dün 'Hayata Dönüş' operasyonuyla sona erdirilmiÅŸ. Operasyon sırasında Ãœmraniye ve Çanakkale cezaevlerinde direniÅŸle karşılaşılmış. Her iki cezaevinde de jandarma birer ÅŸehit vermiÅŸ. 17 mahkûmun kendini yakarak öldürdüğü belirtiliyor. 14 asker de yaralanmış. Operasyonlar sonrasında bir açıklama yapan Hikmet Sami Türk, ''Terör örgütlerinin gençlerimizi acımasızca kendi emelleri doÄŸrultusunda nasıl ölüme sevk ettiklerini artık herkes görmelidir. Cezaevlerimizi önemli ölçüde kontrol altına alan bu terör odağı, ÅŸimdi etkisini kaybedecektir. Bundan sonra da cezaevlerimizde devletin hakimiyeti ve cezaevlerinde insan haklarına saygı, en yüksek ölçüde gerçekleÅŸtirilecektir" diye konuÅŸmuÅŸ. Türk, bu örgütlerin insanları acımasızca ölüme sevk ettiklerini inkara zorladığının dikkate alınırsa, onların mücadelelerinin insan hakları adına olmadığının açıkça görüleceÄŸinin de altını çizmiÅŸ. "Ben, buradan kurtarılanlara 'geçmiÅŸ olsun' diyorum. Evlatları cezaevlerinde bulunan anne babalardan devlete güvenmelerini istiyorum. Terör örgütlerine deÄŸil, ama çocuklarını onların ellerinden kurtarmak isteyen, onun için bu operasyonu yapmak zorunda kalan devlete destek olmalarını istiyorum" diyerek bitirmiÅŸ sözlerini. Bir baÅŸka baÅŸlıkta da, BayrampaÅŸa ve Ãœmraniye Cezaevleri'ne düzenlenen operasyonda mahkûmların KalaÅŸnikoflarla ateÅŸ açtıkları bildiriliyor. BayrampaÅŸa Cezaevi'ne saat 04.30'da girilmiÅŸ. Operasyon sırasında kendisini yakan 14 militan ölürken, 36 militan ise yaralanmış. Cezaevinde bulunan 117 PKK'lı operasyonun ilk dakikalarında teslim olmuÅŸlar. Dün sabah 20 cezaevine düzenlenen operasyon kararı, önceki akÅŸam yapılan gizli bir toplantıyla alınmış. Cuma akÅŸamı İçiÅŸleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürü, Jandarma, MÄ°T ve SaÄŸlık Bakanlığı temsilcilerinin katıldığı çok gizli bir toplantı yapılmış. Son olarak da BaÅŸbakan Ecevit, cezaevleri müdahalesini ''Teröristleri terörizmden kurtarma operasyonu'' olarak adlandırmış. İçiÅŸleri Bakanı Saadettin Tantan, jandarmanın bu operasyona bir yıldan beri hazırlandığını, eÄŸitimini cezaevlerinin maketleri üzerinde yaptığını açıklamış. Cezaevlerine kapılardan girilmemiÅŸ. Tantan, ''EÄŸer, jandarma kapılardan girmeye kalksaydı, paramparça olurdu. Bu yüzden, daha önceden belirlenen farklı noktalardan koÄŸuÅŸlara girildi'' diye konuÅŸmuÅŸ. MÄ°LLÄ°YETCezaevlerine yapılan operasyonların haberi, "Sahte oruç, kanlı iftar" baÅŸlığı ile veriliyor. İçiÅŸleri Bakanı Tantan, eylemcilerin çoÄŸunun sahte olduÄŸunu, ölen eylemcilerin de kendilerini yakmadıklarını, emirle yakıldıklarını açıklamış. Bu durum, mahkumların yapılan saÄŸlık kontrollerinde ortaya çıkmış. Tantan, "ÇoÄŸu geri sevk edilebilecek" ÅŸeklinde konuÅŸmuÅŸ. İçiÅŸleri Bakanı, operasyonun asıl amacının, cezaevlerinin kontrol altına alınabilmesi olduÄŸunu söylemiÅŸ. Jandarma bu konudaki çalışmalarını bir yıldır sürdürüyormuÅŸ. Buy çalışmalar, cezaevlerinin maketleri üzerinde yapılıyormuÅŸ. Türk Tabipleri BirliÄŸi (TBB), müdahale edilen eylemciler için özel bir tedavi programı hazırlamış. Cezaevlerinde ölüm orucu yapanlar ile hükümet arasında arabuluculuk görevini üstlenenler, müdahalenin yanlış olduÄŸu görüşündelermiÅŸ. YaÅŸar Kemal, "Hiç beklemiyordum. Mehmet BekaroÄŸlu çok bilgili, müthiÅŸ olumlu bir adam. AnlaÅŸma aÅŸamasına gelinmiÅŸti. Bir anda bu operasyon nereden çıktı? EndiÅŸem, geride kalanların ölüm orucuna baÅŸlamaları" diye konuÅŸmuÅŸ. Zülfü Livaneli ve Orhan Pamuk da, çok üzgün olduklarını açıklamışlar. Bu görüşmelere katılanlar, bir süre sonra ortak bir açıklama yapma kararı almışlar. Haberlerde operasyonun ayrıntıları da veriliyor. Ä°stanbul BayrampaÅŸa ile Ãœmraniye cezaevlerindeki operasyonlarda eylemciler, güvenlik güçlerine KalaÅŸnikof tüfek ve bombayla karşılık vermiÅŸler. Resmi olmayan rakamlara göre BayrampaÅŸa'da kendini yakan 12 tutuklunun hayatını kaybettiÄŸi yazılıyor. Operasyondan önce mahkumların telefonlarını takibe alan İçiÅŸleri Bakanlığı, dün sabah 05.30 sıralarında yapılan çarpıcı görüşmenin kaydını da basın kuruluÅŸlarına da göndermiÅŸ. Bu konuÅŸmada, her cezaevinde bir eylemcinin kendini yakması talimatı veriliyormuÅŸ. Bu arada Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk'ün personel eÄŸitilmeden ve yasal düzenlemeler yapılmadan "açılmayacak" dediÄŸi F tipi cezaevlerine nakiller, operasyonla birlikte dün sabah baÅŸlamış. "F tipi direniÅŸi F tipinde bitti" deniyor haberde. Cezaevlerine düzenlenen operasyon, Avrupa'nın birçok kentinde de protesto edilmiÅŸ. Paris'te Ä°ÅŸ Bankası'nı Amsterdam'da da Garanti Bankası'nı iÅŸgal eden protestocularla güvenlik güçleri arasında arbede yaÅŸanmış. Avrupa BirliÄŸi Komisyonu sözcülerinden Jean Christophe Flori da, "AB Komisyonu'nun, Türkiye'de hapishanelerdeki olaylardan ve bunlara baÄŸlı geliÅŸmelerden endiÅŸeli olduÄŸunu" açıklamış. SABAHDiÄŸerleri gibi bu gazetenin ilk sayfası da operasyon haberlerine ayrılmış. ManÅŸette, "Ölüm koridoru" deniyor. Eylemciler ile görüşmeye giden Zülfü Livaneli yazmış. 1996 yılında yaÅŸanan ölüm oruçlarında da aynı yere gitmiÅŸ. Hayatının en zor dakikaları olduÄŸunu söylediÄŸi bu koridora bir kez daha girmek zorunda kalmasından üzgün olduÄŸunu anlatmış. "Tek bir amacımız var: Ölüm olmasın! Azrailin soÄŸuk nefesi Türkiye'de ölüm rüzgarları estirmesin" demiÅŸ. Görüşmede mahkumlar, F tipe cezaevine gitmemek için ölümü göze aldıklarını söylüyorlarmış. F tipinin onlar için zaten ölüm anlamına geldiÄŸini, orada öleceklerine burada ölmeyi tercih edeceklerini tekrarlıyorlarmış. Görüşme yapılan eylemcilerin, 1996 yılından daha katı olduÄŸunu belirtmiÅŸ. Bu eylemciler oruç tutmuyorlarmış. Mahkumların operasyon yapılacağını tahmin ettiklerini de belirtmiÅŸ. Bir baÅŸka haberde de, BayrampaÅŸa Cezaevi'nde operasyonun 13.5 saat sürdüğü yazılmış. İçeriden ateÅŸ açılmış ve duvarlar yıkılarak girilmiÅŸ koÄŸuÅŸlara. Adalet Bakanı Türk, bu cezaevine giriÅŸin hepsinden zor olacağını bildiklerini açıklamış. Operasyon kararı Pazartesi gecesi alınmış. Açlık grevi ve ölüm orucundakilerin toplam sayısı Pazartesi günü 272 olmasına karşın bu sayının, akÅŸam saatlerinde yeni katılmalarla 283'e yükseldiÄŸi öğrenilmiÅŸ. Yurdun birçok yerinde bu operasyon protesto edilmiÅŸ. Ä°stanbul Zeytinburnu Ãœlkü Ocakları'na da saldırı düzenlenmiÅŸ. Bir kiÅŸi hayatını kaybetmiÅŸ. Ne dersiniz? Provakatörler yine iÅŸ başında gibi... CumhurbaÅŸkanı tarafından ikinci kez atanmayan Yargıtay BaÅŸsavcısı Vural SavaÅŸ, irtica ve bölücülük yanlılarının sevinç çığlıkları bitince, birçok gerçeÄŸi açıklayacağını söylemiÅŸ. SavaÅŸ'ın yakınlarına, "Cumhuriyeti korumak için canımı ortaya koydum, ödülü bu oldu. Bana yapılanı içime sindiremiyorum. Bunu hak etmemiÅŸtim" dediÄŸi öğrenilmiÅŸ. ANAP Ä°l BaÅŸkanı Cengiz Atak'ın Necdet Güçlü'yü öldürdüğünü iddia ettiÄŸi Ãœlkü Ocakları Kurucu BaÅŸkanı, ÅŸimdi iÅŸadamı olan Aytekin Yıldırım kendini savunmuÅŸ. Olaya karışmadığını, olay anında da orada olmadığını söylüyormuÅŸ. DGM Cumhuriyet BaÅŸsavcılığı Ä°stanbul Ticaret Odası (Ä°TO) BaÅŸkanı Mehmet Yıldırım'ın "Ekonomi kötü gidiyor. MGK bu iÅŸe de el koysun. Meclis dışından hükümet atasın" sözlerini incelemeye almış. Bu konuÅŸma, iÅŸ dünyasından, siyasilere kadar her kesimi ayaklandırmış. Dün gelen tepkiler üzerine bir açıklama yapan Yıldırım, sözlerinin maksadını aÅŸtığını kabul ederek şöyle konuÅŸmuÅŸ: "Sayın BaÅŸbakan önce yapılabilecek olanları, kendi gündeminde olanları yapmadığı için bu olaylar oluyor. EÄŸer bu hükümet, gündeminde olanları gerekli ÅŸekilde yapsaydı bizlerin de bu ÅŸekilde ekonominin dışına çıkarak bazı isteklerimiz olmazdı" diyormuÅŸ. RADÄ°KALÖlüm oruçlarına karşı 20 cezaevine yapılan operasyonun haberi, "Korkulan oldu" manÅŸeti ile veriliyor. "Hayata dönüş" adı verilen operasyon, bugünün ilk saatlerine kadar sürmüş. Resmi rakamlara göre ölü sayısı 17. Ancak gayriresmi rakamlar, bu sayının 30'un üstünde olduÄŸunu gösteriyormuÅŸ. Dün sabah saat 4.30 sıralarında tüm cezaevlerinde aynı anda baÅŸlayan operasyonda, küçük cezaevlerindeki mahkumlar kısa sürede hastanelere götürülmüş. Ancak Ãœmraniye ve Çanakkale'de iÅŸ çok uzun sürmüş. Bu konudaki çalışmaların bir yıldır maketler üzerinde yapıldığını açıklamış İçiÅŸleri Bakanı Tantan. Operasyonun kilit noktası da, eylemcilerin liderlerinin bulunduÄŸu BayrampaÅŸa Cezaevi olmuÅŸ. Adalet Bakanı Türk, mahkum ailelerine baÅŸsaÄŸlığı dilemiÅŸ. Ölümlerin operasyondan deÄŸil, örgütlerin verdiÄŸi talimatla kendini yakarak olduÄŸunu açıklamış. Operasyona karşı dışarıda yapılan gösterilere de polis sert müdahale etmiÅŸ. Bu eylemler Avrupa ülkelerine de taşınmış. AB ülkeleri baÅŸta olmak üzere batı yönetimleri Ankara'ya 'itidal' çaÄŸrısı yapmışlar. Adalet Bakanı Türk'ün, "Açılışı ertelendi" demesine raÄŸmen dün birçok mahkum Sincan ve Edirne E tipi cezaevlerine yollanmış. Türk, bu nakillerin geçici olduÄŸunu, ama koÄŸuÅŸ tipine dönüşün de söz konusu olmadığını açıklamış. Diyalog döneminde arabuluculuk yapan FP milletvekili BekaroÄŸlu, "F tipine sevk büyük hata. Türk bizi kullandı. Müdahalesiz çözülebilirdi" diye konuÅŸmuÅŸ bu konuda. Ä°stanbul Barosu BaÅŸkanı Yücel Sayman da, hükümeti son uzlaÅŸma olanağını görmezden gelmekle suçlamış. CUMHURÄ°YETÖlüm oruçlarını sona erdirmek için müdahale edildiÄŸi, 2'si asker 5 kiÅŸi yaÅŸamını yitirdiÄŸi haberi, "Operasyon" manÅŸeti ile veriliyor. Cezaevlerinde 61 gündür devam eden ölüm orucu eylemlerine dün sabahın erken saatlerinde polis ve jandarma müdahale etmiÅŸ. DireniÅŸle karşılaÅŸan güvenlik güçleriyle tutuklu ve hükümlüler arasında çatışmalar çıkmış. BayrampaÅŸa Cezaevi'nde mahkûmların KalaÅŸnikofla ateÅŸ ettiÄŸi belirtiliyormuÅŸ. Bartın, Ãœmraniye ve BayrampaÅŸa cezaevlerinde 3 mahkûm kendisini yakarken, çatışmalarda Ãœmraniye ile BayrampaÅŸa'da 3 tutuklu ölmüş. Sis bombaları ve basınçlı su kullanılan müdahale sırasında Ãœmraniye'de 1 uzman çavuÅŸ darbeden, Çanakkale'de ise 1 er açılan ateÅŸ sırasında ÅŸehit olmuÅŸ. Müdahale sırasında 50'den fazla tutuklu ve hükümlünün de yaralandığı belirtiliyor. Hastanelere kaldırılan 100'den fazla ölüm orucu eylemcisinin büyük bölümü tedaviyi kabul etmemiÅŸ. EÅŸzamanlı olarak saat 05.05'te baÅŸlatılan operasyon direniÅŸ nedeniyle saatlerce sürmüş. Operasyonlar sürerken tutuklu yakınları ve gazeteciler cezaevlerine yaklaÅŸtırılmamış. Bu nedenle tutuklu yakınları ve güvenlik güçleri arasında zaman zaman gerginlikler yaÅŸanmış. Hastaneler de, getirilecek eylemci ve yararlılar için hazırlanmış. Ãœmraniye Cezaevi'nde yaÅŸanan operasyonda Uzman ÇavuÅŸ Nurettin Kurt ve ölümün orucunun 61. günündeki DHKP-C davası tutuklusu Ahmet Ä°bili yaÅŸamını yitirmiÅŸ. BayrampaÅŸa Cezaevinde ise adı açıklanmayan 2 tutuklunun kendini yakarak öldürdüğü belirtiliyormuÅŸ. Operasyonların baÅŸlamasının ardından BayrampaÅŸa Cezaevi'nden üst düzey bir örgüt yöneticisinin Bartın Cezaevi'ne cep telefonuyla ''Ölüm orucundakilerden bir direnişçi kendisini yaksın'' talimatı verdiÄŸi ortaya çıkmış. BaÅŸbakan Bülent Ecevit, operasyonu, ''Yalnız hükümet olarak biz deÄŸil, gazeteciler, yazarlar, birçok sivil toplum örgütü, sanatçılar, savcılar, doktorlar, hepsi akıl yoluyla teröristlerin normal bir yola dönmeleri için uÄŸraÅŸtılar. Fakat sonuç alınamadı. Bu mücadele, teröristleri kendi terorizmlerinden koruma ve kurtarma giriÅŸimidir'' sözleriyle yorumlamış. Sivil toplum örgütleri ise, operasyonun durdurulması ve görüşmelerin yeniden baÅŸlatılmasını istiyorlarmış. Hastanelere getirilen eylemcilerin büyük bölümü tedaviyi reddetmiÅŸler. TTB Merkez Konseyi BaÅŸkanı Prof. Dr. Füsun Sayek, açlık grevlerinin ve ölüm oruçlarının olası sonuçlarını eylemcilere anlattıklarını, ikna faaliyetlerinin bunun ötesine geçemeyeceÄŸini belirtmiÅŸ. Bu arada ilk F tipi cezaevleri de faaliyete geçmiÅŸ. Ãœstelik henüz gerekli yasal düzenlemeler yapılmadan. Ä°yi günler. Asuman ALPASLAN - 20 Aralık 2000, ÇarÅŸamba Â