6 milyar dolarlık gri alanın kaynağı turizm de olabilir, dönen para da

Ödemeler dengesindeki 6 milyar dolara ulaÅŸan net hata noksan kalemini ‘gri alan’ olarak nitelendirilen Bakan Babacan, bu rakamın kaynağının bulunması için talimat verirken, ekonomistler bunun o kadar da kolay olmadığı görüşünde. Ãœzerinde durulan kaynaklar ise turizm, yurtdışına kaçan paranın geri dönmesi, yastık altındaki paranın açığa çıkması.DEVLET Bakanı Ali Babacan, bu yılın ilk altı ayında 13.7 milyar dolara ulaÅŸan cari açığın 6 milyar dolarlık bölümünün ‘tanımı belirsiz’ kaynaklardan finanse edildiÄŸini ve bu rakamın açıklamasının bulunması için Merkez Bankası ve Devlet Ä°statistik Enstitüsü’ne talimat verdiÄŸini açıkladı. Buna göre, ödemeler dengesi tablosunda net hata noksanı kaleminin kaynağının kayıtdışı ihracat mı, sermaye hareketi mi olduÄŸu araÅŸtırılacak. Cari açığı azaltıcı yönde çalışsa da Bakan Babacan’ın ‘gri alan’ olarak tanımladığı bu rakamın kaynağını bulmak ekonomistlere göre, pek de mümkün deÄŸil. Net hata noksanın 6 milyar dolara ulaÅŸmış olmasında tehlikeli bir yan görmeyen ekonomistlerin, üzerinde durduÄŸu alternatifler ise ihracattan daha çok turizm, yurtdışına kaçan paranın Türkiye’ye geri dönmesi, yastık altında tutulan paranın sisteme girmesi.METODOLOJÄ° HATASI MI Hürriyet Gazetesi Yazarı Ekonomist Ercan Kumcu, bu 6 milyar doların kaynağını bulmanın kolay olmadığını savunurken, ancak ‘dışardan bavulla para geldi, halk cebindeki dolarları bozdurdu’ gibi spekülatif deÄŸerlendirmeler yapılabileceÄŸini belirtti. Net hata noksanını etkileyecek kalemlerden birinin turizm gelirleri olabileceÄŸine dikkat çeken Kumcu, bu kalemin anket yapılarak bulunduÄŸunu hatırlattı. Bu nedenle turizm gelirlerine iliÅŸkin bir metodoloji hatası yapılmasının mümkün olduÄŸunu dile getiren Kumcu, gerçek rakamın bulunan rakamdan daha yüksek olabileceÄŸini kaydetti. Bu rakama gri alan denmemesi gerektiÄŸini de söyleyen Kumcu, ‘Öyle rahatsız edecek bir durum yok. Ortada ölçümlenemeyen bir para var ama, buna kayıtdışı demek de doÄŸru olmaz. Net hata noksanının fazla olması kötü bir durum deÄŸil, bunun negatif olduÄŸu dönemlerde oldu. Fazla olması negatif olmasından iyidir’ deÄŸerlendirmesi yaptı.KAÇAN PARA DÖNÃœYOR Kumcu gibi net hata noksanının kaynağının bilinmesinin mümkün olmadığını savunan Koç Yatırım BaÅŸekonomisti Dr. Cevdet Akçay, ‘Nerden geldiÄŸinin niye kafaya takıldığını da anlamış deÄŸilim’ deÄŸerlendirmesi yaptı. Bu kalemin büyük bir kısmının Türklerin yurtdışına giden parası olduÄŸu alternatifinin üzerinde duran Akçay, bankacılık dışı kesimin devlet iç borçlanma senetlerine (DÄ°BS) ilgisindeki artışın bunu destekleÄŸini belirtti. Ortamın uygun olması nedeniyle yurtdışına çıkarılan paranın döndüğü ve DÄ°BS’lere yöneldiÄŸini belirten Akçay, ancak son zamanlarda döviz mevduatında artış yaÅŸandığına dikkat çekti. Bunu da net hata noksanındaki artışın önümüzdeki günlerde yavaÅŸlayabileceÄŸinin sinyali olarak yorumlayan Akçay, bakanın kayıtdışı ihracat olarak adlandırdığı kalemin ise önemli bir tutar olmayacağını belirtti. Bu konunun spekülasyona açık olduÄŸunu ‘Bir ara Irak doları dendi, Saddam parası dendi, böyle ÅŸehir efsaneleri türetenler olur’ sözleriyle dile getiren Akçay, net hata noksanından daha çok net borçluluk kalemine bakılması gerektiÄŸini vurguladı. Bu paraya güvenerek cari açık veremeyizTÄ°M Genel Sekreteri Prof. Emre Alkin, kaynağı belli olmayan 6 milyar doların nereden geldiÄŸi konusunda, ÅŸu noktaların üzerinde durdu: ‘Turizm ödemeler dengesinin en muÄŸlak kalemi, bir kısmı buradan kaynaklanıyor olabilir. En önemli nedenin sermaye hareketleri olduÄŸunu düşünüyorum. Sıcak para yerine hızlı parayı demeyi tercih ediyorum, Türkiye’ye böyle bir para giriÅŸi olabilir. Faiz faktörünün etkisiyle yurtdışında yerleÅŸik Türkler’den para giriÅŸi olduÄŸu da düşünülebilir. Ayrıca halkımızın servetinin 4’te birlik bölümünü dövizde tuttuÄŸu söyleniyor, bunu da deÄŸerlendirmek lazım. Verilere göre Türkiye’de 45-65 yaÅŸ arası grup büyük bir portföyün sahibi ve bunların parasının büyük bir bölümü yastık altında. Gerisi senaryo, ancak bu kalemin 6 milyar dolar olması çok da önemli deÄŸil. Ödemeler dengesi daha küçük olduÄŸunda çok daha büyük rakamlar gördük. Önemli olan böyle belirsiz bir kaynaÄŸa güvenerek döviz harcamalarında açılıp açılmamanız. Bu paraya güvenerek cari iÅŸlem açığı veremeyiz.’Bu parayı getirecek ihracat alanı yokALÄ° Babacan 6 milyar dolarlık gri alanın kaynağı olarak ‘kayıtdışı ihracat’a da bakılacağını söylerken, ihracatçılar ihracatta böyle bir kaynak olmadığı görüşünde. Türkiye Ä°hracatçılar Meclisi (TÄ°M) BaÅŸkanı OÄŸuz Satıcı, ‘Böyle bir gelirin elde edilebileceÄŸi bir ihracat alanı yok. EÄŸer kayıtdışı ihracatla bavul ticareti kastedilmek isteniyorsa bile böyle bir alan yok, olsa bilirdik’ dedi. TÄ°M Genel Sekreteri Prof. Emre Alkin, öncelikle kayıtdışı ihracat söylemine karşı çıkarken, ÅŸunları söyledi: ‘Kayıtdışı ihracat demek kaçakçılık demektir ki, kaçakçılık ile ihracatı karıştırmayalım. Türkiye’de 59 tane birlik var, bunlar santimetre karesine kadar kumaşı, milimetresine kadar demirçeliÄŸi kaydediyor. Bu söylem ile bavul ticari denmek isteniyorsa bile, bavul ticareti de o boyutlarda deÄŸil. Rusya bu konuda sıkı önlemler aldı, zaten bu konudaki rakamlar da hiçbir zaman o söylendiÄŸi boyutlara ulaÅŸmadı.’Â