53 yıldır kayıp cami

2. Abdülhamit tarafından Türkiye'ye çağrılan ünlü Art Nouveau mimarı D'aranco'nun yaptığı Karaköy Meydanı'ndaki Kara Mustafa Paşa Camisi tam 53 yıldır kayıp.

Beyoğlu ilçesi Karaköy Meydanı'ndaki 500 yıllık Kara Mustafa Paşa Camisi, yerinden ‘‘söküldüğü’’ 1958 yılından bu yana geri kalan üç mermer parçası dışında kayıp ve akıbetini kimse bilmiyor.

Demokrat Parti döneminin İstanbul'daki ünlü 'yıldırım yıkımları'na kurban giden cami, daha sonra Kınalı ada'da monte edilmek üzere söküldü, gemiye yüklendi ama camiden bir daha hiçbir haber alınamadı. Karaköy'deki meydan çalışması nedeniyle yıkılan, parçaları numaralanarak Kınalı'ya tayini çıkan koca cami, mermerleri, halı ve seccadeleri, süslemeleri, çok değerli avizesi, mihrap ve minberiyle tam 53 yıldır kayıp. Alelacele yıkılan camiden kazanılan alan da meydan düzenlemesinde kullanılmadı ve bir dönemin bütün özelliklerini taşıyan bu 'art nouveau' sanat eseri boş yere heba oldu. İstimlak için o yıllarda belediye ile Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Kurulu arasındaki yazışmalardan caminin ve içindeki aksamın ne olduğuna dair hiçbir sonuca varılamıyor.

Antika Kültürü, Kolleksiyon ve Sanat Dergisi Tombak'ın son sayısı için Kınalı ada'da yaptığı çalışmalardan caminin adaya getirilen parçalarının bir türlü inşa edilemediği anlaşılıyor.

Adada cami yapımı için bir dernek kurulmuş. Önce inşaat için yer sorunu

ortaya çıkmış, sonra da araya giren 1960

Darbesi nedeniyle uzayan arada camiden arta kalanlar tamamen yokolmuş. Dernek sonunda bu işten vazgeçerek bugünkü modern camiyi inşa ettirmiş.

Kara Mustafa Paşa camisinden bugün geriye sadece biri Kınalıada Camisi'nin, ikisi Rum Kilisesi'nin bahçesinde çile dolduran antik motiflerle bezenmiş üç mermer parça kaldı.

Çizimleri müzede kendisi ortada yok

Caminin hikáyesi yaklaşık 500 yıla dayanıyor. Burada bulunan ve Fatih döneminde inşa edilen tekke zamanla harap olunca camiye çevrilerek yenilenmiş. Bu cami de zaman içinde eskiyince bu kez Merzifonlu Kara Mustafa Paşa tarafından yeniden yaptırılmış ve onun adını almış. Zamana karşı üçüncü kez yenik düşen camiyi Abdülhamit yeniden ele alarak kaybolan camiyi yaptırmış.

Raimondo D'Aranco tarafından, 1900'lü yılların mimari akımlarından Art Nouveau üslubunda tasarlanan camiye Halil Ağa Sokağı'ndan girilmekteydi. Küçük bir son cemaat yerinden sonra ulaşılan cami mekanı sekizgen planlı ve küçük bir kubbeyle örtülüydü. Köşeleri yaldızlı bronzla kaplı ve her yüzünde üçlü bir pencere grubu vardı. Cami kitlesi geniş bir saçakla çevrilmekteydi. Minare mescidin batı köşesinde, arsanın öne çıktığı noktada yer almakta ve böylece vurgulayıcı bir konum edinmekteydi. Çizimleri halen Udine Müzesi'nde muhafaza edilmektedir.

Kartpostallarda o vardı

19. Yüzyıl sonunda Karaköy ve Galata'nın diğer kısımları bir Avrupa şehri olarak gelişiyordu. Bugünkü Ziraat Bankası binasının tam arkasına isabet eden bu caminin yapımına biraz da Osmanlılığın prestijini kurtarmak için başlandığını söylüyor Sanat Tarihi Profesörü Semavi Eyice. Burada ezan okuyan müezzin seçme bir müezzin olurmuş. Bilhassa İstanbul'da yaşayan yabancılar ezan okunduğunda köprünün üstünde durup dinlerlermiş.

Eski eser restorasyon uzmanı Afife Batur da İstanbul Ansiklopedisi'ndeki bir yazısında ‘‘Mescidin Karaköy Meydanı'na bakışı o kadar başarılı idi ki, dönemin bütün fotoğrafları bu yapıyı içeren bir kadraj gösterirler. Çok sayıda kartpostalı da yayınlanmıştır’’ diyor.